آشنایی با کشاورزی شهری و مزایای آن (2 نکته مهم)
کشاورزی شهری چیست؟
کشاورزی شهری که به انگلیسی Urban agriculture نامیده می‌شود، به طور ساده یعنی کاشت و نگهداری گیاهان و حیوانات در داخل و اطراف شهرها. کشاورزی شهری تنها به کشت گیاهان خوراکی و غیرخوراکی محدود نمی‌شود، بلکه شامل پرورش دام، طیور، قارچ و موارد مشابه نیز می‌شود. طبق تعریف سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (FAO)، هدف کشاورزی شهری این است که با تنوع فعالیت‌های کشاورزی و خانوادگی، امنیت غذایی و ایجاد درآمد فراهم کند.
محصولات کشاورزی که در شهرها تولید می‌شوند، می‌توانند به میزان قابل توجهی بیشتر از کشاورزی در روستاها باشند. همچنین در شهرها به دلیل کمبود منابع آب و زمین، کشاورزی شهری تنها بخشی از منابعی را به کار می‌گیرد که در کشاورزی روستایی استفاده می‌شود. از سوی دیگر، کشاورزی شهری می‌تواند زباله‌های جامد و مایع شهری را جذب کند و این موضوع به کاهش هزینه‌ها و مشکلات مدیریت زباله در شهر کمک می‌کند.
هدف کلی کشاورزی شهری حفظ پتانسیل زندگی سالم و طبیعت در شهرها است و برای این هدف، سه مقصود دنبال می‌شود: بهبود و حفاظت از ساختار اکولوژیک زمین، تقویت روح و مکان‌های فرهنگی و تاریخی از طریق بازآفرینی جامعه و مشارکت اجتماعی، و تقویت اقتصاد شهری.
رشد سریع و بی‌رویه شهرها باعث شده که کشاورزان شهری موفق‌تر از کشاورزان روستایی شوند. همچنین آنها در سیستم‌های نوآورانه سرمایه‌گذاری می‌کنند تا با طرح‌های کوچک خود، سود بالایی کسب کنند. به دلیل عدم اعتماد شهرها به منابع غذایی وارداتی، مسئولان شهری به دنبال تأمین مواد غذایی مورد نیاز به شیوه‌های جدید هستند. طبق گزارش سازمان ملل، حدود ۱۵ درصد محصولات غذایی جهان در مناطق شهری تولید می‌شود و این میزان در حال افزایش است.
تاریخچه کشاورزی شهری
اگرچه از کشاورزی شهری به عنوان یک پدیده جدید یاد می‌شود، اما این موضوع برای بشر موضوع جدیدی نیست. جوامع باستانی مانند مصر و ماچو پیچو دارای سیستم‌هایی بودند که آب را تصفیه کرده و برای کشت سبزیجات استفاده می‌کردند. اگر به چند هزار سال قبل از میلاد نیز نگاه کنید، در قرن ۱۹ در آلمان باغ‌هایی ایجاد شده بود که شهروندان می‌توانستند مواد غذایی خود را در آنجا تولید کنند. در قرن بیستم، ساکنان ایالت متحده و کانادا باغ‌هایی راه‌اندازی کردند تا به افراد در کاهش استرس‌های ناشی از جنگ‌های جهانی اول و دوم کمک کنند.
با نگاهی به تاریخچه طولانی کشاورزی شهری، به این نکته متوجه می‌شوید که هدف از این کار، امکان تولید میوه، سبزیجات، تخم‌مرغ، شیر و حتی گوشت برای خانواده‌ها به شکل خودکفا است. یکی از اهداف مهم هر شهر نه تنها اجازه دادن به این کار، بلکه تشویق شهروندان به پرورش حداکثری مواد غذایی خود است. این مطلب به بیان مزایای کشاورزی شهری و نقش آن در ایجاد پایداری در شهرها می‌پردازد.
کشاورزی شهری در ایران
متأسفانه در ایران در حوزه کشاورزی شهری اقدامات خاصی از سوی مراکز پژوهشی و اجرایی انجام نشده، در حالی که در یکی از شهرهای آمریکا بیش از ۸۰ درصد از فضای سبز شهری به کشاورزی شهری اختصاص یافته است.
به عنوان مثال در لندن برای کاهش هزینه‌های حمل و نقل و همچنین تولید محصولات تازه، مکان‌هایی ایجاد شده که کشت گیاهان در آنها با استفاده از نور مصنوعی انجام می‌شود و همین امر به رونق کشاورزی شهری کمک می‌کند.
در کشور ما هزینه‌های زیادی برای تصفیه آب صرف می‌شود و بخشی از فضای سبز شهری نیز با آب حاصل از تصفیه فاضلاب آبیاری می‌شود. بر این اساس، می‌توان با در نظر گرفتن بخشی از فضای سبز شهری در مناطق کم آلودگی و با رعایت اصول کیفیت، اقدام به کشت گیاهان خوراکی و دارویی کرد.
“`html
نکات مهم درباره کشاورزی شهری
کشاورزی شهری به شیوه‌ای است که بر اساس شرایط خاص هر منطقه شهری تعریف می‌شود. نکته کلیدی این است که منظور از کشاورزی در شهر، فقط زراعت به معنای کلی نیست. برای تولید محصولات اصلی کشاورزی مثل گندم و برنج، باید از روش‌های پیشرفته و تخصصی استفاده کرد که نیازهای بزرگ‌تری را تأمین کند.
هدف از کشاورزی در شهر، کاشت و تولید محصولات کوچک غذایی است که به روش‌های ساده و با امکانات کم انجام شود. تولید سبزیجات، صیفی‌جات و برخی میوه‌های محلی در مناطق مسکونی شهری نه تنها ممکن است، بلکه به دلیل نیاز به توسعه شهری، بسیار مفید و ضروری به حساب می‌آید.
با ایجاد ارتباط بین کشاورزی و محیط شهری، ساکنان می‌توانند از زباله‌های ارگانیک به عنوان کود استفاده کرده و از فاضلاب شهری برای آبیاری کمک بگیرند. این کار نه تنها بر روی محیط زیست شهری تأثیر دارد بلکه کشاورزی را به یک بخش از سیستم غذایی شهر تبدیل می‌کند و موجب رقابت برای زمین و منابع شهری می‌شود.
در خاورمیانه که بالاترین نرخ شهرنشینی را در بین کشورهای در حال توسعه دارد، کشاورزی شهری نقش مهم‌تری ایفا می‌کند. نوع محصولات کشاورزی در این منطقه تحت تأثیر آب و هوای گرم و خشک قرار دارد و این محصولات برای کاشت در زمین‌های کوچک مناسب هستند و نسبت به آلودگی‌ها حساسیت کمتری دارند.
مزایای کشاورزی شهری
تولید پایدار مواد غذایی: در دنیای امروز، امنیت غذایی یکی از اهداف اصلی برنامه‌های دولتی است. برای دستیابی به این امنیت، نه تنها باید سیاست‌های مناسبی اتخاذ شود، بلکه باید به طور مشترک و با همکاری تمامی کشورها بر روی عوامل مؤثر کار شود.
سازمان خواربار و کشاورزی جهانی (فائو) کشاورزی شهری را یکی از راه‌های مؤثر برای پاسخ به افزایش جمعیت شهرنشین‌ها معرفی می‌کند. برنامه‌ای به نام “غذا برای شهرنشینان” که توسط فائو اجرا می‌شود، به شهروندان کمک می‌کند تا در تولید غذا و تغذیه خود مشارکت داشته باشند. بخش زیادی از این برنامه شامل استفاده از فضاهای سبز شهری برای تولید میوه‌ها و سبزیجات است.
شهروندان می‌توانند از مکان‌های مخصوص کشاورزی شهری بهره‌مند شوند. طرح‌هایی مانند باغ‌های عمودی به جامعه کمک می‌کند تا به خودکفایی و امنیت غذایی شهری برسد و دسترسی همه به غذاهای مغذی فراهم شود.
بهبود کیفیت هوا: اگر کشاورزی شهری به درستی برنامه‌ریزی شود و با طراحی‌های شهری ادغام گردد، می‌تواند آرامش بیشتری برای ساکنان فراهم کند. فضاهای سبز در اطراف ساختمان‌ها و خانه‌ها به بهبود وضعیت جوی کمک می‌کند. این فضاها می‌توانند رطوبت را افزایش دهند، دما را کاهش دهند و هوای خوشبو به شهر بدهند. همچنین می‌توانند گرد و خاک و آلودگی‌های ناشی از هوا را جذب کنند و سایه ایجاد کنند.
علاوه بر…
“`
بام‌های سبز یا باغ‌های روی بام، می‌توانند دمای داخل و خارج ساختمان‌ها را خنک‌تر نگه دارند و علاوه بر این، به بهبود کیفیت هوا نیز کمک می‌کنند. وقتی که نیاز به انرژی کاهش می‌یابد، سوزاندن زغال‌سنگ در نیروگاه‌ها کمتر می‌شود که این باعث می‌شود مواد شیمیایی کمتری به هوا آزاد شود. وقتی این مواد کمتر باشند، دود و آلودگی هم کاهش پیدا می‌کند.
تحقیقات نشان می‌دهد که اگر فقط ۶% بام‌ها سبز شوند، سالانه حدود ۵۶/۱ مگاتن از گازهای گلخانه‌ای به شکل مستقیم از ساختمان‌ها و ۶۲/۰ مگاتن به صورت غیرمستقیم به دلیل کاهش اثر جزیره حرارتی حذف می‌شود. همچنین، کشاورزی شهری می‌تواند کیفیت هوای شهر را با حذف آلاینده‌های مانند مواد شیمیایی و گرده‌ها بهبود بخشد.
مزایای اجتماعی کشاورزی هم بسیار زیاد است. کشاورزی می‌تواند یک تفریح خوب باشد. اگر از هر کودکی که در یک مزرعه خانوادگی بزرگ می‌شود، بپرسید، متوجه می‌شوید که ارتباط با آب، خاک و حیوانات کشاورزی برای او بسیار لذت‌بخش است. اگرچه ایجاد مزارع بزرگ در شهرها ممکن است عملی نباشد، اما حتی یک باغ کوچک هم می‌تواند تأثیر خوبی بر روحیه افراد داشته باشد. وقتی افراد با طبیعت در ارتباط باشند، احساسات مثبت بیشتری را تجربه می‌کنند.
علاوه بر ارتباط اجتماعی برای کاشت و برداشت گیاهان، اگر این محصولات به فروشگاه‌ها یا مراکز شهر منتقل شوند، فرصت‌هایی برای بهره‌مندی از سایر مزایای اجتماعی نیز ایجاد می‌شود. در برخی از شهرها، ممکن است مبادله محصولات بین افراد انجام شود. به عنوان مثال، خانواده‌ای که سبزیجات می‌کارد، می‌تواند این محصولات را با تخم‌مرغ‌های تولید شده توسط خانواده‌ای دیگر عوض کند. این نوع مبادلات به ایجاد روابط اجتماعی سالم کمک می‌کند.
بیشتر بخوانید:
