آشنایی با درخت انجیلی و روش تکثیر آن (2 نکته مهم)
معرفی درخت انجیلی
انجیلی یا آسوندار (انجیلو یا انجیلی یا انجول یا تویی یا تفی یا زوند) درختی است که در جنگل‌های شمالی ایران رشد می‌کند. این درخت چوب سختی دارد و ریشه و برگ‌های آن برای مصارف دارویی استفاده می‌شود. انجیلی به خاطر رنگ‌های مختلف برگ‌هایش در پاییز، یکی از زیباترین درختان شمال ایران به شمار می‌رود.
انجیلی، درختی است که به طور بومی در ایران می‌روید و نام علمی آن Parrotia persica است. کلمه “Parrotia” به معنی جنس طوطی است، زیرا دو زائده شبیه نوک طوطی در قسمت بالای میوه این درخت وجود دارد.
پراکندگی و اقلیم رویش درخت انجیلی
انجیلی به طور طبیعی در جنگل‌های هیرکانی رشد می‌کند. این درخت پس از شناسایی توسط آقای پاروت به سایر نقاط دنیا، از جمله کشورهای اروپایی و مکان‌هایی با شرایط جوی مشابه شمال ایران عرضه شده است و به دلیل تنوع رنگ و زیبایی به عنوان یک گیاه تزیینی در بازار ارائه می‌شود. در ایران، انجیلی از سواحل آستارا تا گیلداغ و از جلگه‌های ساحلی خزر تا ارتفاعات میانبد قابل مشاهده است و تا ارتفاع ۱۴۰۰ تا ۲۰۰۰ متری از سطح دریا در کلاردشت نیز رشد می‌کند.
انجیلی به آب و هوای مرطوب و درجه حرارت بین ۳ تا ۱۶ درجه سانتی‌گراد نیاز دارد و در مکان‌هایی با نور کافی و منابع آبی زیاد زندگی می‌کند. همچنین این درخت از خاک‌های خوب زهکشی شده، مانند خاک‌های گچی، ماسه‌ای، شنی و اسیدی تغذیه می‌کند و به خاک‌های خیلی خشک یا خیلی مرطوب علاقه ندارد. به دلیل اهمیت شکل‌گیری ساختار آن، نیاز به هرس این درخت نسبت به سایر درختان مشابه کمتر است.
گیاه شناسی درخت انجیلی
انجیلی، درخت یا درختچه‌ای است که برگ‌هایش در پاییز می‌ریزد. تنه درختان جوان خاکستری و در درختان مسن‌تر تیره و صاف است و به صورت ورقه ورقه جدا می‌شود.
این درخت می‌تواند به بلندی ۳۰ متر برسد، اما معمولاً ارتفاعش بین ۱۵ تا ۲۰ متر و گستردگی‌اش بین ۸ تا ۱۵ متر است. قطر تنه آن نیز حدود ۱۵۰ سانتیمتر می‌باشد. تاج این درخت به شکل گسترده‌ای است.
تنه انجیلی گاهی از پایین چند شاخه دارد و به شیوه‌های مختلف درهم تنیده می‌شود و اشکال زیبایی را به وجود می‌آورد. چوب این درخت سخت، سنگین و گره‌دار است و در برابر پوسیدگی مقاوم‌تر است، اما ارزش صنعتی چندانی ندارد.
برگ‌های انجیلی متناوب، بیضوی و عریض هستند و در پاییز رنگ قرمز زیبایی به خود می‌گیرند. طول این برگ‌ها بین ۶ تا ۱۵ سانتیمتر و عرض آنها بین ۴ تا ۱۰ سانتیمتر است.
گل‌های انجیلی در گل آذین کوتاهی قرار دارند که قبل از باز شدن برگ‌ها در اسفندماه روی ساقه همان سال پیدا می‌شوند و هر گل آذین بین ۲ تا ۶ گل دارد. رنگ گل‌ها از ارغوانی تا قرمز متغیر است. گل‌ها ۴ کاسبرگ دارند و بدون گلبرگ و پرچم هستند.
جوانه‌های انجیلی از سه فلس سیاه رنگ و چرمی تشکیل شده‌اند. برگ آن به صورت پایک‌دار و نیم‌رگ‌دار با دمی کوتاه بین ۳ تا ۸ میلی‌متر است که در دو سمت آن گوشواره‌های باریک و کرکدار قرار دارد.
رگبرگ‌های آن شانه‌ای شکل و حدود ۶ تا ۸ جفت هستند و معمولاً کمی فرورفته به نظر می‌رسند، در حالی که سطح پشتی برگ برجسته است که به آن حالت موج‌دار می‌دهد. دو طرف برگ کرکدار و به رنگ خاکستری است.
میوه این درخت یک کپسول خشک و چوبی به شکل تخم مرغی است که به دو بخش تقسیم می‌شود و قطر آن بین ۱۰ تا ۱۲ میلی‌متر است. داخلی این میوه صاف و خارجی آن خشن می‌باشد و هر کپسول دارای دو دانه نامتقارن و قهوه‌ای رنگ شفاف بدون کرک است.
شرایط اکولوژیک مورد نیاز درخت انجیلی
خاک: برای رشد درخت انجیلی، خاک باید گچی، ماسه‌ای و خوب زهکشی شده باشد. همچنین، خاک باید غنی و کمی اسیدی باشد.
نور : این درخت بهتر است در نور کامل خورشید قرار گیرد. در نیمسایه هم می‌تواند رشد کند، اما در روشنایی کامل رشد بهتری خواهد داشت.
دما: دمای مناسب برای این درخت بین -3 تا 16 درجه سانتی‌گراد است.
آبیاری : درخت انجیلی به آبیاری متوسط نیاز دارد.
روش تکثیر درخت انجیلی
این درخت با استفاده از قلمه‌های چوب نرم تکثیر می‌شود. انجیلی توانایی جوش خوردن خوبی دارد، بنابراین اگر تنه‌های آن بر روی هم قرار بگیرند، به راحتی به هم متصل می‌شوند.
کاربرد و مدیریت درخت انجیلی
زیبایی‌های درخت انجیلی آن را به گزینه‌ای مناسب برای کاشت در خیابان‌ها تبدیل کرده است. فاصله ۲۰ تا ۳۰ فوتی آن در کنار خیابان یا پیاده‌رو سایه‌ای مناسب برای عابران ایجاد می‌کند (ولی سایه‌اش به خیابان نمی‌افتد). این درخت در نور آفتاب یا سایه جزئی و در خاک‌های خوب زهکشی شده به خوبی رشد می‌کند. در خاک‌های مرطوب نمی‌تواند دوام بیاورد و نمودار رنگ‌های برگ‌های آن، زیبایی خاصی به جنگل‌ها می‌بخشد و برای جذب توریست‌ها بسیار مناسب است.
آفات و بیماریهای درخت انجیلی
یکی از نکات مثبت مهم این درخت، مقاوم بودن آن در برابر آفات، بیماری‌ها، خشکسالی، باد و حتی آلودگی‌های شهری است. این ویژگی‌ها باعث می‌شود که انجیلی به‌عنوان یک گزینه ایده‌آل برای طراحی خیابان‌ها، پارک‌ها و باغ‌ها مورد استفاده قرار گیرد. به همین دلیل، ما شاهد استفاده روزافزون از آن در کشورهای اروپایی و امریکایی هستیم.
در بازارهای اروپایی، یک نهال کوچک انجیلی بیش از ۵۰ یورو قیمت دارد تا بتوان از این درخت در طراحی باغ‌ها استفاده کرد. در عوض، ما بیشتر از چوب این درخت برای تولید زغال و صنایع دکوری و چوب سیگار استفاده می‌کنیم و حتی خیابان‌های شهرهای شمالی با درختان نخل و اکالیپتوس تزئین می‌شوند.
در حالی که هر کشور به منابع طبیعی خود افتخار می‌کند، ما از این درختان نه تنها بهره نمی‌بریم بلکه ممکن است از وجود آنها نیز بی‌خبر باشیم. آگاهی از چنین نعمت‌هایی یک سرمایه‌ی ارزشمند است که می‌تواند هر زمان که استفاده شود، موجب غنی‌تر شدن ما شود.
بیشتر بخوانید:
