کولونوسکوپی چیست؟چگونه انجام میشود؟(همه چیز راجع به کولونوسکوپی) (2 نکته مهم)
“`html
کولونوسکوپی چیست؟
با این بخش از رضیم همراه باشید تا با روش انجام کولونوسکوپی آشنا شوید.
کولونوسکوپی چیست؟ چه کسانی باید کولونوسکپی انجام دهند؟
بسیاری از مردم از انجام کولونوسکوپی می‌ترسند و وقتی نام آن را می‌شنوند نگران می‌شوند. این نگرانی به خاطر عدم آگاهی از فواید این روش برای تشخیص و درمان بیماری‌های روده بزرگ و همچنین ترس از درد ناشی از انجام آن است.
کولونوسکوپی یک روش پزشکی است که با استفاده از یک دستگاه خاص، به نام کولونوسکوپ، برای دیدن داخل روده بزرگ و راست روده انجام میشود. هدف از این کار بررسی بیماری‌هایی مانند التهاب، زخم‌ها و تومورها در روده و همچنین شناسایی پولیپ‌ها (رشدهای غیرطبیعی در روده) است. افرادی که به طور مکرر بدون دلیل مشخصی دچار مشکلاتی مانند خونریزی در مدفوع، اسهال یا یبوست ناگهانی، درد شکم و کاهش وزن می‌شوند، نیاز به انجام کولونوسکوپی دارند تا وضعیت سلامت روده بزرگ آنها بررسی شود.
در این آزمایش، پزشک می‌تواند لایه داخلی روده بزرگ، که به آن کولون و راست روده گفته میشود، را معاینه کند. برای انجام این کار از یک لوله‌ی باریک و منعطف به نام کولونوسکوپ استفاده میشود. با کمک این دستگاه، پزشک می‌تواند وجود زخم‌ها، پولیپ‌ها، تومورها و نواحی ملتهب یا خونریزی‌دهنده را بررسی کند. همچنین در حین این عمل، امکان گرفتن نمونه‌های بافتی (نمونه‌برداری) و خارج کردن توده‌های غیرطبیعی نیز وجود دارد. این روش می‌تواند برای غربالگری سرطان روده بزرگ و بررسی وجود توده‌های پیش‌سرطانی نیز استفاده شود.
کولونوسکوپ یک لوله‌ی شکل، منعطف و باریک است که بین 125 تا 183 سانتی‌متر طول دارد و در انتهای آن یک دوربین ویدئویی کوچک موجود است تا پزشک بتواند تصاویر داخل روده بزرگ را مشاهده کند. این دستگاه می‌تواند کل روده بزرگ و بخش پایینی روده کوچک را نشان دهد، ولی در آزمایش سیگموئیدوسکوپی تنها راست روده و بخش پایینی روده بزرگ قابل بررسی است. برای آماده‌سازی قبل از کولونوسکوپی، روده بزرگ باید کاملاً تخلیه شود و این کار ممکن است یک تا دو روز زمان ببرد.
کولونوسکوپی چیست: روش انجام، عوارض و هزینه
کولونوسکوپی روشی است که در آن یک پزشک متخصص با استفاده از یک لوله بلند، انعطاف‌پذیر و باریک (که در انتهای آن یک دوربین و چراغ کوچک نصب شده است) داخل راست‌روده و روده بزرگ (کولون) را مشاهده می‌کند. به این لوله باریک “کولونوسکوپ” یا “اسکوپ” می‌گویند. کولونوسکوپی می‌تواند التهاب، تورم بافت روده، زخم‌ها، پولیپ روده بزرگ و سرطان کولون را نشان دهد.
شایع‌ترین علامت سرطان روده بزرگ (سرطان کولون) این است که در اغلب موارد علامت یا نشانه‌ای ندارد. به همین دلیل دکتر صدرالدینی، متخصص کبد و آندوسکوپی از کولونوسکوپی برای تشخیص زودهنگام مشکلات گوارشی از جمله سرطان روده بزرگ استفاده می‌کنند. متخصص کبد و آندوسکوپی، کولونوسکوپی را برای غربالگری سرطان روده بزرگ، به‌ویژه برای افراد بالای ۵۰ سال، کسانی که سابقه خانوادگی سرطان روده بزرگ یا پولیپ دارند، و به‌ویژه افرادی که در آنها فاکتورهای خطر بسیار بالا وجود دارد، تجویز می‌کنند. کولونوسکوپی یک روش تشخیصی است که به پزشک امکان مشاهده و ارزیابی تمام طول روده بزرگ را می‌دهد.
“`
نشانه‌های ابتدایی سرطان می‌تواند شامل التهاب بافت‌ها، زخم‌های غیرعادی و خونریزی باشد.
کلونوسکوپی همچنین برای غربالگری (پیشگیری) سرطان روده بزرگ بکار می‌رود. این روش با استفاده از یک آندوسکوپ، که لوله‌ای بلند و منعطف است و دارای نور می‌باشد، از طریق مقعد به داخل روده‌ها وارد میشود. این نوع مطالعه علاوه بر مشاهده داخل روده بزرگ، به پزشک اجازه می‌دهد تا اقداماتی همچون شست‌وشو، مکش، تزریق هوا، و یا انجام جراحی‌های مختصری را در داخل روده انجام دهد. در طی یک کلونوسکوپی، ممکن است پزشک بخشی از بافت یا پولیپ را برای آزمایش بیشتری بردارد. همچنین او می‌تواند به درمان مشکلاتی که در روده‌ها مشاهده شده، بپردازد.
چرا پزشکان از کلونوسکوپی استفاده می‌کنند؟
دلایل مختلفی برای انجام کلونوسکوپی وجود دارد. معمولاً برای غربالگری سرطان روده بزرگ از این روش استفاده میشود. همچنین این روش می‌تواند برای تشخیص مشکلات دیگر مانند: علت خونریزی در مدفوع، درد در معده و شکم، اسهال و تغییرات در شیوه‌ی اجابت مزاج و یا بررسی یک مشکل احتمالی که در تصاویر اشعه ایکس و یا سی‌تی‌اسکن دیده شده، انجام شود.
افراد زیر باید به طور منظم تحت کلونوسکوپی قرار گیرند چرا که نسبت به پولیپ یا سرطان روده بزرگ مستعدتر هستند:
- کسانی که سابقه پولیپ یا سرطان روده بزرگ دارند.
- افرادی که در خانواده‌شان سابقه برخی سرطان‌های غیرمرتبط با کولون وجود دارد.
- افرادی که با مشکلاتی مواجه هستند که می‌تواند به سرطان روده بزرگ ارتباط داشته باشد (مانند کولیت اولسراتیو و پولیپ کولون).
فاصله بین کلونوسکوپی‌ها به شدت بستگی به خطر و مشکلات موجود در کلونوسکوپی قبلی دارد. بسیاری از متخصصان توصیه می‌کنند حتی افرادی که به نظر سالم هستند باید در سن 50 سالگی حداقل یک بار کلونوسکوپی انجام دهند و بعد از آن هر 10 سال یکبار این فرایند را تکرار کنند. این کار کمک می‌کند تا پولیپ‌های روده‌ای قبل از اینکه سرطانی شوند، درمان شوند.
********************************************************
غربالگری سرطان کولون و راست‌روده
اگر شما مشکل خاصی در سلامتی‌تان ندارید و عوامل خطرساز سرطان روده بزرگ در شما وجود ندارد، پزشکان متخصص گوارش پیشنهاد می‌کنند که در سن 50 سالگی غربالگری سرطان کولون انجام دهید. اگر شما در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان کولورکتال باشید، ممکن است پزشک برای شما در سنین جوانی غربالگری را تجویز کند. همچنین ممکن است شما به تست‌های اضافی نیاز داشته باشید. اگر سن شما بیشتر از 75 سال است، با پزشک خود در مورد ضرورت انجام کلونوسکوپی و غربالگری مشورت کنید.
چه کسانی باید کولونوسکوپی شوند؟
به خاطر ماشینی شدن زندگی، کاهش فعالیت بدنی و افزایش مصرف غذاهای ناسالم، آمار سرطان‌های گوارشی در دنیا و کشور ما بالا رفته است. به همین دلیل، متخصصان گوارش بر لزوم انجام یک بار کلونوسکوپی برای افراد بالای 50 سال و تکرار آن هر 10 سال تأکید می‌کنند، در صورتی که مشکل خاصی در روده بزرگ وجود نداشته باشد.
همچنین دکتر فره‌وش بیان می‌کند که کسانی که در خانواده‌شان سابقه بیماری‌های التهابی روده یا سرطان روده به‌خصوص در سنین زیر 40 سالگی دارند، باید 10 سال قبل از رسیدن به سن فرد مبتلا کلونوسکوپی انجام دهند.
به علاوه، افرادی که به تازگی دچار اسهال یا یبوست نامشخص و مداوم بیش از یک هفته شده‌اند، افرادی که در مدفوع خود خون مشاهده می‌کنند، یا کسانی که سابقه پولیپ روده دارند، باید با تشخیص پزشک خود به صورت دوره‌ای کولونوسکوپی شوند.
********************************************************
آمادگی
- بیمار باید قبل از انجام کولونوسکوپی پزشک را از نکات زیر مطلع کند:
- مصرف هر نوع دارو، مانند انسولین یا داروهای خاص آرتروز. بیمار باید در مورد مصرف داروهای ضروری خود در روز آزمایش با پزشک صحبت کند.
- حساسیت به داروهایی مثل داروهای بی‌حسی
- خونریزی یا مصرف آسپرین یا داروهای رقیق‌کننده خون
- انجام پرتونگاری با استفاده از باریم، مثل تنقیه باریم، طی ۴ روز گذشته
باردار بودن یا احتمال بارداری
پزشک ممکن است از بیمار بخواهد مصرف آسپرین یا مکمل‌های آهن را از ۷ تا ۱۴ روز قبل از کولونوسکوپی قطع کند. اگر بیمار به طور منظم از داروهای رقیق‌کننده خون استفاده می‌کند، باید در مورد مدیریت آن داروها با پزشک مشورت کند. بیمار همچنین باید رضایت‌نامه‌ای را امضا کند که نشان‌دهنده آگاهی او از خطرها و عوارض احتمالی کولونوسکوپی و موافقت برای انجام آن است. بهتر است بیمار سوالات و نگرانی‌های خود در زمینه انجام کولونوسکوپی، خطرها و شیوه انجام آن را با پزشک مطرح کند تا آرامش بیشتری پیدا کند.
ضروری است که یک نفر همراه بیمار باشد تا پس از آزمایش او را به خانه برساند، چون بیمار پس از دریافت داروی آرام‌بخش نمی‌تواند به تنهایی به خانه برگردد. روده بزرگ باید قبل از کولونوسکوپی به طور کامل تمیز شود. اطلاعات زیر به طور عمومی در مورد آماده‌سازی قبل از کولونوسکوپی ارائه شده است و پزشک نکات دقیق‌تری را به بیمار خواهد گفت. بیمار باید از یک یا دو روز قبل از کولونوسکوپی هیچ غذایی بخورد و فقط مایعات رقیق مانند آب، چای، قهوه، آب‌میوه رقیق، آب گوشت رقیق، یخ طعم‌دار و ژله مصرف کند. نوشیدن مایعاتی که رنگ قرمز یا بنفش دارند، مثل آب انگور، و همچنین خوردن مواد غذایی به رنگ قرمز یا بنفش، از جمله یخ طعم‌دار یا بستنی یخی انگور یا ژله گیلاس، ممنوع است.
پزشک دمنوشی، به احتمال زیاد قرص یا محلول ملینی تجویز می‌کند تا قبل از کولونوسکوپی مصرف شود. این محلول به صورت پودر به بیمار داده میشود تا آن را با ۳.۸ لیتر (یک گالن) آب ترکیب کند و محلول به دست‌آمده را در عصر روز قبل از آزمایش ظرف یک تا دو ساعت بنوشد. این محلول ممکن است طعم نامطلوبی داشته باشد و حالت تهوع ایجاد کند. برای آماده‌سازی بهتر و آسان‌تر روده بزرگ، انجام این نکات توصیه میشود:
- نوشیدن محلول با قرار دادن سر نی در عقب گلو، به سهولت عبور محلول از زبان کمک می‌کند.
- پس از هر بار نوشیدن محلول، نوشیدن مقداری آب یا مایع رقیق (مانند آب سیب) کمک به از بین بردن طعم بد دهان می‌کند.
- اضافه کردن آب لیمو به محلول یا مکیدن یک قاچ لیمو بعد از نوشیدن محلول توصیه میشود.
- بهتر است محلول به صورت سرد نوشیده شود.
- شاید پزشک یک روش دیگر مانند قرص‌های فسفات سدیم را برای آماده‌سازی پیشنهاد کند. راهکارهای دیگری نیز برای آماده‌سازی کولونوسکوپی وجود دارد و اگر بیمار نگران روش‌های آماده‌سازی استاندارد است، می‌تواند از پزشک در مورد روش‌های دیگر سؤال کند.
- فسفات سدیم خوراکی (به صورت قرص یا مایع) ممکن است مشکلات کلیوی ایجاد کند بنابراین این دارو باید فقط با مشورت پزشک مصرف شود.
- احتمالاً بیمار تمایل دارد در زمان آماده‌سازی برای کولونوسکوپی به دلیل افزایش دفعات دفع، در خانه بماند.
- بیمار باید مقدار زیادی مایع رقیق بنوشد تا دچار کم‌آبی نشود و روده بزرگ پس از آماده‌سازی به طور کامل تخلیه شود.
- غذای جامد پس از آماده‌سازی روده بزرگ مجاز نیست.
- نوشیدن مایعات رقیق از ۶ تا ۸ ساعت قبل از کولونوسکوپی باید متوقف شود.
*******************************************************
“`html
چگونه باید برای کلونوسکوپی آماده شوم؟
برای اینکه برای یک کلونوسکوپی آماده شوید، لازم است که با پزشک متخصص گوارش خود صحبت کنید. همچنین باید آماده شوید که برای پاکسازی روده‌ها و تغییر رژیم غذایی برنامه‌ریزی کنید.
شما باید به پزشک بگویید که چه بیماری‌هایی دارید و چه داروها، ویتامین‌ها و مکمل‌هایی مصرف می‌کنید، حتی داروهای بدون نسخه. این موارد شامل موارد زیر میشود:
- آسپرین یا داروهای حاوی آسپیرین
- داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مثل ایبوپروفن یا ناپروکسن
- داروهای مرتبط با آرتریت یا آرتروز
- داروهای رقیق‌کننده خون
- داروهای دیابت
- مکمل آهن یا ویتامین‌های حاوی آهن
برنامه‌ریزی برای رفتن به منزل
به خاطر امنیت و سلامتی خود، بعد از کلونوسکوپی به مدت ۲۴ ساعت نمی‌توانید رانندگی کنید. چون داروهای آرام‌بخش یا بی‌حسی نیاز دارند تا به طور کامل از بدن شما خارج شوند. بنابراین باید قبل از انجام کلونوسکوپی برای رفتن به منزل برنامه‌ریزی کنید.
پاکسازی روده و تغییر رژیم غذایی
پزشک متخصص آندوسکوپی به شما دستورالعمل‌های لازم را به صورت مکتوب می‌دهد تا بتوانید در خانه آماده شوید. او برای پاکسازی روده شما دستورالعمل‌های خاصی می‌دهد تا روده شما از مدفوع و مواد غذایی کاملاً پاک شود. وجود مدفوع یا محتویات غذایی باعث میشود پزشک نتواند به خوبی به ارزیابی دیواره پوششی روده‌ها بپردازد. ممکن است ۱ تا ۳ روز قبل از کلونوسکوپی، به شما رژیم غذایی مایعات داده شود و باید از نوشیدن مایعاتی که رنگ قرمز یا بنفش دارند، خودداری کنید.
در اکثر موارد، ممکن است نوشیدن یا خوردن موارد زیر توصیه شود:
- سوپ گوشت بدون چربی یا آبگوشت
- آب‌میوه خالص، مثل سیب یا انگور سفید، پزشکان آب‌پرتقال را پیشنهاد نمی‌کنند.
- آب
- قهوه و چای ساده، بدون خامه یا شیر
- نوشیدنی‌های ورزشی با طعم لیمو یا پرتقال
- ژلاتین با طعم لیمو یا پرتقال
پزشک زمان دقیقی را برای اجتناب از خوردن به شما می‌گوید. ممکن است پزشک از شما بخواهد ترکیبی از مسهل‌ها (به صورت قرص‌ها یا پودرهایی که در آب می‌ریزید) را مصرف کنید و همچنین ممکن است لازم باشد تنقیه انجام دهید. برخی افراد باید مقدار زیادی مایع ملین، تا چهار لیتر، در زمانی مشخص (اغلب شب قبل از کلونوسکوپی) مصرف کنند. شاید این آمادگی برای شما سخت باشد، اما این مرحله بسیار مهم است. اگر نتوانید این مرحله را به خوبی انجام دهید، ممکن است پزشک نتواند روده‌های شما را به خوبی ارزیابی کند.
********************************************************
چگونه پزشکان کلونوسکوپی را انجام می‌دهند؟
کلونوسکوپی توسط پزشک متخصص و آموزش‌دیده در بیمارستان یا یک مرکز درمانی انجام میشود. در این فرایند، پزشک یک سوزن داخل وریدی (IV) را در رگ بازوی شما قرار می‌دهد تا از طریق آن آرام‌بخش، داروی بی‌حسی یا مسکن دریافت کنید. به این ترتیب، شما در طول فرآیند کلونوسکوپی راحت و آرام خواهید بود.
“`
انجام کلونوسکوپی از شما خواسته میشود تا بر روی یک تخت مخصوص دراز بکشید. سپس، لوله‌ای به نام کلونوسکوپ از طریق مقعد وارد راست‌روده شما میشود و به آرامی تا روده بزرگ پیش می‌رود. پزشک برای اینکه بهتر بتواند روده را ببیند، با استفاده از دستگاه کلونوسکوپ مقداری هوا به داخل روده شما تزریق می‌کند.
دوربینی که روی سر کلونوسکوپ نصب شده، تصاویر داخلی روده را بر روی یک مانیتور نشان می‌دهد. به این ترتیب، پزشک می‌تواند بافت روده شما را بررسی کند. ممکن است پزشک از شما بخواهد چند بار موقعیت خود را بر روی تخت تغییر دهید تا تصویر بهتری ببیند. وقتی که کلونوسکوپ به روده کوچک می‌رسد، پزشک به آرامی لوله را به عقب می‌کشد و دوباره به بررسی طول روده بزرگ می‌پردازد. در طول این فرایند، پزشک ممکن است برخی پولیپ‌ها را حذف کند و آنها را برای آزمایش‌های بیشتر به آزمایشگاه بفرستد. پولیپ‌های روده بزرگ در بزرگسالان بسیار معمول هستند و در بیشتر مواقع بی‌ضررند.
با این حال، بسیاری از سرطان‌های روده بزرگ، ابتدا به شکل پولیپ رشد می‌کنند. بنابراین، برداشتن پولیپ‌ها می‌تواند راه مؤثری برای پیشگیری از سرطان باشد. پزشک ممکن است در طول کلونوسکوپی نمونه‌برداری کند. شما این فرایند را حس نخواهید کرد. معمولاً کلونوسکوپی بین ۳۰ تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشد.
********************************************************
پس از کلونوسکوپی، شما باید نکات زیر را در نظر داشته باشید:
شما بعد از عمل به مدت ۱ تا ۲ ساعت در بیمارستان یا مرکز درمانی می‌مانید.
در ساعت اول پس از عمل ممکن است دچار درد شکمی یا نفخ شوید.
مدتی طول می‌کشد تا اثر بی‌حسی یا داروی آرام‌بخش از بین برود.
شما باید انتظار داشته باشید که روز بعد، بهبود کامل داشته باشید و بتوانید به رژیم غذایی طبیعی خود برگردید.
پس از عمل، به خود شما یا یکی از دوستان یا اعضای خانواده‌تان دستورالعمل‌هایی برای مراقبت بعد از کلونوسکوپی داده خواهد شد. این دستورالعمل‌ها را به دقت دنبال کنید.
بعد از عمل، لازم است یکی از دوستان یا اعضای خانواده شما را به منزل ببرد. اگر پزشک پولیپی از روده شما خارج کرده باشد یا عمل نمونه‌برداری انجام داده باشد، وجود مقداری خونریزی از مقعد طبیعی است.
********************************************************
خطرات ناشی از کلونوسکوپی چیست؟
خطرات ناشی از کلونوسکوپی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- خونریزی
- سوراخ شدن روده بزرگ
- واکنش غیرطبیعی به داروی آرام‌بخش که ممکن است مشکلات تنفسی یا قلبی ایجاد کند
- درد شکمی
- مرگ که اگرچه بسیار نادر است.
شایع‌ترین عوارض کلونوسکوپی خونریزی و سوراخ شدن روده هستند.
هزینه کلونوسکوپی چقدر است و آیا بیمه آن را پوشش می‌دهد؟
بیشتر شرکت‌های بیمه غربالگری سرطان روده بزرگ، از جمله کلونوسکوپی را پوشش می‌دهند. سهم شما از هزینه‌های کلونوسکوپی ممکن است متفاوت باشد، بنابراین بهتر است با پزشک خود صحبت کنید تا از هزینه‌ها و میزان پوشش بیمه‌تان آگاه شوید.
********************************************************
مقاله‌ی جمع‌آوری شده از مجله اینترنتی رضیم
مرجان امینی
