آشنایی با آداب و رسوم عید نوروز در کرمانشاه (+ تصاویر)

آداب و رسوم عید نوروز

کرمانشاه (کردی: کرماشان) نهمین شهر پرجمعیت و یکی از کلان‌شهرهای ایران است. این شهر مرکز استان کرمانشاه بوده و تعداد جمعیت آن در سرشماری سال ۱۳۹۵ حدود ۹۴۷٬۰۰۰ نفر بوده است. مساحت این شهر حدود ۹۳٬۳۸۹٬۹۵۶ متر مربع است. کرمانشاه بزرگ‌ترین شهر کردنشین و یکی از شهرهای مهم در غرب ایران به شمار می‌رود.

کرمانشاه یک شهر تاریخی و فرهنگی در ایران است که قدمت آن به سده چهارم میلادی برمی‌گردد و تا زمان حمله اعراب به ایران، به عنوان دومین پایتخت ساسانیان شناخته می‌شد.

فرهنگ هر ملت شامل باورها، داستان‌ها، آیین‌ها و شیوه‌های زندگی است که از نسل‌های گذشته به ما رسیده است. این الگوها ممکن است با گذشت زمان تغییر کنند و نسل‌های جدید آن‌ها را دوباره بررسی کنند.

متأسفانه، امروزه بسیاری از عادات و رسوم ایرانی، روز به روز در حال فراموشی هستند و کمتر در زندگی مردم دیده می‌شوند!

یکی از بهترین کارهایی که می‌توانیم برای حفظ تاریخ ایران انجام دهیم، ثبت همین آداب و رسوم است که در طول تاریخ برای ملت ایران اهمیت داشته‌اند. یکی از نشانه‌های هویت فرهنگی مردم ایران، عید نوروز است.

آداب و رسوم عید نوروز در کرمانشاه

در کرمانشاه، آداب و رسوم عید نوروز از شب چهارشنبه سوری آغاز شده و تا سیزده به در ادامه دارد. از جمله این رسوم، می‌توان به قاشق‌زنی و شال‌اندازی اشاره کرد که در شب‌های نوروز برگزار می‌شود و این مراسم تا نیمه‌های شب ادامه دارد.

در مناطق روستایی کرمانشاه، سفره نوروزی با شکوه خاصی ترتیب داده می‌شود که شامل نان برنجی، ماست، گندم و تخم‌مرغ می‌باشد. اهالی خانواده با لباس‌های نو در خانه حاضر می‌شوند و باور دارند که روح نیاکانشان در نوروز رفتار و نوع پوشش آن‌ها را مشاهده می‌کند.

مردان با شلیک گلوله در زمان تحویل سال، شادی خود را از آغاز سال جدید اعلام می‌کنند. پس از تحویل سال، مردم به دید و بازدید از یکدیگر می‌پردازند و در این میان خانه سادات در اولویت است. همچنین در همان شب، پولی به نام «ته کیسه» که نماد خوش‌شانسی و برکت است، از بزرگان خانواده دریافت می‌شود.

آداب و رسوم چهارشنبه سوری در کرمانشاه

در کردی، واژه چهارشنبه سوری به چوارشمه سوری گفته می‌شود.

مردم کرمانشاه این مراسم را با شوق و هیجان خاصی برگزار می‌کنند و همه، بزرگ و کوچک در جشن پایانی سال شرکت می‌کنند.

آیین‌های مختلفی در مراسم چهارشنبه سوری در کرمانشاه انجام می‌شود که ریشه در باورهای قدیمی ایرانی دارد. از جمله این رسوم می‌توان به آتش‌بازی، قاشق‌زنی و شکستن کوزه اشاره کرد.

میر نوروزی یا عمو نوروز در کرمانشاه

یکی از آیین‌های جشن‌ها که برای سرگرمی و شوخی برگزار می‌شود، میر نوروزی یا عمو نوروز است. فردی با لباس قرمز و صورت سیاه، رفتارها و دستورات خنده‌داری دارد و در پایان جشن، به خاطر ترس از آسیب مردم فرار می‌کند.

این روزها، که در ابتدای فروردین با لباس‌های قرمز و صورت سیاه در کوچه‌ها دیده می‌شوند و مردم را سرگرم می‌کنند، همان میر نوروزی هستند. این برنامه‌ها بخشی از سرگرمی‌های عید نوروز در کرمانشاه به حساب می‌آید و جزو سنت‌ها باقی مانده است.

“`html

و «حاکم پنج روزه» است.

که فقط در روزهای جشن نوروز دیده می‌شوند و در شعرهایشان می‌گویند: حاجی فیروزه، عید نوروز است، سالی چند روزه.

شال درکی یا شال اندازی، یکی از آداب نوروز در کرمانشاه

یکی از رسم‌های جالب شب عید، «شال درکی» یا «شال اندازی» است. جوانان در شب عید، دستمال یا شالی را از سوراخ‌هایی که در سقف اتاق‌ها ایجاد شده، به داخل اتاق آویزان می‌کنند و عیدی خود را از صاحب‌خانه می‌طلبند. در حین شال اندازی، شعرهای خاصی می‌خوانند.

همه به این روز خوشبین هستند و بر این باورند که اگر در این روز شاد باشند، تمام سال جدید را هم خوش خواهند گذراند.

در گذشته، بچه‌ها روی بام خانه‌ها می‌رفتند و شال‌های بلندی را از روزنه‌های بام به داخل اتاق‌ها آویزان می‌کردند و صاحب‌خانه را صدا می‌زدند.

آنها به کردی می‌گفتند: «شال دَر، هات هات، پَرِ شالم نسوزی، پر شال مان را نسوزانی (شال آویزان، بیایید بیایید، گوشه‌ی شالم را نسوزانی، آن را خالی نگذاری)». صاحب‌خانه در شالی که آویزان شده بود، گردو، بادام، شیرینی، نخود و کشمش و تخم‌مرغ پخته می‌گذاشت و شال را گره می‌زد و می‌گفت: «هَل کیشِ بان (بالا بکش)». بعضی اوقات برای خنده و شوخی، صاحب‌خانه در شال زغال داغی قرار می‌داد و به بالا می‌فرستاد.

رسم آب‌پاشی از آداب نوروز در کرمانشاه

یکی از مراسم قدیمی ایرانی‌ها در نوروز، آب‌پاشی به یکدیگر و شستشوی خود با آب است. «بیرونی» درباره‌ی این رسم در میان ایرانی‌ها چندین دلیل را ذکر کرده است.

برای مثال می‌نویسد: چون بدن انسان در زمستان به مواد آلوده مانند دود و خاکستر دچار می‌شود، مردم با آب‌پاشی بر روی خود یا آب‌تنی، این آلودگی‌ها را از خود دور می‌کنند تا پاک و تمیز شوند.

امروزه، آب‌پاشی و آب‌تنی در نوروز آنچنان رایج نیست و فقط می‌توان نشانه‌هایی از آن را در جشن‌های مربوط به چهارشنبه سوری دید. این رسم هنوز در میان گروهی از مردم مناطق همسایه ایران، از جمله شیعیان پاکستان ادامه دارد.

رسم دید و بازدید از آداب نوروز در کرمانشاه

از روز اول نوروز تا دوازدهم فروردین، مردم به یکدیگر تبریک می‌گویند. «در اولین روز عید، بستگان و دوستان به خانه‌ی کسانی که در سال گذشته عزیزان خود را از دست داده‌اند، می‌روند و به بازماندگان آنها «سرسلامتی» می‌گویند.

در شهرها، افرادی که در جامعه مقام و اعتبار دارند، روزی را در خانه می‌مانند تا دیگران برای تبریک عید به دیدن آنها بیایند.

در روستاها نیز، اهالی به خانه‌ی مالک، کدخدا و ریش‌سفیدان می‌روند. در دید و بازدیدها، مردم به یکدیگر دست می‌دهند و کوچک‌ترها دست بزرگ‌ترها را می‌بوسند و با هم عید مبارکی می‌گویند.

رسم نوروزانه از آداب نوروز در کرمانشاه

رسم نوروزانه یا عیدانه از قدیم در ایران میان اقشار مختلف مردم رایج بوده است. در گذشته، رسم عیدی دادن ایرانیان در نوروز به قدری شایع بود که در زمان عباسیان، مردم و خلیفه هدیه‌های نوروزی را به یکدیگر می‌دادند.

«تا چندی پیش، عیدی کودکان شامل تخم‌مرغ رنگی، سازدهنی، عروسک، جغجغه، سکه‌ی صاحب زمان، آجیل و نخودچی کشمش بود. معمولاً سکه‌ها از پنج ریالی تا سکه‌های طلا به عنوان عیدی داده می‌شدند.

“`

بازی‌ها و نمایش‌های نوروزی در کرمانشاه

بازی‌ها و نمایش‌ها آداب و رفتارهایی هستند که در عید نوروز اجرا می‌شوند. این فعالیت‌ها علاوه بر خوشحالی و سرگرمی مردم، به زندگی و تغییرات سالیانه ارتباط دارند.

یکی از این بازی‌ها، بازی کِلاورفِنَکی (کلاه قاپیدن) نام دارد. در این بازی، یک گروه کلاهی یا دستمالی بر سر می‌گذارند و کنار هم می‌نشینند. گروه دیگر، که ایستاده‌اند، دور آن‌ها حلقه می‌زنند.

زمانی که بازی شروع می‌شود، گروه ایستاده به سمت کسانی که نشسته‌اند می‌دوند تا کلاه یا دستمال آن‌ها را بربایند. گروه نشسته باید از خود دفاع کند و نگذارد که کسی دستمال سر آن‌ها را بگیرد.

اگر یکی از بازیکنان ایستاده کلاه یا دستمالی را بردارد، درون آن سنگ می‌گذارد و آن را پرتاب می‌کند. اگر صاحب کلاه بتواند کلاه خود را در هوا بگیرد، برنده است، در غیر این صورت باید دوباره کلاه را به سر کند و برای بار دوم بنشیند.

مراسم سیزده به در

معمولاً در روز سیزده به در، مردم کرمانشاه کوفته درست می‌کنند و در میان طبیعت زیبا با خانواده‌های خود آن را میل می‌کنند. آن‌ها سبزه‌های نوروزی را با خود می‌برند و جوانان امیدوارند که با گره زدن سبزه، بخت خود را در سال جدید باز کنند و سپس آن‌ها را در آب جاری می‌اندازند تا بدی‌ها را از خود دور کنند.

بیشتر بخوانید: