آشنایی با روش کاشت و تکثیر درخت پسته (2 نکته مهم)
“`html
معرفی درخت پسته
پسته یکی از میوه‌های باارزش و سودآور است. درخت پسته، که به آن پسته ایرانی نیز گفته می‌شود، به نام پیستاکیا ورا (Pistacia vera) معروف است و در جنگل‌های شمال شرقی ایران دیده می‌شود. بنابراین می‌توان گفت که این نوع پسته از ایران منشا گرفته است. از ایران، درخت پسته به نقاط دیگر، به ویژه سواحل دریای مدیترانه (جنوب اروپا و شمال آفریقا) منتقل شده است.
گیاه شناسی درخت پسته
به‌طور کلی، پسته‌ها را می‌توان به دو نوع تقسیم کرد: نوع بادامی و نوع فندقی. در پسته بادامی، طول میوه از عرض یا قطر آن بیشتر است که ظاهر کشیده‌ای دارد. در صورتی که در نوع فندقی، تفاوت بین طول و قطر میوه خیلی زیاد نیست. در پسته بادامی، فاصله بین دو لب داخلی پوست پسته کمتر از نوع فندقی است. همچنین، نوک برخی از پسته‌های بادامی به شکل نوک خنجر اندکی خمیده است که به آن پسته خنجری می‌گویند.
درخت پسته گیاهی دو پایه است، به‌این‌معنا که گل‌های نر و ماده بر روی دو درخت جداگانه قرار دارند. گل‌های نر در خوشه‌هایی با تعداد بیشتری گل متراکم قرار دارند در حالی که گل‌های ماده فاصله بیشتری بین خود دارند و خوشه‌های شلی تشکیل می‌دهند. گل‌های ماده شامل یک تخمدان و یک تخمچه هستند و کلاله آن دارای سه شاخه است. همچنین، برگ‌های درخت از ۵ تا ۷ برگچه تشکیل می‌شوند و ریشه‌اش عمودی و عمیق تا بیش از دو متر در خاک رشد می‌کند. گرده‌افشانی گل‌های ماده توسط باد انجام می‌شود.
گرده افشانی درخت پسته
درخت پسته دو پایه است یعنی گل‌های نر و ماده در دو درخت متفاوت وجود دارند و وجود درختان نر برای گرده‌افشانی ضروری است. از آنجا که گل‌ها در پسته فاقد گلبرگ و شهد هستند، برای زنبورها جاذبه‌ای ندارند و باد عامل اصلی گرده‌افشانی در باغ‌های پسته است. اگر درخت‌های نر و ماده در زمان گل‌دهی همپوشانی نداشته باشند، می‌توان گل‌های نر را از باغ دیگری برداشت کرده و در قوطی‌های آب قرار داد و به درختان ماده آویزان کرد. در باغ‌های ایران نسبت درختان نر به ماده ۱ به ۱۵ تا ۱ به ۲۵ است. زمان گرده‌افشانی بسته به نوع پسته در دهه دوم و سوم فروردین است. انتخاب درختان نر و ماده‌ای که همپوشانی لازم برای گرده‌افشانی را داشته باشند، از نکات مهم در ایجاد باغ پسته است.
شرایط آب و هوایی و رشد درخت پسته
درخت پسته برای رشد مناسب به تابستان‌های گرم و خشک و زمستان‌های نسبتاً سرد نیاز دارد. رطوبت زیاد در فصل رشد برای درختان پسته مناسب نیست و منجر به شیوع بیماری‌های قارچی می‌شود. این درخت می‌تواند دماهای بالای ۴۵ درجه در تابستان و منفی ۲۰ درجه در زمستان را تحمل کند، اما به سرمای بهار حساس است که می‌تواند گل‌ها و میوه‌های تازه را نابود کند. با وجود تحمل سرمای نسبتا زیاد در زمستان، درخت پسته برای تولید میوه مناسب نیاز به زمستان بدون یخبندان دارد. گزارش‌ها نشان می‌دهد که درختان پسته ایران می‌توانند در زمستان و در فصل خواب، سرمای منفی ۷ تا منفی ۹ درجه را بدون آسیب تحمل کنند.
نیاز سرمایی درخت پسته
پسته یک درخت خزان‌دار است و در زمستان برگ‌هایش می‌ریزد. این نوع درختان برای گل‌دهی و تولید میوه مناسب به مقداری از ساعات سرما در فصل زمستان نیاز دارند (دمای ۰ تا ۷.۲ درجه سانتی‌گراد). نیاز سرمایی درختان پسته بستگی به نوع آن‌ها دارد و می‌تواند بین ۶۰۰ تا ۱۲۰۰ ساعت متغیر باشد. همچنین، ممکن است انواعی از پسته وجود داشته باشد که نیاز سرمایی متفاوتی داشته باشند. در بین ارقام پسته ایران، رقم کله قوچی کمترین نیاز سرمایی را دارد.
“““html
درخت پسته نیاز سرمایی متفاوتی دارد. به عنوان مثال، رقم اکبری به ۱۲۰۰ ساعت سرما نیاز دارد که بیشترین مقدار است و رقم دیگر، گل سرخ، فقط ۶۰۰ ساعت سرما نیاز دارد. ارقام احمدآقایی و فندقی در وسط این دو قرار دارند. اگر درخت پسته به اندازه کافی سرما را دریافت نکند، مشکلاتی مانند کاهش رشد، تولید برگ‌های غیرعادی، تاخیر در گل‌دهی و همچنین کاهش محصول به وجود می‌آید.
روش‌های مختلف کاشت و تکثیر پسته
درخت پسته بهترین رشد را در خاک‌های شنی و لومی دارد و خاک‌های سنگین برای کاشت آن مناسب نیستند. اخیراً با استفاده از تکنیک کشت بافت، امکان تکثیر پسته راحت‌تر شده است، اما به طور کلی از دو روش خوابانیدن شاخه و کاشت بذر برای تکثیر پسته استفاده می‌کنند. معمول‌ترین روش تکثیر پسته، کاشت بذر و سپس پیوند زدن بر روی آن است.
روش‌های مختلف کاشت بذر شامل: ۱- کاشت مستقیم بذر در زمین اصلی ۲- کاشت بذر در خزانه ۳- کاشت بذر در گلدان‌های پلاستیکی است. در روش‌های شماره ۲ و ۳، بعد از اینکه بذرها سبز شدند، در سال بعد در فصل زمستان گیاهان را به زمین اصلی منتقل می‌کنند.
به خاطر اینکه درخت پسته دوپایه است، برای تولید میوه نیاز است که هم ارقام نر و هم ماده در باغ وجود داشته باشند. معمولاً کشاورزان بذر پسته بادامی زرند را می‌کارند و در سن ۲ تا ۳ سالگی، رقم مطلوب را بر روی آن پیوند می‌زنند. در ایران از سه نوع پیوند لوله‌ای، شکمی و اسکنه استفاده می‌شود. متداول‌ترین نوع پیوند هم پیوند لوله‌ای است که در اواخر اردیبهشت و اوایل خرداد انجام می‌شود.
آبیاری درخت پسته
درخت پسته به خشکی مقاوم است، اما برای تولید محصولات با کیفیت، نیاز به آبیاری منظم دارد. دور آبیاری و مقدار آب بسته به سن درخت، آب‌وهوای منطقه و نوع خاک متفاوت است. درختان ۱ تا ۳ ساله باید هر ۷ تا ۱۰ روز آبیاری شوند زیرا ریشه‌های عمیق ندارند. برای درختان ۳ تا ۶ ساله، دور آبیاری معمولاً به ۱۲ تا ۲۰ روز افزایش می‌یابد. درختان ۶ ساله و بزرگ‌تر معمولاً یک بار در ماه آبیاری می‌شوند. زمانی که دور آبیاری یک ماهه است، حجم آبی که داده می‌شود باید زیاد باشد تا رطوبت به عمق خاک برسد.
اخیراً در برخی از باغ‌های پسته ایران از آبیاری قطره‌ای استفاده می‌شود که باعث می‌شود مصرف آب به یک سوم کاهش یابد. در این روش، درخت به مدت ۳ روز به‌صورت قطره‌ای آبیاری می‌شود و دور آبیاری ۱۵ روزه است.
باید توجه داشت که رطوبت بالا در خاک می‌تواند موجب بیماری‌های پوسیدگی یقه و ریشه‌ای در درخت پسته شود.
کوددهی درخت پسته
نوع کود مورد نیاز برای درختان پسته بستگی به سن درخت، نوع خاک، و نتایج آزمایش‌های خاک و برگ دارد. در فصول مختلف مانند زمستان، فصل رشد و میوه‌دهی، همچنین بعد از برداشت محصول، کوددهی انجام می‌شود. برای تغذیه درخت پسته از کودهای حیوانی و آلی و همچنین کودهای شیمیایی استفاده می‌شود.
برداشت پسته
در دنیا دو روش دستی و ماشینی برای برداشت پسته وجود دارد. برداشت ماشینی هزینه‌ها را کاهش می‌دهد و بنابراین سریع‌تر انجام می‌شود. زمان مناسب برای برداشت پسته شامل نشانه‌هایی مانند:
۱- تغییر رنگ پوست رویی میوه پسته از سبز به گلی تا ارغوانی
۲- آسان جدا شدن ۷۰-۸۰ درصد پوست رویی میوه‌ها از پوست سخت استخوانی.
بعد از برداشت، تولیدات باید هر چه سریع‌تر به نقاط فرآوری برسند. مراحل پوست‌گیری، جداسازی، شستشو، و خشک‌کردن در این نقاط انجام می‌شود.
آفات و بیماری‌های درخت پسته
آفات و بیماری‌ها در باغات پسته می‌توانند باعث کاهش رشد و عملکرد درختان شوند. متداول‌ترین…
“`
آفات درختان پسته شامل: پسیل پسته، پروانه چوب‌خوار پسته، پروانه میوه‌خوار پسته، پروانه برگ‌خوار پسته، پروانه پوست‌خوار پسته، انواع شپشک‌ها، سن‌ها و کنه‌ها هستند. برای مبارزه با این آفات، از روش‌های بیولوژیک و شیمیایی استفاده می‌شود.
بیماری‌های مهم درختان پسته شامل: بیماری پوسیدگی طوقه و ریشه پسته (گموز)، خشکیدگی شاخه و سرشاخه، نماتد مولد غده و ریشه، زوال ورتیسیلومی، پژمردگی گل و شاخه و زهرابه آفلاتوکسین هستند. برای کاهش بیماری‌های باغ پسته، بهتر است از آلوده شدن درختان جلوگیری شود و اگر بیماری ظاهر شد، باید به‌موقع اقدام کرد تا درمان مناسب انجام شود.
بیشتر بخوانید:
