آیا زوال عقل قابل درمان است؟ (2 نکته مهم)

روش‌های درمان زوال عقل

زوال عقل یک بیماری خاص نیست. این اصطلاح عمومی است که به گروهی از علائم که باعث کاهش حافظه یا دیگر مهارت‌های ذهنی می‌شود، اطلاق می‌شود و می‌تواند توانایی فرد را در انجام کارهای روزمره تحت تأثیر قرار دهد. زوال عقل ناشی از یک بیماری مشخص نیست، بلکه به دلیل مشکلات پیچیده‌ای در بدن ایجاد می‌شود که بیش از ۵۰ عامل مختلف می‌تواند در آن دخالت داشته باشد. به طور کلی، زوال عقل مجموعه‌ای از شرایطی است که بخش‌هایی از مغز را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

بیماری آلزایمر حدود 60 تا 80 درصد موارد زوال عقل را تشکیل می‌دهد. زوال عقل بعد از مشکلات عروقی، که معمولاً به دنبال سکته مغزی پیش می‌آید، دومین شکل رایج زوال عقل است. به‌علاوه، شرایط دیگری نیز وجود دارند که ممکن است علائم زوال عقل را ایجاد کنند که بعضی از آن‌ها برگشت‌پذیر هستند، مانند مشکلات تیروئید و کمبود ویتامین.

علائم زوال عقل

علائم زوال عقل می‌تواند بسیار متفاوت باشد، اما حداقل دو تا از عملکردهای ذهنی زیر باید به‌طور قابل توجهی تحت تأثیر زوال عقل قرار بگیرند:

• حافظه
• انتقال اطلاعات و زبان
• توانایی تمرکز و توجه
• استدلال و تصمیم‌گیری
• ادراک بصری

علل زوال عقل

زوال عقل به دلیل آسیب به سلول‌های مغزی ایجاد می‌شود. این آسیب باعث مشکل در ارتباط میان سلول‌های مغز می‌شود. وقتی سلول‌های مغز نمی‌توانند به‌طور طبیعی با یکدیگر ارتباط برقرار کنند، تفکر، رفتار و احساسات فرد ممکن است تحت تأثیر قرار گیرد.

مغز دارای نواحی خاصی است که هر کدام وظایف مختلفی دارند (مثل حافظه، تشخیص و حرکت). وقتی سلول‌ها در یک ناحیه خاص آسیب می‌بینند، آن ناحیه نمی‌تواند به‌طور طبیعی کار کند.

انواع مختلف زوال عقل با نوع خاصی از آسیب سلول‌های مغزی در نواحی خاص مغز مرتبط است. برای مثال، منطقه‌ای به نام هیپوکامپ در مغز که مسئول یادگیری و حافظه است، معمولاً اولین جایی است که آسیب می‌بیند. به همین دلیل، از دست دادن حافظه یکی از اولین علائم آلزایمر و زوال عقل به شمار می‌آید. در حالی که بیشتر تغییرات مغزی که منجر به زوال عقل می‌شوند دائمی هستند و به مرور زمان بدتر می‌شوند، مشکلات تفکر و حافظه ناشی از شرایط زیر ممکن است بهبود یابند:

• افسردگی
• عوارض جانبی داروها
• مصرف زیاد الکل
• مشکلات تیروئید
• کمبود ویتامین

آیا زوال عقل قابل درمان است؟

زوال عقل یا دمانس یک بیماری رایج در افراد مسن است و عوامل مختلفی در ایجاد آن نقش دارند. این بیماری با از دست دادن حافظه همراه است و می‌توان با چند روش از آن جلوگیری کرد و احتمال بروز آن را کاهش داد.

در حال حاضر بیشتر داروهای درمانی بر روی بیماری آلزایمر، که نوع شایع‌تری از زوال عقل است، متمرکز شده‌اند و این نوع زوال عقل حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد موارد را شامل می‌شود.

درمان زوال عقل بستگی به علت آن دارد؛ در مورد زوال عقل پیشرفته، از جمله بیماری آلزایمر، درمانی وجود ندارد که بتواند از پیشرفت آن جلوگیری کند یا آن را متوقف کند، با این حال داروهایی وجود دارند که می‌توانند به‌طور موقت علائم را بهبود ببخشند.

تشخیص زوال عقل

هیچ آزمایشی وجود ندارد که بتواند به‌طور قطعی تعیین کند آیا فردی دچار زوال عقل است یا خیر. پزشکان برای تشخیص آلزایمر و سایر انواع زوال عقل به موارد مختلف توجه می‌کنند و…
“`

بر اساس یک تاریخچه پزشکی کامل، یک معاینه فیزیکی و آزمایش‌های آزمایشگاهی، پزشکان می‌توانند تغییرات خاصی را در تفکر، کارهای روزمره و رفتار فرد تشخیص دهند.

پزشکان می‌توانند با اطمینان نسبتاً بالا تشخیص دهند که شخصی به زوال عقل مبتلا است، اما تشخیص نوع دقیق زوال عقل دشوارتر است، زیرا علائم و تغییرات مغزی در انواع مختلف زوال عقل می‌توانند مشابه باشند.

در برخی موارد، پزشک ممکن است زوال عقل را تشخیص دهد اما نوع آن را مشخص نکند؛ اگر این اتفاق بیفتد، ممکن است نیاز باشد که به یک متخصص مانند متخصص مغز و اعصاب یا جراح مراجعه کنید.

خطر ابتلا و پیشگیری از زوال عقل

برخی از عوامل خطر زوال عقل، مانند سن و ویژگی‌های ژنتیکی، قابل تغییر نیستند اما پژوهشگران به بررسی تأثیر دیگر عوامل خطر بر سلامت مغز و پیشگیری از زوال عقل ادامه می‌دهند.

برخی از حوزه‌های پژوهشی فعال در زمینه کاهش و پیشگیری از زوال عقل شامل عوامل قلبی و عروقی، آمادگی جسمانی و رژیم غذایی هستند.

هر چیزی که باعث آسیب به رگ‌های خونی در بدن شود، می‌تواند به رگ‌های خونی مغز آسیب بزند و سلول‌های مغزی را از مواد مغذی و اکسیژن مورد نیاز محروم کند. سلامت رگ‌های خونی در مغز به زوال عقل مربوط است.

این مشکلات معمولاً با تغییرات ناشی از انواع دیگر زوال عقل، مانند بیماری آلزایمر و زوال عقل با توهم، همراه هستند و ممکن است باعث تسریع در روند آسیب شوند. شما می‌توانید با محافظت از مغز خود به روش‌هایی مشابه با آنچه برای سلامت قلب انجام می‌دهید، کمک کنید.

سیگار نکشید:

اقدامات لازم برای کنترل فشار خون، کلسترول و قند خون، به همراه حفظ وزن سالم.

فعالیت‌های بدنی:

ورزش منظم ممکن است به کاهش برخی علل زودرس زوال عقل کمک کند. شواهد نشان می‌دهد که ورزش می‌تواند به طور مستقیم با افزایش جریان خون و اکسیژن به سلول‌های مغز، کمک کند.

رژیم غذایی مدیترانه‌ای:

آنچه می‌خورید ممکن است تأثیر زیادی بر سلامت مغز شما داشته باشد، به‌ویژه از طریق تأثیر آن بر سلامت قلب. شواهد کنونی نشان می‌دهد که الگوهای تغذیه‌ای سالم برای قلب، مانند رژیم غذایی مدیترانه‌ای، ممکن است به حفاظت از مغز کمک کنند.

رژیم مدیترانه‌ای معمولاً شامل مقادیر نسبتاً کمی از گوشت قرمز است و تمرکز بر غلات کامل، میوه‌ها و سبزیجات، ماهی و صدف، آجیل، روغن زیتون و چربی‌های سالم دارد.

برای کاهش خطر ابتلا به بیماری آلزایمر یا زوال عقل، یک کار تحریک‌کننده برای مغز انتخاب کنید و زمان خود را به فعالیت‌های ذهنی چالش‌برانگیز مانند خواندن، بازی یا نواختن موسیقی اختصاص دهید. حفظ یک زندگی اجتماعی سالم نیز می‌تواند به جلوگیری از شروع این بیماری کمک کند. در نهایت، از میوه‌ها و سبزیجات غنی از آنتی‌اکسیدان استفاده کنید.

درمان دارویی زوال عقل

اگر زوال عقل ناشی از عواملی مانند ضربه، عوارض جانبی داروها یا کمبود ویتامین باشد، ممکن است بتوان از آسیب‌های مغزی یا گسترش آسیب‌ها جلوگیری کرد. علائم بیماری آلزایمر را می‌توان با برخی داروها کاهش داد. در ایالات متحده چهار داروی تأییدشده به نام مهارکننده‌های کولین‌استراز (استیل کولین‌استراز) وجود دارند: دونپزیل، گالانتامین، ریواستیگمین و تاکرین. دسته دیگری از داروها به نام ممانتین نیز وجود دارند که بر روی گیرنده‌های NMDA مغز عمل می‌کنند.

“`html
درمان زوال عقل با سلول درمانی

تحقیقات جدید نشان می‌دهد که قرار دادن نوع خاصی از سلول‌های عصبی در مغز ممکن است به بهبود عملکردهای فکری بیماران مبتلا به آلزایمر کمک کند. مغز مثل یک ارکستر بزرگ است که برای کارکرد درست نیاز به هماهنگی بین قسمت‌های مختلف دارد و اگر یکی از این اجزا دچار اختلال شود، بر کل کار تاثیر می‌گذارد. در بیماری آلزایمر، آسیب به نورون‌های خاص می‌تواند موجب اختلال در ریتم امواج مغزی شود و عملکردهای فکری را تحت تاثیر قرار دهد. محققان موسسات گلادستون در ایالات متحده متوجه شدند که نوع خاصی از نورون به نام اینترنورون مهاری برای کنترل ریتم‌های مغزی بسیار اهمیت دارد.

در این تحقیق، دانشمندان مزایای درمانی این اینترنورون‌ها و قرار دادن آن‌ها در مغز یک مدل موش مبتلا به آلزایمر را بررسی کردند. اینترنورون‌ها، شبکه‌های پیچیده‌ای را بین نورون‌ها کنترل می‌کنند و به آن‌ها اجازه می‌دهند که به‌طور هماهنگ با هم سیگنال ارسال کنند. اینترنورون‌ها، ریتم‌های مغزی را ایجاد می‌کنند تا نورون‌های تحریکی را در زمان‌های مختلف هدایت کنند. عدم تعادل در این نوع نورون‌ها می‌تواند مشکلاتی ایجاد کند که در اختلالات عصبی و روانی مثل بیماری آلزایمر، صرع، اسکیزوفرنی و اوتیسم مشاهده می‌شود. جورج پالوپ از موسسه گلادستون می‌گوید:

اینترنورون‌های پیوند داده شده قادرند به‌خوبی در بافت‌های جدید مغز جا بگیرند و هر اینترنورون می‌تواند کنترل هزاران نورون تحریکی را به عهده بگیرد. به همین دلیل، اینترنورون‌ها به عنوان یک روش درمانی امیدوارکننده برای اختلالات شناختی وابسته به مشکلات ریتم مغز و فعالیت‌های صرعی در نظر گرفته می‌شوند.

درمان زوال عقل با ژن ‌درمانی

برای نخستین بار، تحقیقات جدید نشان داده‌اند که یک عامل ژنتیکی شناخته شده برای بیماری آلزایمر چگونه بر سلول‌های مغز انسان تاثیر می‌گذارد. آن‌ها همچنین موفق شده‌اند این ژن را اصلاح کرده و اثرات منفی آن را حذف کنند. نقش پیچیده‌ی ژن آپولیپوپروتئین (APOE) در ایجاد و پیشرفت بیماری آلزایمر مورد بررسی قرار گرفته است. به عنوان مثال، محققان می‌دانند که داشتن یک نوع خاص از ژن APOE4 خطر ابتلا به آلزایمر را دو تا چهار برابر افزایش می‌دهد. همچنین، داشتن دو نسخه از این ژن خطر ابتلا را تا ۱۲ برابر افزایش می‌دهد. APOE در ترکیب با چربی‌ها، آپولیپوپروتئین را تولید می‌کند که در انتقال و تنظیم سطوح کلسترول در خون کمک می‌کند.

با این حال، نسخه‌ی E4 این ژن برای مغز مضر است. تحقیقات نشان داده‌اند که این نوع ژن خطر تشکیل مواد سمی آمیلوئید-بتا و تائو را افزایش می‌دهد. محققان متوجه شدند که پروتئین APOE4 در مغز انسان به شکل غیرطبیعی عمل می‌کند که باعث مانع شدن از عملکرد درست آن می‌شود. این شکل غیرطبیعی می‌تواند به بروز مشکلاتی منجر شود. نورون‌هایی که این ژن را بیان می‌کنند سطوح بالاتری از فسفریلاسیون تائو دارند. همچنین، تولید پپتیدهای آمیلوئید-بتا در این افراد بالاتر است که می‌تواند به آسیب دیدن نورون‌های گاباارژیک منجر شود. افزایش سطوح فسفریلاسیون تائو هیچ ارتباطی با افزایش تولید پپتیدهای آمیلوئید-بتا ندارد.

درمان زوال عقل با رژیم MIND

زوال عقل و کاهش عملکرد مغز معمولاً با بالا رفتن سن به وجود می‌آید. مانند دیگر اعضای بدن، مغز نیز برای عملکرد بهتر به تغذیه مناسب احتیاج دارد. رژیم MIND به منظور جلوگیری از زوال عقل و کندی در عملکرد مغز طراحی شده است. این رژیم ترکیبی از رژیم مدیترانه‌ای و DASH (رژیم غذایی برای کنترل فشار خون) است و هدف آن ایجاد یک الگوی غذایی مناسب برای حفظ سلامت مغز است. این نوع رژیم به تقویت ذهن و توانایی‌های مغز می‌پردازد. رژیم مدیترانه‌ای بر پایه غذاهای محلی و فصلی است و بیشتر بر روی میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات، عدس و غلات سبوس‌دار تمرکز دارد و مصرف گوشت قرمز، لبنیات، شیرینی‌ها و مواد غذایی چرب را محدود می‌کند.

مغز نسبت به این نوع رژیم غذایی به‌خصوص آسیب‌پذیر است. التهاب در واقع پاسخی است که…

“`

بدن ما به طور طبیعی نسبت به آسیب‌ها و عفونت‌ها واکنش نشان می‌دهد. اما اگر این واکنش‌ها کنترل نشوند، می‌توانند مضر باشند و باعث بروز بسیاری از بیماری‌های مزمن شوند. استرس اکسیداتیو و التهاب می‌توانند به مغز صدمه بزنند. در سال‌های اخیر، این دو عامل به‌عنوان عوامل اصلی در راهکارهای پیشگیری و درمان بیماری آلزایمر شناخته شده‌اند. پیروی از رژیم‌های غذایی مدیترانه‌ای و DASH می‌تواند به کاهش استرس اکسیداتیو و التهاب کمک کند. رژیم غذایی MIND که ترکیبی از این دو نوع رژیم است، احتمالاً اثرات مثبت ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی دارد. آنتی‌اکسیدان‌های موجود در توت‌ها و ویتامین E موجود در روغن زیتون، سبزیجات برگ‌دار و مغزها می‌توانند با محافظت در برابر استرس اکسیداتیو به بهبود عملکرد مغز کمک کنند.

همچنین، اسیدهای چرب امگا ۳ که در ماهی وجود دارند، به کاهش التهاب در مغز کمک می‌کنند و می‌توانند سرعت کاهش عملکرد مغز را کاهش دهند. پژوهشگران بر این باورند که رژیم غذایی MIND ممکن است با کاهش پروتئین‌های آمیلوئید-بتا به سلامت مغز کمک کند. مطالعات روی حیوانات و آزمایش‌های آزمایشگاهی نشان داده‌اند که آنتی‌اکسیدان‌ها و ویتامین‌های موجود در غذاهای توصیه‌شده در این رژیم، در جلوگیری از تشکیل پلاک‌های آمیلوئید-بتا در مغز مؤثر هستند. همچنین، رژیم MIND می‌تواند مصرف غذاهای حاوی چربی‌های اشباع‌شده و چربی‌های ترانس را محدود کند. تحقیقات نشان داده‌اند که این نوع غذاها می‌توانند باعث افزایش سطح پروتئین آمیلوئید-بتا در مغز موش‌ها شوند. در مطالعات انسانی نیز مشخص شده که مصرف این چربی‌ها می‌تواند خطر ابتلا به آلزایمر را دو برابر کند.

بیشتر بخوانید:

گردآوری توسط بخش سلامت

مجله رضیم