آشنایی بیشتر با بیماری مننژیت (2 نکته مهم)
آیا شما درباره بیماری مننژیت اطلاعاتی دارید؟ این بیماری را با سرماخوردگی اشتباه نگیرید…
با رضیم همراه باشید تا بیشتر با بیماری مننژیت و روش‌های درمان آن آشنا شوید.
مننژیت (نام علمی: Meningitis) یا سرسام (که به معنی آماس سر است) به التهاب پرده‌هایی اشاره دارد که مغز و نخاع را پوشانده‌اند و به طور کلی مننژ یا شامه‌گان نامیده می‌شوند.
این التهاب می‌تواند به دلیل ویروس‌ها، باکتری‌ها یا سایر میکروب‌ها به وجود آید، و در موارد نادر هم ممکن است بر اثر مصرف داروهای خاص بروز کند.
مننژیت می‌تواند به دلیل نزدیکی التهاب به مغز و نخاع، زندگی فرد را به خطر بیندازد؛ بنابراین این وضعیت به عنوان یک اورژانس پزشکی شناخته می‌شود.
اگر شک دارید که خودتان یا یکی از اعضای خانواده‌تان به این بیماری گرفتار شده‌اید، باید سریعاً به بیمارستان مراجعه کنید. درمان به موقع مننژیت باکتریایی می‌تواند از بروز عوارض جدی جلوگیری کند.
علل بیماری مننژیت
- باکتری‌ها
- ویروس‌ها
- قارچ‌ها
- تحریکات شیمیایی
- حساسیت به داروها
- سرطان‌ها
- آسیب‌های جسمی
علائم بیماری مننژیت
علائم بیماری مننژیت ممکن است با بیماری آنفلوانزا اشتباه گرفته شوند. این علائم معمولاً در عرض چند ساعت یا بین ۱ تا ۲ روز خود را نشان می‌دهند. نشانه‌هایی که در هر فرد بالای ۲ سال ممکن است ظاهر شود، عبارتند از:
- تب ناگهانی و بالا
- خشکی گردن
- تهوع و استفراغ همراه با سردرد
- گیجی و یا ناتوانی در تمرکز
- تشنج
- خواب آلودگی یا مشکل در بیدار شدن
- حساسیت به نور
- عدم علاقه به خوردن و نوشیدن
- التهاب‌های پوستی در برخی انواع مننژیت
- تب و لرز
- تغییرات ذهنی
- سردرد شدید
- بی‌قراری
- برآمدگی در استخوان جمجمه
- کاهش هوشیاری
- تحریک‌پذیری در کودکان
- تنفس سریع
- قوس سر و گردن به عقب
روش‌های تشخیص مننژیت
تشخیص مننژیت معمولاً با یک بزل کمری انجام می‌شود. در این روش، یک سوزن به مجرای نخاعی وارد می‌شود تا نمونه‌ای از مایع مغزی-نخاعی (CSF) که مغز و نخاع را احاطه کرده است، برداشته شود. این مایع در آزمایشگاه مورد بررسی قرار می‌گیرد.
- کشیدن مایع مغزی نخاعی
- آزمایش خون
- عکسبرداری از قفسه سینه
- سی تی اسکن سر
- رنگ‌آمیزی خاص
عوارض بیماری مننژیت
مننژیت ممکن است عوارض خطرناکی داشته باشد. هر چه مدت زمان بیشتری شما یا کودکان به این بیماری مبتلا باشید و درمان نشوید، خطر بروز عوارضی مانند تشنج و آسیب‌های دائمی عصبی بیشتر می‌شود. برخی از این آسیب‌ها شامل:
- از دست دادن شنوایی
- مشکلات حافظه
- ناتوانی در یادگیری
- آسیب مغزی
- مشکلات حرکتی
- تشنج
- نارسایی کلیه
- شوکه شدن
- مرگ
انواع مننژیت
مننژیت باکتریایی
این نوع نیاز به بستری فوری در بیمارستان دارد و بسیار خطرناک و کشنده است. زمانی که باکتری وارد خون شود، می‌تواند دیواره عروق خونی را خراب کند و باعث خونریزی در پوست و اعضای داخلی شود.
علائم شامل تب، خستگی، حالت تهوع، سردی در دست‌ها و پاها، لرزش سرد، درد شدید در عضلات و مفاصل، درد در قفسه سینه و شکم، تنفس سریع، اسهال و در مراحل آخر، بثورات پوست است.
این نوع مننژیت می‌تواند در کمتر از چند ساعت فرد را به زمین بیندازد. در موارد غیرکشنده، ممکن است باعث معلولیت دائمی شود و شامل قطع عضو یا زخم‌های شدید باشد.
علائم مننژیت باکتریایی معمولاً بین 3 تا 7 روز بعد از ابتلا ظاهر می‌شود.
در نوزادان تازه متولد شده، ممکن است علائم مانند تب، سردرد و سفتی گردن وجود نداشته باشد و یا پزشک به سختی بتواند این علائم را تشخیص دهد.
نوزادان مبتلا به مننژیت ممکن است علائم زیر را نشان دهند:
غیرفعال بودن، تحریک‌پذیری، استفراغ و کاهش اشتها.
پزشک با بررسی عکس‌العمل کودک می‌تواند تشخیص دهد که آیا او به مننژیت مبتلا است یا خیر.
اگرچه علائم اولیه مننژیت باکتریایی و ویروسی مشابه هستند، اما علائم بعدی مننژیت باکتریایی مانند تشنج و کما بسیار خطرناک می‌باشد.
مننژیت ویروسی
این نوع معمولاً خفیف‌تر است و بیشتر از مننژیت باکتریایی اتفاق می‌افتد. این بیماری معمولاً ناشی از عفونت‌های روده‌ای است و معمولاً در اواخر تابستان و اوایل پاییز ایجاد می‌شود. این نوع بیشتر بچه‌های زیر پنج سال و بزرگسالان زیر 30 سال را درگیر می‌کند. علائم آن در نوزادان و بزرگسالان متفاوت است.
علائم در نوزادان شامل تب، تحریک‌پذیری، بی‌اشتهایی و سختی در بیدار شدن است.
علائم در بزرگسالان شامل تب بالا، سردرد شدید، سفتی گردن، حساسیت به نور، خواب‌آلودگی یا مشکل در بیدار شدن، حالت تهوع و استفراغ، و کاهش اشتها است.
این علائم معمولاً 7 تا 10 روز طول می‌کشد.
مننژیت قارچی
علائم مننژیت قارچی شبیه به دیگر انواع مننژیت است، اما این علائم به آرامی ظهور می‌کنند. علائم معمول شامل سردرد، تب، حالت تهوع و سفتی گردن است. علائم خاص این نوع مننژیت می‌تواند شامل: عدم تحمل نور، تغییرات ذهنی، گیجی، توهم و تغییرات در شخصیت باشد.
درمان بیماری مننژیت
درمان مننژیت بستگی به نوع آن دارد.
درمان مننژیت باکتریایی
این نوع به سرعت نیاز به درمان با آنتی‌بیوتیک‌های وریدی و داروهای کورتیکواستروئیدی دارد تا ضمن بهبود، خطر عوارضی مانند ورم مغزی و تشنج را کاهش دهد. نوع آنتی‌بیوتیک و داروها بسته به نوع عفونت متفاوت خواهد بود.
درمان مننژیت ویروسی
آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان مننژیت ویروسی مؤثر نیستند و در بیشتر موارد، این نوع مننژیت خود به خود طی چند هفته بهبود می‌یابد.
درمان مننژیت ویروسی به روش‌های زیر انجام می‌شود:
- استراحت کافی
- نوشیدن مقدار زیاد مایعات
- مصرف داروهای مسکن برای کاهش درد و تب
- اگر مننژیت شما به خاطر ویروس تب خال باشد، می‌توانید از داروهای ضد ویروسی استفاده کنید.
- درمان برای دیگر انواع مننژیت
اگر پزشک علت مننژیت شما را تشخیص ندهد، شروع به درمان با داروهای ضدویروسی و آنتی‌بیوتیک می‌کند تا زمانی که علت مشخص شود.
مننژیت قارچی با داروهای ضدقارچ درمان می‌شود. این داروها ممکن است عوارض جانبی جدی داشته باشند، بنابراین تا زمانی که آزمایش‌ها نتیجه ندهند، پزشک ممکن است درمان را به تعویق بیندازد.
مننژیت مزمن بسته به اینکه چه علتی داشته باشد، معمولاً به خاطر عفونت قارچی، درمان می‌شود.
مننژیت‌های غیرعفونی که ناشی از حساسیت یا بیماری‌های خودایمنی هستند، ممکن است با داروهای کورتیزونی درمان شوند. در برخی موارد، نیاز به درمان خاصی نیست و بیماری خود به خود بهبود می‌یابد. در مواردی که مننژیت مرتبط با سرطان باشد، درمان سرطان نیز برای درمان مننژیت لازم است.
عوارض بیماری مننژیت
- آسیب به مغز
- جمع شدن مایع بین جمجمه و مغز
- کاهش شنوایی
- هیدروسفالی
- تشنج
پیشگیری از بیماری مننژیت
- تزریق واکسن هموفیلیس نوع B برای کودکان، از یک نوع مننژیت جلوگیری می‌کند.
- واکسن کونژوگه پنوموکوک در دوره کودکی انجام می‌شود و در پیشگیری از مننژیت پنوموکوکی مؤثر است.
- افرادی که در تماس نزدیک با بیماران مبتلا به مننژیت مننگوکی هستند، باید برای جلوگیری از عفونت، آنتی‌بیوتیک دریافت کنند.
- خواب کافی داشته باشید.
- از تماس با افراد آلوده پرهیز کنید.
- گوشت‌ها را به طور کامل بپزید و از خوردن پنیرهای تهیه شده از شیر غیر استریلیزه اجتناب کنید.
- پس از استفاده از دستشویی، تغییر پوشک، سرفه و پاک کردن بینی، دست‌های خود را خوب بشویید.
- دستگیره‌های درب را با آب و صابون بشویید و ضدعفونی کنید.
- از بوسیدن و به اشتراک گذاشتن لیوان، قاشق، چنگال، بشقاب و لوازم آرایش با افراد آلوده بپرهیزید.
- از گزش پشه‌ها و حشرات دیگر که ممکن است بیماری را منتقل کنند، دور بمانید.
- سعی کنید موش‌ها را از محیط زندگیتان دور کنید.
واکسن مننگوکوک برای افراد زیر توصیه می‌شود:
- نوجوانان 11 تا 12 ساله و نوجوانانی که 15 ساله هستند و هنوز واکسن نزده‌اند.
- تمامی دانشجویان سال اول که در خوابگاه زندگی می‌کنند و هنوز واکسینه نشده‌اند.
- کودکانی که بالای دو سال دارند و طحال ندارند یا مشکلات سیستم ایمنی دارند.
- افرادی که به کشورهایی که مننژیت مننگوکوکی شایع است سفر می‌کنند.
- در جوامعی که شیوع این نوع مننژیت بالا است.
ویدئو مربوط به بیماری مننژیت
مجموعه‌ای از اطلاعات دریافتی از مجله اینترنتی رضیم
مرجان امینی
