آشنایی با خواص و کاربردهای گیاه سنفیتون (2 نکته مهم)
معرفی گیاه سنفیتون یا هماور طبی
سنفیتون یا هماور طبی یکی از اعضای خانواده گاوزبان می‌باشد. در کتاب‌های طب سنتی به این گیاه “آذان الحمار” نیز گفته می‌شود. از قدیم این گیاه برای درمان زخم‌های سطحی و کاهش التهاب ناشی از رگ به رگ شدن‌ها و شکستگی استخوان‌ها استفاده می‌شده است. ماده اصلی و مفید موجود در ریشه‌ها و برگ‌های هماور، «آلانتوین» نام دارد که برای درمان زخم‌ها مؤثر است. همچنین، گیاه هماور و برگ‌های آن حاوی اسید «رزمارینیک» نیز هستند که به کاهش التهاب و بهبود آسیب‌های عروقی ریه‌ها کمک می‌کند.
خصوصیات گیاهشناسی سنفیتون
هماور طبی یا سنفیتون یا آذان الحمار گیاهی دائمی، گلدار و پرشاخه است که ارتفاع آن بین 30 تا 90 سانتیمتر و گاهی تا یک متر می‌رسد. ساقه‌های این گیاه راست و زاویه‌دار هستند و با تارهای زبر پوشیده شده‌اند. گل‌های آن در رنگ‌های سفید، زرد، صورتی و بنفش در بهار و از اردیبهشت تا اواخر تیر شکوفا می‌شوند.
با اینکه این گیاه گل‌های زیادی می‌سازد، زنبور عسل نمی‌تواند تا زمانی که گل‌ها به طور کامل باز نشوند از آنها استفاده کند.
برگ‌های پایینی گیاه بسیار بزرگ و گاهی تا یک متر طول دارند. این برگ‌ها بیضی شکل هستند و دارای دمبرگ می‌باشند، در حالی که برگ‌های بالایی ساقه بدون دمبرگ هستند.
خطر مصرف سنفیتون یا هماور طبی
سنفیتون یک گیاه دارویی و بومی اروپا و مناطق گرم آسیا است. ترکیبات گیاه غالباً از برگ‌ها یا قسمت‌های بالای گیاه (نه ریشه‌اش) تهیه می‌شوند. البته می‌توان از ریشه آن نیز محصول تهیه کرد، اما این محصولات احتمالاً باعث مسمومیت می‌شوند. هماور حاوی «آلانتویین»، «اسید رزمارینیک» و «آلکالوئیدهای نوع پایرولیزیدین» است. برخی افراد بر این باورند که هماور گیاه مفیدی است، اما تحقیقات نشان داده‌اند که این گیاه می‌تواند بسیار سمی باشد.
اگر محصولات هماور را به صورت نوشیدنی مصرف کنید یا به روش‌های دیگر برای مصارف داخلی استفاده کنید، ممکن است خود را در معرض خطر مسمومیت قرار دهید. برخی افراد حتی به خاطر مصرف این محصولات به دلایل درمانی جان خود را از دست داده‌اند. بسیاری از گیاهان خانواده هماور حاوی مواد سمی به نام آلکالوئیدهای پایرولیزیدین هستند که به کبد آسیب می‌زنند.
«اکی میدین» یکی از سمی‌ترین آلکالوئیدهای پایرولیزیدین است که در هماور وجود دارد. هماور معمولی (Symphytum officinale) معمولاً فاقد آلکالوئیدهای سمی پایرولیزیدین است (مگر در موارد خاص). برخی محصولات هماور از گونه‌های دیگری مانند هماور تیغ‌دار (S.asperum) و هماور روسی (S.uplandicum) که به میزان خطرناکی حاوی «اکی میدین» بیشتری هستند، تهیه می‌شوند. ریشه تمامی گونه‌های گیاه هماور دهمین بار بیشتر از برگ‌های آنها مواد سمی دارد، بنابراین از مصرف ریشه این گیاه پرهیز کنید، مگر اینکه پزشک شما به دقت بر روند مصرف آن نظارت کند.
روش تکثیر سنفیتون یا هماور طبی
تکثیر این گیاهان می‌تواند از طریق تقسیم بوته یا قلمه ریشه و یا ریشه جوش ها انجام شود. باید دقت کنید؛ بوته‌ای که برای تکثیر انتخاب می‌کنید باید به اندازه کافی قوی باشد تا بعد از جدا شدن از گیاه مادر، بتواند به خوبی مستقر شود.
خواص درمانی سنفیتون یا هماور طبی
این گیاه دارای ویتامین های A , E و C است. برای کمک به درمان استخوان شکسته می‌توانید آن را به شکل ضماد روی پوست بگذارید. برای مسئله سنگ کیسه صفرا، می‌توانید ۲ گرم از دم کرده برگ و گل آن را در ۱۰۰ سی‌سی آب جوش به مدت ۱۰ دقیقه دم کنید و روزی ۳ فنجان از آن بنوشید. این گیاه به عنوان خواب‌آور هم عمل می‌کند؛ به همین دلیل می‌توانید هر شب از دم کرده برگ و گل آن استفاده کنید. برای درمان زخم معده، می‌توانید ۱۰ گرم ریشه گیاه را در ۱۵۰ سی سی آب به مدت ۲۴ ساعت بگذارید و سپس آن را صاف کنید و در سه نوبت بنوشید.
اگر دچار اسهال شدید، می‌توانید ۵ گرم ریشه خشک آذان الحمار را در ۲۵۰ سی‌سی آب جوش دم کرده و سپس صاف کنید و بنوشید. برای درمان زخم‌ها، ترک و شقاق نوک پستان، ۱۰۰ گرم ریشه گیاه را در یک لیتر آب به مدت ۱۵ دقیقه بجوشانید و سپس آن را صاف کنید و به عنوان شستشو استفاده کنید.
برای کاهش ورم حنجره و گلودرد، می‌توانید از دم کرده گل و برگ آن استفاده کنید؛ کافی است ۳ گرم از آن را در ۱۰۰ سی‌سی آب جوش به مدت ۱۵ دقیقه دم کنید و بنوشید.
- افرادی که کبد ضعیفی دارند باید با احتیاط از این گیاه استفاده کنند.
- مصرف آن برای بیماران سرطانی ممنوع است.
- برای درمان تبخال، از دم کرده آن بنوشید و آن را به صورت ضماد روی تبخال بگذارید.
- برای زخم‌ها، می‌توانید از گرد ریشه خشک شده و تمیز گیاه روی آنها بپاشید.
- این گیاه ضد کرم است و می‌توانید آن را به صورت دم کرده مصرف کنید.
- دمکرده گل آن مقوی قلب و کمک به رفع تپش قلب است.
- برای درمان دانه‌های جلدی، می‌توانید برگ‌های له شده آن را روی پوست بگذارید.
- برای مشکلات ادراری و درد ناحیه شکم، از دم کرده آن استفاده کنید.
- برای درمان ورم ناشی از سرمازدگی، ضماد آن را روی پوست بگذارید. می‌توانید ۵۰ گرم ریشه آن را در ۵۰۰ سی‌سی آب بجوشانید و به عنوان مرهم روی پوست استفاده کنید.
- برای خونریزی در فواصل قاعدگی، از دم کرده آن استفاده کنید.
- برای نرم کردن پوست‌های خشک و حساس، ۲۵ گرم ریشه این گیاه را در یک لیتر آب به مدت ۱۵ دقیقه بجوشانید، سپس صاف کرده و دست‌ها را ماساژ دهید.
- مرهم آذان الحمار به ایجاد بافت جدید و ترمیم زخم کمک می‌کند.
- در گذشته از این گیاه برای درمان بیماری سل به صورت دم کرده استفاده می‌شود.
بیشتر بخوانید:
