آموزش کامل نسخه خوانی و نسخه پیچی در داروخانه (2 نکته مهم)
“`html
آموزش نسخه خوانی
نسخه یک دستور کتبی درمانی است که پزشک، دندان‌پزشک یا ماما برای بیمار صادر می‌کند. در کشور ما، نسخه‌ها به دو شکل ارائه می‌شوند: به صورت بیمه‌ای و یا به صورت نوشتاری روی سربرگ پزشک.
برای اینکه یک نسخه معنای واقعی و قانونی داشته باشد، باید شامل مشخصات پزشک، نوع بیماری و درمانی که بیمار باید دریافت کند باشد. همچنین، این نسخه نیاز به مهر پزشک و امضای او دارد. مهم است که تاریخ ویزیت و نوع بیماری نیز ذکر شود که این موارد از سوی قانون‌گذار الزامی است.
پس از ارائه نسخه به داروخانه، باید مطمئن شویم که تمام این اطلاعات در نسخه وجود دارد. بعد از آن، روند انتقال دارو به بیمار به‌طور منظم انجام می‌شود که شامل مراحل زیر است:
- دریافت نسخه (پذیرش) توسط تکنسین داروخانه
- خواندن نسخه و بررسی درخواست‌های پزشک توسط تکنسین داروخانه
- آماده کردن داروهای نسخه توسط تکنسین داروخانه
- ثبت نسخه در کامپیوتر با استفاده از نرم‌افزارهای مخصوص توسط تکنسین داروخانه
- نوشتن دستورات مورد نیاز روی برچسب‌های دارویی توسط تکنسین داروخانه
- تحویل دارو به بیمار توسط تکنسین داروخانه
ارائه اطلاعات دارویی و گفتگو با بیمار تحت عنوان مشاوره دارویی انجام می‌شود.
روند نسخه پیچی
روند نسخه پیچی به گونه‌ای است که در انتها داروی مناسب به بیمار تحویل داده می‌شود. این دارو باید در بسته‌بندی مناسب و همراه با دستورات و توصیه‌های لازم باشد. عوامل مختلفی وجود دارند که بر روی این روند تاثیر می‌گذارند و یکی از مهم‌ترین آنها محیط فیزیکی داروخانه است.
در داروخانه‌هایی که فقط به آماده‌سازی دارو می‌پردازند، عملیات به یک مکان خرید و فروش دارو تبدیل می‌شود.
در واقع، نسخه پیچی در داروخانه به معنای ارتباط مستقیم با بیماران، بررسی نیازهای درمانی آنها (شامل نسخه‌ای که دارند)، ارائه راهکارهای درمانی مناسب و فراهم کردن اطلاعات لازم برای مصرف داروها می‌باشد.
به وضوح مشاهده می‌شود که اگر هر یک از این مراحل نادیده گرفته شود، نمی‌توان از داروساز و تیمش انتظار داشت که خدمات دارویی را درست ارائه دهند.
امروزه با گسترش نقش داروسازان در ارائه خدمات درمانی به بیماران در داروخانه‌ها، انتظار می‌رود که داروساز به اطلاعات کاملی درباره بیماری‌ها، شیوه‌های درمانی، اطلاعات دارویی و روش‌های تعامل مثبت با بیماران آشنا باشد.
برای آشنایی بیشتر با این موضوعات، قصد داریم تمامی روند کار داروخانه را به دقت بررسی کنیم تا علاوه بر برآورده کردن انتظارات بیماران، بتوانیم به عنوان یکی از حلقه‌های درمانی نقشی اساسی در بهبود سلامت ایفا کنیم و امید به کسب جایگاه واقعی داروسازان در کشور را تقویت کنیم.
ویدیو آموزش نسخه خوانی
چطور می‌توان در کوتاهترین زمان، سخت‌ترین نسخه‌ها را خواند؟
تعریف دارو
دارو ماده‌ای است که برای جلوگیری، شناسایی یا درمان بیماری استفاده می‌شود.
نام‌های مختلف یک دارو
هر دارو چهار نوع نام دارد که هر کدام معنای خاصی دارند:
- نام شیمیایی: این نام نشان‌دهنده ساختار مولکول دارو است. برای مثال، نام شیمیایی سالبوتامول: آلفا۱-۱ و ۱دی متیل اتیل آمینو متیل-۴-هیدروکسی-۱و۳ بنزن دی متانول می‌باشد.
- نام رمز: هنگامی که دارویی کشف می‌شود، تا زمان آزمایش و تأیید مؤثر بودنش، با یک نام رمز معرفی می‌شود، مانند SGH68.
- نام عمومی (ژنریک): این نام، نام بین‌المللی یک دارو است که در تمام دنیا آن دارو به این نام شناخته می‌شود، مانند سالبوتامول. بیشتر داروها فقط یک نام ژنریک دارند.
- نام تجاری (Trade=Brand): این نام، نامی است که هر کارخانه برای محصول خود انتخاب می‌کند و با نماد ® مشخص می‌شود.
کارخانه‌ها موظفند نام ژنریک را حتماً روی بسته‌بندی دارو ذکر کنند. برای مثال، برخی نام‌های تجاری سالبوتامول شامل Ventolin، Ventalex و Asthalin هستند.
اختصارات دارو در نسخه خوانی
برخی اختصارات متداول در مورد نوع دارو:
| اصطلاح در نسخه و نسخه خوانی | دارو |
|
Syrup |
شربت |
| Susp | سوسپانسیون |
| Softgel | کپسول نرم |
| Tab | قرص |
| Spr یا Inh | اسپری |
|
Pom یا Oint |
پماد |
| Supp | شیاف |
| Sachet | پودر بسته‌بندی |
|
Drop یا Colleg |
قطره |
| Amp یا Vial | آمپول |
| Effervescent | جوشان |
| Sol | محلول |
علامت اختصاری داروها در نسخه خوانی
در نسخه‌ها پزشک علاوه بر نوع دارو، روش استفاده از داروها را نیز مشخص می‌کند. به عنوان مثال، آمپول‌ها باید وریدی، عضلانی یا موضعی استفاده شوند.
| علامت اختصاری دارو | دارو |
| IM Intra Muscular | داخل عضلانی |
| IA Intra Articulal | داخل مفصل |
| IL Intra Lesional | داخل ضایعه |
| CS Sub Cutaneous | زیر پوستی |
| IV Intra Venous | داخل وریدی |
| Vag Vaginal | داخل واژن |
تعداد دفعات مصرف دارو در نسخه
``````html
| علامت اختصاری دفعات مصرف در نسخه | دفعات مصرف دارو |
| d یا daily | روزانه |
| Bd یا BID | دوبار در روز |
| QID | چهار بار در روز |
| TDS یا TID | سه بار در روز |
| h | به ساعت ذکر شده |
| Hs, qpm | شبانه |
| PRN | به هنگام نیاز یا به هنگام درد |
| q6h | هر شش ساعت |
| qod | یک روز در میان |
میزان وزن یا عدی دارو در غلظت خاص با علامت های زیر مشخص می شود که بعضی مواقع در ساخت دارو های ترکیبی به ویژه برای پوست به کار می رود:
میزان وزن دارو در نسخه خوانی
| علامت اختصاری | میزان وزن |
| g | گرم |
| mg | میلی گرم |
| Mg | میکرو گرم |
| M | مولار |
| Mi | میلی لیتر |
لطفا توجه داشته باشید که وقتی دارو باید با غذا مصرف شود یا نه، بسیار مهم است. این موضوع تأثیر زیادی بر جذب دارو یا عوارض گوارشی ناشی از مصرف داروها دارد. پزشک از اصطلاح p.c (بعد از غذا) استفاده می‌کند. نکته‌ای که باید گفت این است که در نسخه پزشکان، آمپول «Amp»، قرص «Tab» و شربت «Syp» شایع‌ترین علامت‌های اختصاری هستند.
علائم اختصاری مصرف دارو در نسخه خوانی
در نسخه نویسی علائم اختصاری زیر را در نظر بگیرید:
- ۱ انس (oz) : ۳۰ml(cc) مایع و ۳۰g جامد
- Tsp قاشق چایخوری : ۵/۲ ml
- Tbsp قاشق غذا خوری : ۱۵ml
- ۱qt : ۱۰۰۰ml
- gtt : قطره
- hs : موقع خواب مصرف شود
- qAm : هر روز صبح
- Qs : مقدار کافی
- qhs : هر شب موقع خواب
نکته مهم در نسخه خوانی و آموزش نسخه خوانی
قطعاً تکرار و تمرین، مهم ترین راه برای تسلط بر خواندن نسخه است. اما فردی که بر موضوع داروشناسی تسلط ندارد، هرگز به یک نسخه‌خوان حرفه‌ای تبدیل نمی‌شود.
باید یادآور شد که قوانین بیمه‌ها و داروهایی که تحت پوشش بیمه هستند، همیشه در حال تغییر است و این تغییرات به صورت الکترونیکی و از طریق سایت‌های بیمه در دسترس داروخانه‌ها قرار دارد.
فرایند نسخه خوانی
1. مطالعه کامل مبحث داروشناسی
(آشنایی کامل با انواع داروها، نوشتن درست نام داروها، شکل‌های دارویی و گروه‌های دارویی) – بدون تسلط بر این موضوعات، حقیقتاً در کار در داروخانه به عنوان نسخه‌خوان موفق نخواهید بود. شاید بپرسید چرا؟ یک دلیل این است که؛ اگر شما بتوانید از روی نسخه داروی Losartan را بخوانید، تا زمانی که ندانید این دارو از گروه داروهای ضد فشار خون است...
```
شما باید به همه قفسه‌های داروخانه نگاه کنید، چون در بیشتر داروخانه‌ها، تقریبا همه داروها بر اساس گروه‌های دارویی منظم شده‌اند. بعضی از داروها هم با نام تجاری توسط پزشکان تجویز می‌شوند.
به عنوان مثال، داروی Lozar که نام تجاری داروی Lozartan است. شما باید بدانید که Lozar به این دارو تعلق دارد تا بتوانید آن را به بیمار ارائه دهید. همچنین، آشنا بودن با نحوه نوشتن و املا داروها برای شناخت داروها، به ویژه داروهایی که به طور ناقص روی نسخه نوشته می‌شوند، بسیار مهم است. بنابراین، تسلط بر این موضوع کاملا ضروری و اولین قدم در خواندن نسخه‌ها است. علاوه بر این موارد، نکات دیگری هم وجود دارد که می‌تواند به شما در بهبود توانایی خواندن نسخه‌ها کمک کند.
۲. مطالعه نمونه‌های نسخه‌های آموزشی
معمولا بعد از کار کردن حتی برای مدت کوتاهی در یک داروخانه، به سرعت با دست خط پزشکان در آن منطقه آشنا می‌شوید. اما برای شروع کار و زمانی که به داروخانه دسترسی ندارید تا کار کنید یا کارورزی کنید، داشتن تعداد زیادی نسخه برای تسلط بر این موضوع ضروری است.
۳. کار در داروخانه به عنوان کارآموز
این کار به شما کمک می‌کند با سایر داروها، نحوه قیمت‌گذاری داروها، قوانین بیمه‌ها و ... به صورت عملی و نزدیک‌تر آشنا شوید.
