یبوست و بی اختیاری ادرار در سالمندان (2 نکته مهم)

یبوست و بی‌اختیاری ادرار در سالمندان

● یبوست
«یبوست» یکی از مشکلات شایع است که می‌تواند در هر سنی به وجود بیاید. اما در افراد سالمند این مشکل بیشتر دیده می‌شود. باید بدانید که سن فقط دلیل یبوست نیست و عوامل مختلفی می‌توانند در ایجاد آن نقش داشته باشند.

مثلاً گاهی اوقات یک بیماری خاص می‌تواند باعث یبوست شود و در این صورت لازم است که به پزشک مراجعه کنید تا علت و درمان لازم را بررسی کند. همچنین بعضی از داروها نیز ممکن است یبوست ایجاد کنند؛ بنابراین لازم است در مورد این موضوع با پزشک خود صحبت کنید. اما در اکثر موارد، سبک زندگی ما باعث بروز یبوست می‌شود. بنابراین با رعایت نکات زیر می‌توانیم سبک زندگی خود را بهبود بخشیده و از یبوست جلوگیری کنیم:

● عادت غذایی
کم خوردن مواد غذایی حاوی «فیبر» می‌تواند باعث یبوست شود. در کتاب اول این مجموعه به شما گفتیم که میوه‌ها، سبزی‌ها، غلات سبوس‌دار و حبوبات دارای «فیبر» هستند. وقتی مشکلات دندانی داریم، جویدن غذا برای ما سخت می‌شود و به همین دلیل میوه و سبزی کمتری می‌خوریم و در نتیجه دچار یبوست می‌شویم. در این شرایط می‌توان از سبزی‌های خرد شده یا میوه‌های پخته و رنده شده استفاده کرد. بنابراین بهتر است مواد غذایی حاوی فیبر را بیشتر مصرف کنید. این ساده‌ترین و ارزان‌ترین راه برای درمان یبوست است. گلابی رسیده، آلو، توت، انگور، گوجه‌فرنگی، کاهو و سایر میوه‌ها و سبزی‌ها حاوی فیبر هستند. همچنین نان جو یا نان کامل گندم که دارای سبوس هستند هم فیبر دارند و می‌توانند یبوست را کاهش دهند.
افراد سالمند معمولاً کمتر احساس تشنگی می‌کنند. اگر تنها زمانی که تشنه هستید آب و مایعات بنوشید، مطمئن باشید که بدن شما مایعات کافی دریافت نخواهد کرد و این می‌تواند باعث یبوست شود. سعی کنید در طول روز حداقل ۶ تا ۸ لیوان مایعات، به خصوص آب، بنوشید. اگر صبح‌ها پس از بیدار شدن از خواب یک لیوان آب بنوشید، چند دقیقه بعد روده‌ها به کار می‌افتند. نوشیدن یک لیوان شیر گرم کم‌چرب چند ساعت قبل از خواب نیز کمک می‌کند تا مایعات بدن تأمین شود و روده بهتر کار کند و همچنین به شما کمک می‌کند که راحت‌تر بخوابید.

● فعالیت بدنی:
افرادی که در طول روز تحرک کمتری دارند و زیاد می‌نشینند، معمولاً دچار یبوست می‌شوند. بنابراین سعی کنید به طور منظم ورزش کنید. نیم ساعت پیاده‌روی روزانه یا انجام سایر تمرینات ورزشی به بهبود یبوست کمک می‌کند.

● زمان اجابت مزاج:
کسانی که به دلایل مختلف اجابت مزاج را به تأخیر می‌اندازند، پس از مدتی دچار یبوست شدید می‌شوند. مثلاً وقتی برای کار عجله دارند یا در خارج از خانه هستند و نمی‌خواهند از توالت عمومی استفاده کنند. وقتی نیاز به اجابت مزاج پیدا کردید، فوراً به توالت بروید. همچنین بهتر است وقت مشخصی را برای اجابت مزاج تعیین کنید تا روده‌ها به آن عادت کنند. این زمان می‌تواند پس از صرف غذا و به‌خصوص بعد از صبحانه باشد. زمانی را انتخاب کنید که کار دیگری نداشته باشید و بتوانید بدون عجله در توالت بمانید.
اگر از توالت فرنگی استفاده می‌کنید، یک زیرپایی به بلندی حدود ۱۵ سانتی‌متر در زیر هر یک از پاها بگذارید. این کار موجب می‌شود که حالت چمباتمه ایجاد شود و به دفع مدفوع کمک کند.

● مصرف داروهای مسهل:
اگر داروهای مسهل به‌طور مداوم استفاده شوند، پس از مدتی روده‌ها کار طبیعی خود را انجام نمی‌دهند و یبوست به وجود می‌آید. بنابراین از مصرف خودسرانهٔ داروهای مسهل خودداری کنید و تنها با تجویز پزشک آنها را مصرف کنید.

▪ مواردی که باید به پزشک مراجعه کنید:
– اگر به تازگی دچار یبوست شده‌اید.
– اگر عادت اجابت مزاج شما اخیراً تغییر کرده است؛ مثلاً تعداد دفعات اجابت مزاج کمتر یا بیشتر شده یا مدفوع سفت‌تر یا شل‌تر شده باشد.
– اگر هنگام اجابت مزاج درد دارید.
– اگر در مدفوع شما خون دیده می‌شود.
– اگر مدفوع شما سیاه رنگ شده است.
در صورت مشاهده خون در ادرار به پزشک مراجعه کنید.

● دفع ادرار
مواد زاید و سموم بدن از طریق کلیه‌ها وارد ادرار می‌شوند. ادرار در مثانه جمع می‌شود و وقتی مثانه پر می‌شود، احساس نیاز به دفع ادرار ایجاد می‌شود. با افزایش سن، دفع ادرار دچار تغییراتی می‌شود.
برای مثال:
ـ تحمل نگهداشتن ادرار کمتر می‌شود.
ـ کار کردن کلیه‌ها در طول شب نیز ادامه پیدا می‌کند.
ـ عضلات شکم و لگن ضعیف می‌شوند.
ـ مثانه به‌طور کامل خالی نمی‌شود.
این تغییرات موجب
“`

ممکن است که با موارد زیر مواجه شوید:
– نگه داشتن ادرار دشوار شود.
– در شب چندین بار برای ادرار کردن بیدار شوید.
– تعداد دفعات ادرار کردن افزایش یابد.
– احتمال عفونت ادراری و تشکیل سنگ بیشتر شود.
این تغییرات طبیعی ممکن است خطر بروز برخی بیماری ها را افزایش دهند. یکی از این بیماری ها «بی اختیاری ادرار» است.

● بی اختیاری ادرار
▪ آیا هنگامی که عطسه، سرفه یا می‌خندید، چند قطره ادرار به طور ناخواسته خارج می‌شود؟
▪ آیا وقتی احساس می‌کنید باید ادرار کنید، تا رسیدن به دستشویی نمی‌توانید خود را کنترل کنید؟
▪ آیا ادرار شما به صورت قطره قطره خروجی است؟
تمامی موارد فوق می‌توانند نشانه‌هایی از بی اختیاری ادرار باشند. بی اختیاری ادرار ممکن است به دلیل عفونت‌های ادراری، عفونت‌های زنانگی، بزرگ شدن غده پروستات، تجمع مدفوع، مصرف برخی داروها یا حتی شل و ضعیف شدن عضلات کف لگن و شکم ایجاد شود.
شما با این مشکلات چه می‌کنید؟
آیا سعی می‌کنید کمتر از خانه بیرون بروید؟
آیا در مهمانی‌ها شرکت نمی‌کنید؟
آیا مصرف آب و مایعات دیگر را کم کرده‌اید؟
اگر بی اختیاری ادرار دارید، ابتدا به پزشک مراجعه کنید تا علت این مشکل درمان شود و مجبور نباشید به خاطر آن از فعالیت‌های اجتماعی و ارتباط با دوستان دست بکشید.
همچنین نباید مصرف آب را کم کنید، زیرا آب کافی برای دفع سموم بدن، جلوگیری از عفونت ادراری و پیشگیری از تشکیل سنگ‌های ادراری ضرورت دارد.
در اینجا ما انواع بی اختیاری ادرار و توصیه‌هایی برای هرکدام از آن‌ها را شرح می‌دهیم.
عفونت ادراری به راحتی با انجام آزمایش ادرار شناسایی می‌شود.

● انواع بی اختیاری ادرار
بی اختیاری ادرار دارای سه حالت زیر است:

▪ حالت اول بی اختیاری ادرار:
در این حالت هنگام عطسه، سرفه، خنده یا بلند شدن از زمین، بی‌اختیار چند قطره ادرار خارج می‌شود. این حالت بیشتر در زنان رخ می‌دهد و ممکن است به دلیل عفونت ادراری، تغییرات مجرای ادرار با افزایش سن یا زایمان‌های متعدد باشد.

▪ توصیه‌هایی برای حالت اول بی اختیاری ادرار :
ـ این مشکل قابل حل است، بنابراین حتماً به پزشک مراجعه کنید.
ـ هر ۲ ساعت به توالت بروید.
ـ در طول روز ۶ تا ۸ لیوان مایعات بنوشید.
ـ بعد از ساعت ۸ شب از نوشیدن مایعات خودداری کنید.
ـ لباس‌های آزاد و راحت بپوشید.
ـ عضلات کف لگن را تقویت کنید.
ـ مثانه را تقویت کنید.
نوشیدن آب کافی برای جلوگیری از عفونت ادراری ضروری است.

▪ حالت دوم بی اختیاری ادرار :
در این حالت، احساس ناگهانی و شدید برای ادرار کردن به وجود می‌آید، اما قبل از رسیدن به دستشویی ادرار می‌ریزد.

▪ توصیه‌هایی برای حالت دوم بی اختیاری ادرار :
ـ این مشکل قابل حل است، بنابراین حتماً به پزشک مراجعه کنید.
ـ هر ۲ ساعت به توالت بروید.
ـ در طول روز ۶ تا ۸ لیوان مایعات بنوشید.
ـ بعد از ساعت ۸ شب از نوشیدن مایعات خودداری کنید.
ـ لباس‌های آزاد و راحت بپوشید.
ـ برای آرامش، تمرین کنید. در کتاب چهارم این مجموعه توصیه‌هایی برای آرامش بیشتر ارائه شده است.
ـ از ورزش‌های سخت پرهیز کنید.
ـ از قهوه، نوشابه‌های گازدار و غذاهای تند پرهیز کنید.
ـ مثانه را تقویت کنید.
ـ عضلات کف لگن را تقویت کنید.

● چگونه مثانه را تقویت کنیم؟
برای این کار سعی کنید که به تدریج زمان بیشتری ادرارتان را نگه دارید. در ابتدا هر ۲ ساعت یک بار ادرار کنید و به تدریج سعی کنید این زمان را افزایش دهید. اینکه چقدر این فاصله زمانی را افزایش دهید به خودتان بستگی دارد، اما باید به اندازه‌ای باشد که ادرار نریزد. به تدریج این فاصله را به ۳ تا ۴ ساعت برسانید. نیازی به انجام این تمرین در شب نیست. با انجام این تمرین، توانایی مثانه برای نگه داشتن ادرار بیشتر می‌شود.

● چگونه عضلات کف لگن را تقویت کنیم؟
▪ تمرین اول: هر بار که برای ادرار کردن به توالت می‌روید، چندین بار به طور ارادی دفع ادرار را شروع و قطع کنید.
▪ تمرین دوم: ناحیه مقعد را سفت کنید؛ مانند حالتی که می‌خواهید مانع دفع مدفوع شوید و این حالت را برای مدت ۵ ثانیه حفظ کنید و سپس رها کنید. در طول انقباض نفس خود را حبس نکنید. این کار را چندین بار در طول روز انجام دهید. تعداد دفعات تکرار تمرین باید به حدی باشد که خسته نشوید. این تمرین را می‌توانید در حالت ایستاده، نشسته یا خوابیده انجام دهید.

▪ حالت سوم بی اختیاری ادرار :

در این حالت، مثانه به شدت پر شده و ادرار به طور ناخواسته و به صورت قطره قطره خارج می‌شود. وقتی فرد به سرویس بهداشتی می‌رود، ادرار به طور کامل تخلیه نمی‌شود. این مشکل بیشتر در مردان دیده می‌شود و یکی از دلایل آن تنگ شدن مجرای ادرار به علت بزرگ شدن غدهٔ پروستات است.

▪ توصیه‌هایی برای حالت سوم بی‌اختیاری ادرار:
ـ این مشکل قابل درمان است، بنابراین حتماً باید به پزشک مراجعه کنید.
ـ در طول روز بین ۶ تا ۸ لیوان مایعات بنوشید.
ـ بعد از ساعت ۸ شب از نوشیدن مایعات خودداری کنید.
ـ هنگام ادرار کردن، عضلات شکم را سفت کنید و به آرامی با دست، زیر شکم را به سمت پایین فشار دهید. این عمل می‌تواند به تخلیهٔ بهتر ادرار کمک کند.
به موقع برای درمان بزرگی غدهٔ پروستات اقدام کنید. سرطان پروستات ممکن است علائمی مشابه بزرگی پروستات داشته باشد. اگر سرطان پروستات به موقع تشخیص داده شود، قابل درمان است.

● بزرگی غدهٔ پروستات
غدهٔ پروستات در مسیر مجرای ادرار تمام مردان قرار دارد. با افزایش سن، این غده بزرگ‌تر می‌شود و در برخی از مردان مشکلاتی را در هنگام ادرار کردن به وجود می‌آورد.
توجه به علائم و درمان به‌موقع بزرگی غدهٔ پروستات می‌تواند از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری کند. اگر هر یک از علائم زیر را دارید، برای بررسی وضعیت غدهٔ پروستات به پزشک مراجعه کنید:
– بعد از اتمام ادرار، احساس کنید ادرار شما به طور کامل تخلیه نشده است.
– با فاصلهٔ کمتر از ۲ ساعت دوباره نیاز به ادرار کردن دارید.
– در حین ادرار، چندین بار جریان ادرار قطع و دوباره شروع می‌شود.
– نگه داشتن ادرار برایتان سخت شده است.
– فشار جریان ادرار نسبت به قبل کاهش پیدا کرده است.
– برای شروع ادرار، باید زور بزنید.
– بعد از رفتن به رختخواب، مجبور می‌شوید چندین بار برای ادرار کردن بلند شوید.
– سوزش در هنگام ادرار دارید.
– ادرار به صورت قطره‌ای می‌آید.
منبع: tbzmedun.ir