معرفی درخت گیلاس
گیلاس یک درخت و گیاه است که جزء سرده پرونوس می‌باشد و میوه‌اش دارای هسته و گوشت است. میوه این درخت رنگی قرمز دارد و گل‌های آن سفید است. اگر بخواهیم میوه‌اش را بپزیم، رنگش به سمت سیاهی می‌رود. کشورهای ترکیه، ایالات متحده و ایران از بزرگترین تولیدکنندگان گیلاس در دنیا به شمار می‌روند.
گیلاس انواع مختلفی دارد و در تمامی نقاط ایران یافت می‌شود. این میوه هم به عنوان میوه خام مصرف می‌شود و هم به شکل مربا و کمپوت تهیه می‌شود. از برگ‌های این درخت هم به صورت دم‌کرده برای درمان مشکلات کلیه و کبد استفاده می‌شود. میوه گیلاس برای سلامت چشم‌ها، پوست، جلوگیری از پیری و کاهش وزن بسیار مفید است.
گیلاس (Cherry) میوه‌ای کوچک، شیرین و آبدار است که رنگ‌های آن از زرد تا قرمز تیره می‌باشد و هسته‌ای سخت و کوچک دارد که دورتادور آن را گوشت میوه فرا گرفته است. گیلاس در اواخر بهار و اوایل تابستان می‌رسد.
دامنه انتشار درخت گیلاس
درخت گیلاس در آب و هوای گرم، معتدل و حتی سرد به خوبی رشد می‌کند. اما بهترین شرایط برای رشد این درخت در مناطق مناسب و خنک کوهستانی می‌باشد. به علت حساسیت گیلاس به بیماری پوسیدگی قهوه‌ای، باید در مکان‌هایی کشت شود که آب و هوای آنها خیلی سرد یا خیلی خشک نباشد. بهترین مناطق برای کاشت درخت گیلاس، مکان‌هایی با باران‌های خوب در زمستان و تابستان‌های خنک و خشک هستند.
گیاه شناسی درخت گیلاس
گیلاس یکی از خوشمزه‌ترین و محبوب‌ترین میوه‌هاست. این میوه شیرین و آبدار، کوچک و در رنگ‌های مختلف از زرد تا سرخ تیره دیده می‌شود. هسته گیلاس کوچک و سفت است و دور آن را گوشت میوه گرفته است. فصل برداشت گیلاس در اوایل تیر و اواخر اردیبهشت است. ارتفاع درخت گیلاس بین ۶ تا ۹ متر می‌باشد و شکوفه‌های آن بسیار خوشبو و زیبا هستند که در اوایل بهار ظاهر می‌شوند. درختان گیلاس ممکن است خودناسازگار یا دگرناسازگار باشند، به همین دلیل برای گرده افشانی در باغ‌ها از درختان آلبالو استفاده می‌کنند.
نیازهای محیطی (اکولوژی) درخت گیلاس
آبیاری:
برای رشد گیلاس، مناطق با بارش باران در زمستان ضروری است. اما باران در تابستان، به ویژه در زمان برداشت محصول، می‌تواند مضر باشد؛ چون بعضی از انواع گیلاس که گوشت نرم‌تری دارند، در برابر ترک خوردگی ناشی از باران حساس هستند. در عین حال، کمبود آب در تابستان باعث کاهش محصول می‌شود. بنابراین درختان جوان باید زمانی که خاک خشک شد آبیاری شوند که ممکن است در فصل تابستان نیاز به ۲ الی ۳ مرتبه آبیاری در هفته باشد، در حالی که درختان بزرگ بالغ ممکن است یک بار در هفته آبیاری کافی باشد.
عمق آبیاری باید به گونه‌ای باشد که حداقل یک متر از خاک را مرطوب کند. همچنین، ناحیه آبیاری باید در سایه درخت قرار گیرد و اگر تنه درخت را مرکز یک دایره در نظر بگیریم، این دایره با قطر ۶۰ سانتیمتر (شعاع ۳۰ سانتیمتر) باید به خوبی آبیاری شود.
نور:
درختان گیلاس به حداقل ۶ تا ۸ ساعت نور مستقیم آفتاب نیاز دارند. در مکان‌هایی که نور کافی وجود ندارد، یا میوه تولید نمی‌شود یا میوه‌هایی تولید می‌شود که مزه ترش دارند. در واقع، نور مستقیم آفتاب در شیرین شدن میوه‌های درختان گیلاس تأثیر بسیار زیادی دارد.
دما:
“`html
درخت گیلاس بهترین رشد را در مناطقی دارد که تابستان‌های خشک و خنکی دارند. تابستان‌های داغ و گرم برای این درخت مناسب نیستند؛ زیرا چنین شرایطی باعث می‌شود میوه‌ها دو هسته‌ای و یا دو قلو به وجود بیایند که از نظر ظاهری جذاب هستند، اما کیفیت محصول را پایین می‌آورند. درختان گیلاس می‌توانند سرمای تا ۲۵- درجه سانتی‌گراد را تحمل کنند و برای اینکه بتوانند گلدهی کنند، نیاز دارند که حدود ۵۰۰ تا ۱۲۰۰ ساعت در طی زمستان در دمای زیر ۷ درجه سانتی‌گراد بگذرانند. به همین دلیل، کاشت گیلاس در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری ممکن نیست یا نتیجه خوبی ندارد چون در چنین مکان‌هایی نیاز سرمایی این درختان تأمین نمی‌شود.
خاک:
این درختان به دلیل ریشه‌های کم‌عمق و سطحی خود، به خاکی با زهکشی خوب نیاز دارند که تا عمق ۱.۵ متری باشد. بهترین نوع خاک برای گیلاس، خاک‌های لومی شنی است که نوعی خاک معمولی است که مقداری شن دارد و به همین دلیل زهکشی خوبی دارد. زهکشی خوب خاک برای درختان گیلاس بسیار مهم است زیرا این درختان خاک‌های مرطوب را تحمل نمی‌کنند و ریشه‌هایشان پوسیده می‌شود. همچنین خاک‌های اسیدی برای این درختان مناسب نیستند و بهتر است خاک کمی قلیایی باشد. البته زیاد کردن اسیدیته خاک و قلیایی کردن زیاد آن نیز به رشد گیلاس آسیب می‌زند. در باغ‌های گیلاس، اگر درختان بر روی پایه‌های بذری کاشته شوند (یعنی با پیوند تولید شده باشند اما پایه از بذر حصل شده باشد)، فاصله بین درختان باید حدود ۷ تا ۸ متر باشد؛ اما برای سایر پایه‌ها به‌ویژه نوع‌های کوتاه‌قد، این فاصله را می‌توان به ۴ تا ۵ متر کاهش داد.
شرایط مناسب رشد درخت گیلاس
درخت گیلاس می‌تواند در هر نوع خاکی رشد کند و به خوبی به ثمر بنشیند، اما زمین‌های رسی مرطوب یا خیلی خشک مناسب نیستند. هنگام کاشت درخت گیلاس، باید دقت کرد که در مناطق آفتابی بیفتد و به سمت جنوب نباشد.
بهترین نشانه برای رسیدگی به میوه درخت گیلاس، نیروی لازم برای جدا کردن میوه از درخت است. یعنی زمانی که میوه رسیده باشد، اتصال میوه به شاخه سست می‌شود و نیاز به نیروی کمی برای جداکردن میوه از درخت داریم.
گیلاس و آلبالو نیاز به آب و هوای گرم در فصل رشد و بدون بارش در اواخر برداشت دارند و همچنین باید در دوره استراحت، سرمای مناسبی دریافت کنند. میزان سرما باید به گونه‌ای باشد که حداقل ۹۰۰ تا ۱۸۰۰ ساعت سرمای مؤثر (در دمای ۵ تا ۷ درجه سانتی‌گراد) تأمین شود.
با توجه به اینکه حداکثر رشد و ذخیره مواد غذایی در درخت گیلاس بعد از برداشت میوه انجام می‌شود، داشتن دما، تغذیه و آبیاری مناسب پس از برداشت میوه به شدت بر تشکیل گل و عملکرد سال آینده تأثیر دارد.
خاک‌های سنگین به هیچ عنوان برای گیلاس مناسب نیستند به خصوص زمانی که از پایه محلب استفاده می‌شود. بهترین نوع خاک برای کشت گیلاس، خاک رسی شنی با مقدار مناسب از مواد آلی و pH بین ۶ تا ۷ است.
انواع درخت گیلاس
با دو نوع اصلی از گیلاس آشنا شوید:
گیلاس شیرین: این همان گیلاسی است که می‌توانید مستقیماً از درخت بخورید. کسانی که به صورت خانگی گیلاس می‌کارند، این نوع را به دلیل تازه بودن بیشتر می‌پسندند.
گیلاس ترش: این نوع اغلب در آشپزی استفاده می‌شود و معمولاً توسط کشاورزان حرفه‌ای در باغات کشت می‌شود.
“““html
درخت گیلاس، یکی از درختان زیبایی است که در باغ‌ها و مزارع میوه‌پروری کاشته می‌شود.
اگر نمی‌دانید چطور می‌توانید تفاوت بین گیلاسِ شیرین و ترش را تشخیص دهید، کافیست یکی از هر کدام را بچینید و بخورید! به این ترتیب، تفاوتشان را به راحتی متوجه خواهید شد!
چوب درخت گیلاس بسیار محکم است و از این رو برای ساخت وسایل خانگی مناسب می‌باشد. همچنین، این چوب برای سوزاندن در شومینه نیز بسیار مطلوب است.
روش تکثیر درخت گیلاس
درخت گیلاس از دانه‌اش یا همان هسته گیلاس پرورش می‌یابد. اگر تعدادی از این هسته‌ها را در باغ بکارید، در سال آینده نهال‌های کوچک را خواهید دید. اما امروزه بیشتر افراد نهال‌ها را از گلخانه‌ها آماده می‌خرند. این نهال‌ها معمولاً بین ۱۰ تا ۲۰ سانتیمتر قد دارند و برای اینکه میوه دهند، چند سال زمان نیاز دارند. شما می‌توانید همچنین شاخه‌های گیلاس را به درختان میوه دیگر پیوند بزنید.
روش کاشت درخت گیلاس
نهال را در فصل بهار یا تابستان به باغ یا باغچه‌تان منتقل کنید. احتمالاً گلدان نهال از جنس قابل تجزیه است و در خاک مرطوب به راحتی خراب می‌شود و اجازه می‌دهد ریشه‌ها به راحتی از آن عبور کنند. اگر گلدان از جنس پلاستیک باشد، لازم است ریشه‌ها را از آن خارج کرده و سپس در خاک بکارید. گودالی سه برابر اندازه ریشه نهال حفر کنید و در آن مقدار زیادی کود و کمپوست بریزید.
اگر گلدان تجزیه‌پذیر است، می‌توانید بر روی آن چند شکاف ایجاد کنید تا سرعت تجزیه افزایش یابد. سپس نهال را طوری در خاک بگذارید که دقیقا به اندازه‌ای باشد که قبلاً در خاک قرار داشته است. اطراف ریشه‌ها را با مخلوطی از خاک و کود پر کرده و اطراف درخت را فشار دهید تا محکم شود.
اگر در منطقه‌تان باد زیادی می‌وزد، در چند سال اول، نهال را به یک تیر چوبی محکم کنید تا صاف بماند و آسیب نبیند. به درخت به خوبی و عمیقاً آب بدهید و آبیاری عمیق را به طور مرتب انجام دهید تا ریشه‌ها به خوبی رشد کنند.
چگونه درخت گیلاس را پرورش دهیم؟
پس از اینکه نهال گیلاس شما در باغ جا افتاد، به خوبی رشد خواهد کرد و نیاز به مراقبت خاصی دارد. در سال‌های اولیه از تقویت‌کننده‌های جامد استفاده کنید تا به رشد سالم آن کمک کنید.
هر بهار، پیش از آنکه جوانه‌ها باز شوند، درخت را با روغن‌های مخصوص اسپری کنید تا آفات را از بین ببرد. اگر در طول فصل رشد با آفات یا بیماری‌ها مواجه شدید، می‌توانید دوباره با اسپری‌های مخصوص سمپاشی کنید. بهتر است از سمپاشی در نزدیکی زمان برداشت محصول پرهیز کنید و حتماً دستورالعمل روی برچسب را رعایت کنید.
هرس کردن درخت گیلاس
مانند سایر درختان، هرس کردن درخت گیلاس هم به سلامت آن کمک می‌کند. این کار باید در اوایل بهار و قبل از شروع رشد جدید درخت انجام شود.
سالانه درخت خود را هرس کنید و شاخه‌های مرده یا ناسالم را جدا کنید. همچنین نواحی که بیش از حد پرشاخه هستند را هرس کنید تا هوا و نور خورشید به همه‌ی بخش‌های درخت برسد.
“`
این کار باعث می‌شود درخت شما سالم بماند و به رشد آن کمک کند. همچنین می‌توانید با هرس کردن شکل شاخه‌های درخت را تنظیم کنید. هرس سالانه درخت، آن را کوچکتر و راحت‌تر کنترل می‌کند.
آفات و بیماری‌های درخت گیلاس
شپشک‌های گیاهی، لارو حشرات چوبخوار، مگس گیلاس و کنه تار عنکبوتی از جمله آفت‌های مشهور گیلاس هستند. همچنین بیماری‌هایی مانند شانکر باکتریایی، کرون گال که به درخت آسیب می‌زند و باعث کوچک ماندن میوه‌ها می‌شود، پوسیدگی قهوه‌ای، پیچش برگ گیلاس، لکه برگی و پوسیدگی طوقه و فیتوفترا که نوعی بیماری قارچی است، نیز ممکن است درخت شما را تحت تأثیر قرار دهند.
بیشتر بخوانید:
