آموزش کاشت و تکثیر گیاه خوشبوی عطر چای (2 نکته مهم)
“`html
معرفی گیاه عطر چای یا شمعدانی عطری
عطر چای که به نام‌های دیگری مانند شمعدانی عطری، ژرانیوم و گل عطر نیز شناخته می‌شود، یکی از گیاهان زینتی زیبا برای نگهداری در خانه است. می‌توان این گیاه را با استفاده از قلمه‌های نرم چوبی از بهار تا پاییز تکثیر کرد. بهترین زمان برای گرفتن قلمه، اوایل شهریور است که گیاه اصلی قوی و سالم است. قلمه‌هایی که در این زمان گرفته می‌شوند، معمولاً تا آخر مهرماه شروع به ریشه‌دار شدن می‌کنند. در روزهای اولیه، قلمه‌ها باید در جای سایه نگهداری شوند و به تدریج نور کافی به آنها داده می‌شود تا رشد کنند. آبیاری قلمه‌ها فقط زمانی انجام می‌شود که خاک خشک شده باشد. استفاده از برگ‌های شمعدانی عطری در فرهنگ خانواده‌های ایرانی متداول است.
بسیاری از خانواده‌ها برای اضافه کردن رایحه دلپذیر و طعم خوشایند به چای، یک گلدان از این گیاه معطر را در خانه نگه می‌دارند. با اضافه کردن چند برگ از این گیاه به قوری چای، می‌توان از عطر و خواص درمانی آن بهره‌مند شد. عطر چای به دلیل خواص آرامبخش و ضد دردی که دارد، در درمان مشکلاتی مانند اسهال، سنگ کلیه، گلودرد و برخی اختلالات دیگر استفاده می‌شود.
مشخصات گیاه شناسی عطر چای
عطر چای گیاهی چندساله و آرام رشد، با ساقه‌های بلند و برگ‌های گردی است که عطر شگفت‌انگیزی شبیه به گل سرخ و سیب دارد. گل‌های این گیاه در فصل‌های بهار و تابستان با رنگ‌های سفید و رگه‌های قرمز شکوفا می‌شوند. این گل‌ها از پنج کاسبرگ، پنج گلبرگ و ده پرچم تشکیل شده‌اند. ارتفاع گیاه عطر چای به حدود سی سانتی‌متر و عرض آن به حدود شصت سانتی‌متر می‌رسد.
این گیاه دارای حدود ۲۵۰ نوع مختلف است و اصل آن به افریقای جنوبی برمی‌گردد. امروزه در بسیاری از مناطق شامل الجزیره، ماداگاسکار، اسپانیا و فرانسه رشد می‌کند. از قرن هفدهم به بعد، این گیاه به دلیل عطر و زیبایی برگ‌هایش محبوبیت پیدا کرده است. در ایران نیز گونه‌هایی از این گیاه به عنوان گیاه زینتی کاشته می‌شود.
روش کشت و تکثیر عطر چای
تکثیر عطر چای می‌تواند با قلمه‌های چوبی نرم از بهار تا پاییز انجام شود. زمان مناسب برای گرفتن قلمه، اوایل شهریور است که گیاه اصلی بسیار قوی است. قلمه‌ها معمولاً تا پایان مهرماه شروع به ریشه‌زنی می‌کنند. در روزهای اول، قلمه‌ها باید در محیط سایه نگهداری شوند و به تدریج به آنها نور کافی داده می‌شود. آبیاری باید فقط زمانی که خاک قلمه‌ها خیلی خشک شده باشد انجام شود.
نیازهای اکولوژیکی گیاه عطر چای
خاک: بهترین خاک برای گیاه عطر چای باید کمی سنگین باشد و از نظر اسیدیته خنثی یا کمی قلیایی باشد. مخلوطی که شامل یک قسمت خاک برگ پوسیده، دو قسمت خاک باغچه مرطوب، یک قسمت شن درشت و یک قسمت کود گاوی پوسیده است، برای این گیاه مناسب است. همچنین، عطر چای به خاکی با زهکشی مناسب نیاز دارد.
غذا: برای تقویت ریشه، نیاز به کود فسفره و برای افزایش شاخ و برگ، کود ازته و برای تولید گل، کود پتاس ضروری است. از اردیبهشت تا مهرماه باید هر چند وقت یکبار به گیاه کود داد و در زمستان از کود دادن خودداری کرد. کود تنها زمانی به گیاه داده می‌شود که ریشه گلدان پر شده باشد.
آب: عطر چای به آب زیادی نیاز دارد و باید به طور منظم آبیاری شود.
“““html
را در اندام خود ذخیره کند. شمعدانی عطری یکی از گیاهانی است که به آب زیاد نیاز دارد. به‌هرحال در تابستان، زمانی‌که بوته شمعدانی گل دارد، به آب بیشتری احتیاج دارد و در روزهای کوتاه و سرد زمستان، باید آب‌دادن را برای چند هفته قطع کرد. ولی وقتی گیاه در حال فعالیت است، هیچ‌وقت نباید رطوبت خاک کم باشد. مقدار و زمان آب‌دادن بستگی به وضعیت خود گیاه، دما و رطوبت هوا دارد. در روزهای خیلی گرم یا روزهایی که بادهای خشک می‌وزد، گیاه باید روزی دوبار آب داده شود. وقتی نور کم است یا رطوبت زیاد، اصولاً گیاه به آب نیاز ندارد.
هوا و درجه حرارت: گیاه عطر چای به رطوبت هوا نیاز ندارد و این موضوع برایش مضر هم نیست. این گیاه گلخانه‌های مرطوب را نمی‌پسندد، اما نباید محیط خیلی خشک هم باشد. مکان‌های آفتابی برای این شمعدانی مفید است، ولی در سایه آفتاب هم می‌تواند رشد کند. به‌طور کلی، جریان هوا کمک زیادی به کاهش مشکلات گیاه می‌کند.
درجه حرارت مناسب برای گیاه عطر چای بین ۱۴ تا ۷ درجه سانتی‌گراد است که در این دماها بهتر رشد می‌کند. این گیاه نسبت به سرما و یخبندان حساس است و دمای حداقلی که برای رشد و نمو آن لازم است، باید بین ۱۰ تا ۷ درجه باشد.
برداشت گیاه عطر چای
برداشت وقتی انجام می‌شود که گیاه به بالاترین مقدار رشد رویشی برسد و در حال گل‌دهی باشد. در اواخر تابستان، گیاه را چیده و برای استخراج روغن آن را تقطیر می‌کنند. اولین برداشت معمولاً دارای بیشترین اسانس و بهترین کیفیت است. مزارع کهنه کمتر از مزارع نو اسانس دارند. بعد از برداشت، گیاه را خشک کرده و برای استخراج اسانس آماده می‌کنند. همچنین، برگ‌ها را به مقدار لازم جمع‌آوری کرده و تازه آن را برای دم کردن چای استفاده می‌کنند.
خواص دارویی گیاه عطر چای
عطر چای از نظر درمانی اثر ضد افسردگی و ضدعفونی‌کننده دارد. همچنین به‌عنوان یک قابض ارزشمند و متوقف‌کننده خونریزی عمل می‌کند. این گیاه به بهبود سریع زخم‌ها کمک می‌کند و برای درمان جراحات مفید است. از عطر چای در محصولات مراقبت از پوست استفاده می‌شود. همچنین، این گیاه تقویت‌کننده کبد و کلیه‌هاست و برای درمان زردی، سنگ‌های کلیوی و عفونت‌های مختلف سیستم ادراری مفید است. این گیاه در دندان‌پزشکی نیز کاربرد دارد.
اثر متعادل‌کننده این گیاه به خاطر این است که به قشر فوق کلیوی تحریک می‌زند و در مشکلات یائسگی و بیماری‌هایی که نیاز به تعادل هورمونی دارند، کمک می‌کند.
عطر چای ممکن است برای برطرف کردن علائم تنش قبل از قاعدگی موثر باشد و ویژگی‌های ادرارآور آن به کاهش تجمع مایعات قبل از قاعدگی کمک می‌کند. این گیاه سیستم لنفاوی را تحریک می‌کند و به همین دلیل به‌عنوان کرم ماساژ برای درمان تجمع مایعات در قوزک پا استفاده می‌شود. به‌طور کلی، عطر چای یک عامل ضد افسردگی بسیار ارزشمند است.
کاربرد گیاه عطر چای
گیاه عطر چای می‌تواند به‌عنوان زینت استفاده شود و به همین دلیل آن را در گلدان‌های تزئینی در خانه‌ها و مکان‌های عمومی قرار می‌دهند. همچنین در پارک‌ها و چمن‌کاری‌ها به‌صورت کاشت توده‌ای برای زیباسازی فضای سبز به کار می‌رود. ضمن این‌که حشرات نیز از بوی آن فراری هستند.
عطر چای در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. از جمله این صنایع می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
صنایع غذایی: ایرانی‌ها بر اساس یک سنت قدیمی از برگ‌های تازه شمعدانی برای معطر کردن چای استفاده می‌کنند.
“`
امروزه در صنعت، از اسانس برگ‌ها به‌عنوان مایع خوشبوکننده بر روی پودر چای استفاده می‌شود تا عطر خوبی به آن ببخشد. همچنین، برگ‌های تازه به خاطر طعم و بوی خوششان در تهیه چاشنی سس‌ها، بستنی، کیک، آبمیوه و حتی سرکه به کار می‌روند.
صنایع عطرسازی: در ساخت عطرها از مواد مختلفی مانند الکل‌ها و استرها که وزن مولکولی بالایی دارند، استفاده می‌شود. یکی از این مواد، ژرانیول است که نقطه جوش آن ۲۳۰ درجه سانتی‌گراد است و اصلی‌ترین جزء روغن ژرانیوم به حساب می‌آید. استرهای به‌دست‌آمده از این الکل، برای تولید عطرهای با بوی گل رز به کار می‌روند. به‌عنوان مثال، استری که از ترکیب ژرانیول و اسیدفرمیک به‌دست می‌آید، بوی گل رز دارد. سیترونلول نیز یکی دیگر از ترکیبات مهم در عطرهاست. هرچه میزان سیترونلول بیشتر باشد، کیفیت و مرغوبیت عطر نیز افزایش می‌یابد.
بیشتر بخوانید:
