آیا می دانید علت بالا رفتن فشار خون چیست؟ (2 نکته مهم)

افزایش فشار خون و مشکلات ناشی از آن

افزایش فشار خون به دلیل زندگی کم‌تحرک و رژیم غذایی نامناسب امروزه در جوامع مختلف گسترش یافته است. بسیاری از ما در خانواده‌هایمان با این بیماری آشنا هستیم و می‌دانیم که اگرچه به نظر نمی‌آید، اما بسیار خطرناک است و اگر به درستی کنترل نشود، می‌تواند عوارض جدی ایجاد کند. خیلی از افراد بدون این که از آن مطلع باشند دچار فشار خون بالا می‌شوند و وقتی به پزشک مراجعه می‌کنند، پزشک به آن‌ها خبر می‌دهد که فشار خونشان بالا است.

فشار خون به فشاری گفته می‌شود که خون روی دیواره رگ‌ها وارد می‌کند. وقتی قلب خون بیشتری را به رگ‌ها پمپاژ می‌کند، فشار خون نیز افزایش می‌یابد. امروزه فشار خون بالا یکی از مشکلات بهداشتی در سطح جهانی است و حدود 30 درصد از مردم در جهان با این مشکل مواجه هستند.

فشار خون با دو عدد اندازه‌گیری می‌شود. به عنوان مثال، ممکن است گفته شود “فشار خون 120 بر روی 80” یا “فشار خون 12 بر روی 8”. عدد اول به فشار خون سیستولیک اشاره دارد که نشان‌دهنده حداکثر فشاری است که در هنگام ضربان قلب در شریان‌ها ایجاد می‌شود. عدد دوم فشار خون دیاستولیک است و حاکی از حداقل فشار خون در شریان‌ها است که زمانی است که قلب در حال استراحت و پر شدن دوباره است. واحد اندازه‌گیری فشار خون “میلی‌متر جیوه – mmHg” است.

مقدار طبیعی فشار خون 120 بر روی 80 میلیمتر جیوه است. هر چیزی بین 120 بر روی 80 تا 139 بر روی 89 به عنوان مرحله پیش از فشار خون بالا شناخته می‌شود. فشار خون 140 بر روی 90 و بیشتر به معنای ابتلا به فشار خون بالا است.

علائم افزایش فشار خون

فشار خون بالا یا پُرفشاری خون، یک بیماری مزمن است که معمولاً با چند علامت و گاهی بدون هیچ نشانه‌ای بروز می‌کند. این وضعیت زمانی ایجاد می‌شود که فشار خون به طور ناگهانی افزایش یابد و بیمار نیاز به مراقبت‌های پزشکی فوری داشته باشد. علائمی که به ندرت مشاهده می‌شود شامل سرگیجه، سردرد و خونریزی بینی هستند.

علائم فشار بالا عموماً محدود هستند و برخی افراد هیچ نشانه‌ای از این بیماری ندارند. بسیاری از افراد به مدت سال‌ها بدون اطلاع از این مشکل دچار می‌شوند. در حقیقت، فشار خون بالا که کنترل نشود، به سرخرگ‌ها آسیب می‌زند و خطر سکته‌های قلبی و مغزی و بیماری‌های قلبی-عروقی را افزایش می‌دهد.

علت افزایش فشار خون در افراد

1- سن

خطر ابتلا به فشار خون بالا با افزایش سن بالا می‌رود. در اوایل میانسالی، به ویژه نزدیک به ۴۵ سالگی، فشار خون بالا در مردان بیشتر دیده می‌شود. همچنین احتمال ابتلا به فشار خون بالا در زنان بعد از ۶۵ سالگی افزایش می‌یابد.

2- نژاد

در میان سیاه‌پوستان، فشار خون بالا بیشتر رایج است و این افراد معمولاً در سنین پایین‌تری نسبت به سفیدپوستان به این مشکل دچار می‌شوند. همچنین عوارض شدید مانند سکته مغزی، حمله قلبی و نارسایی کلیه در این گروه شایع‌تر است.

3- سابقه خانوادگی

فشار خون بالا تمایل به بروز در خانواده‌ها دارد.

4- اضافه وزن یا چاقی

هرچه وزن بدن بیشتر باشد، بافت‌های بدن به خون بیشتری برای تأمین اکسیژن و مواد مغذی نیاز دارند. به همین دلیل، با افزایش حجم خون در حال گردش، فشار خون نیز افزایش می‌یابد.

“`

بر روی دیواره‌های شریان‌ها نیز افزایش می‌یابد.

5- کم‌تحرکی

افرادی که کم‌تحرک هستند، دچار افزایش ضربان قلب می‌شوند. وقتی ضربان قلب بالاتر باشد، قلب باید برای هر بار انقباض بیشتر تلاش کند و فشار بیشتری بر روی شریان‌ها وارد می‌کند. همچنین، بی‌تحرکی خطر اضافه وزن را افزایش می‌دهد.

6- مصرف توتون و تنباکو

کشیدن سیگار یا استفاده از هر نوع دخانیات باعث افزایش سریع فشار خون می‌شود و مواد شیمیایی موجود در آن‌ها می‌توانند به دیواره‌های شریان‌ها آسیب بزنند. در واقع، این مواد باعث تنگ‌تر شدن شریان‌ها می‌شوند که خود موجب افزایش فشار خون می‌شود. همچنین، قرار گرفتن در معرض دود سیگار نیز فشار خون را بالا می‌برد.

7- مصرف زیاد نمک (سدیم)

مصرف زیاد سدیم در رژیم غذایی می‌تواند باعث نگهداری مایعات در بدن شود و این امر هم فشار خون را افزایش می‌دهد.

8- کمبود پتاسیم در رژیم غذایی

پتاسیم کمک می‌کند تا مقدار سدیم در بدن متعادل باشد. اگر به اندازه کافی پتاسیم مصرف نکنید یا نتوانید پتاسیم کافی در بدن خود نگه دارید، ممکن است مقدار زیادی سدیم در خون‌تان جمع شود.

9- کمبود ویتامین D

هنوز مشخص نیست که کمبود ویتامین D در رژیم غذایی می‌تواند باعث افزایش فشار خون شود یا خیر. ممکن است ویتامین D بر روی یک آنزیم تولیدشده توسط کلیه‌ها تأثیر بگذارد که نقش آن تنظیم فشار خون است.

10- مصرف زیاد الکل

نوشیدن بیش از حد الکل در طول زمان می‌تواند به قلب آسیب بزند. اگر مردان بیشتر از دو نوشیدنی در روز و زنان بیشتر از یک نوشیدنی در روز مصرف کنند، خطر ابتلا به فشار خون بالا افزایش می‌یابد. اگر الکل می‌نوشید، بهتر است به مقدار معقولی این کار را انجام دهید. این به این معنی است که مردان بالای ۶۵ سال و تمامی زنان می‌توانند تا یک نوشیدنی در روز مصرف کنند و مردان زیر ۶۵ سال تا دو نوشیدنی. یک نوشیدنی معادل ۱۲ اونس آبجو، ۵ اونس شراب یا ۱.۵ اونس از مشروبات الکلی ۸۰ درصد است.

11- استرس

استرس بالا می‌تواند به طور موقت باعث افزایش فشار خون شود. اگر برای آرام شدن به خوردن زیاد، استفاده از دخانیات و نوشیدن الکل روی می‌آورید، باید بدانید که این کارها فقط وضعیت فشار خون شما را بدتر می‌کند.

12- بیماری‌های مزمن

بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های کلیوی، دیابت و آپنه خواب نیز می‌توانند خطر ابتلا به فشار خون بالا را افزایش دهند.

13- بارداری

گاهی اوقات بارداری نیز می‌تواند باعث فشار خون بالا شود. در حالی که فشار خون بالا در بزرگسالان رایج است، کودکان نیز ممکن است تحت تأثیر قرار بگیرند. در بعضی از کودکان، فشار خون بالا به مشکلات کلیوی یا قلبی مربوط می‌شود، اما بسیاری دیگر از کودکان به دلیل عادات نادرست زندگی، مانند خوردن غذاهای ناسالم، چاقی و عدم تحرک، دچار فشار خون بالا می‌شوند.

“`html

بیماری‌های ناشی از بالا رفتن فشار خون

1- حمله یا سکته قلبی

فشار خون بالا باعث سختی و ضخیم شدن دیواره سرخرگ‌های خونی می‌شود. این وضعیت می‌تواند به حمله قلبی، سکته قلبی و سکته مغزی منجر شود.

2- آنوریسم

آنوریسم به معنای باد کردن یا بیرون زدن دیواره یک سرخرگ به دلیل ضعف آن است. پمپاژ خون در رگ‌ها، به ویژه وقتی فشار خون بالا است، باعث ضخیم شدن عضله قلب می‌شود. در نتیجه، قلب نمی‌تواند به راحتی خون را پمپ کند و ممکن است دچار نارسایی شود.

3- تنگ و ضعیف شدن رگ‌های خونی در کلیه‌ها

در این وضعیت، کلیه‌ها نمی‌توانند به درستی کار کنند.

4- ضخیم شدن، تنگی و یا پارگی رگ‌های خونی در چشم‌ها

این شرایط می‌تواند به کاهش بینایی فرد منجر شود.

5- سندرم متابولیک

سندرم متابولیک به مجموعه‌ای از مشکلات مرتبط با متابولیسم بدن گفته می‌شود که شامل افزایش دور کمر، Tری‌گلیسیرید خون بالا، کاهش کلسترول خوب (HDL)، فشار خون بالا و افزایش هورمون انسولین است. وقتی فشار خون فرد بالا باشد، احتمال ابتلا به سایر مشکلات این سندرم بیشتر می‌شود. هرچه تعداد این مشکلات بیشتر باشد، خطر ابتلا به دیابت، بیماری قلبی و سکته افزایش می‌یابد.

6- مشکل حافظه و یادگیری

فشار خون بالا می‌تواند بر توانایی فکر کردن، یادآوری و یادگیری تاثیر بگذارد.

عواملی که باعث بالا رفتن فشار خون می‌شوند

BPA (پارا امینوبنزوئیک اسید)

ماده شیمیایی به نام «BPA» که در برخی قوطی‌ها و بطری‌های پلاستیکی وجود دارد می‌تواند با ورود به غذاها و نوشیدنی‌ها، فشار خون را بالا ببرد. تحقیقات نشان داده‌اند که قرار گرفتن در معرض این ماده با بیماری‌های قلبی و فشار خون بالا ارتباط دارد. برای کاهش خطر، از محصولات بدون BPA استفاده کنید و مصرف غذاهای کنسروی را کاهش دهید. همچنین از ظروف غیر پلاستیکی مانند شیشه، استیل یا چینی برای سرو غذاها و نوشیدنی‌های داغ استفاده کنید.

قند

تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف قند می‌تواند حتی بیشتر از نمک به قلب آسیب برساند. قندهایی که به غذاها و نوشیدنی‌های صنعتی اضافه می‌شوند، باعث افزایش فشار خون می‌شوند. محققان به زنان توصیه می‌کنند روزانه حداکثر ۶ قاشق چای‌خوری شکر و به مردان ۹ قاشق چای‌خوری مصرف کنند.

آپنه (ایست تنفسی) خواب

این اختلال به خر و پف و بی‌خوابی منجر می‌شود و می‌تواند باعث فشار خون بالا شود. آپنه خواب به کاهش سطح اکسیژن در بدن منجر می‌شود و در نتیجه مغز و سیستم اعصاب تلاش می‌کنند تا اکسیژن بیشتری به قلب و مغز برسانند، که این کار باعث تنگ شدن رگ‌های خونی می‌شود. همچنین، افت مکرر اکسیژن و کاهش کیفیت خواب می‌تواند باعث افزایش ترشح هورمون‌های استرس‌زا و بالا رفتن ضربان قلب و فشار خون شود. تغییر در سبک زندگی مانند کاهش وزن می‌تواند به بهبود این وضعیت کمک کند.

“““html

خواب را درمان کند.

احساس تنهایی

احساس تنهایی نه تنها بر اعتماد به نفس و میزان استرس تأثیر می‌گذارد بلکه می‌تواند باعث بالا رفتن فشار خون نیز شود. بنابراین، نباید خود را تنها بگذارید و بهتر است وقت بیشتری را با دوستان و نزدیکان خود بگذرانید.

جکوزی و سونا

رفتن به جکوزی و سونا به ویژه در هوای سرد یا زمانی که عضلات و مفاصل شما درد می‌کند، می‌تواند باعث آرامش شما شود. اما اگر فشار خون شما بالا است، بهتر است از رفتن به این دو مکان پرهیز کنید، زیرا حرارت آنها باعث باز شدن رگ‌ها می‌شود. همچنین اگر پزشک شما را از انجام ورزش‌های سنگین منع کرده است، بهتر است از جکوزی و سونا استفاده نکنید. دما در سونا کنترلش سخت است، اما می‌توانید دمای جکوزی را تنظیم کنید.

دارو

اگرچه داروها به منظور درمان و کمک به بهبودی افراد طراحی شده‌اند، اما مصرف برخی از آنها ممکن است فشار خون را افزایش دهد. محققان می‌گویند افرادی که هر روز استامینوفن مصرف می‌کنند بیشتر از دیگران در معرض خطر فشار خون بالا قرار دارند. مصرف برخی مسکن‌ها و داروهای ضد التهابی مثل ایبوپروفن، ادویل، ناپروکسین و داروهای ضد افسردگی مانند نپرامین نیز می‌تواند فشار خون را بالا ببرد. همچنین برخی مکمل‌های گیاهی مانند جینسینگ و شیرین بیان هم می‌توانند باعث افزایش فشار خون شوند.

توصیه‌های مهم برای کاهش فشار خون

چون بسیاری از افراد از فشار خون بالای خود بی‌خبرند، توصیه می‌شود که فشار خون خود را به‌طور منظم کنترل کنید. این بیماری می‌تواند سال‌ها بدون هیچ علامتی وجود داشته باشد. بنابراین در ادامه چند توصیه مطرح می‌شود که امیدواریم به شما در کاهش فشار خون کمک کند:

1 – روزانه آب سالم و گوارا بنوشید. یک لیوان آب میوه رقیق شده با کمی پودر ویتامین C می‌تواند به بهبود سیستم ایمنی و ترمیم رگ‌های خونی کمک کند.

2 – مصرف نان‌ها و مواد غذایی حاوی آرد سفید (تصفیه شده) را کاهش دهید و به جای آن از نان‌های سبوس‌دار، به‌ویژه حاوی سبوس جو دو سر استفاده کنید.

3 – قند و شکر و مواد غذایی دیگر مثل نوشابه‌ها، مربا، ژله، شکلات و کیک‌ها را محدود یا حذف کنید.

4 – تحقیقات نشان داده که کودکان پیش دبستانی که روزانه 4 وعده میوه و سبزی و 2 وعده لبنیات مصرف می‌کنند، در بزرگسالی فشار خون کمتری دارند و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و دیگر مشکلات نیز برای آنها کمتر است.

5 – سعی کنید غذا را خوب بجوید و در محیطی آرام و بدون استرس میل کنید.

6 – از مصرف غذاهای خیلی گرم یا خیلی سرد خودداری کنید و به این ترتیب هضم غذا را بهتر کنید.

7 – نوشیدن هر نوع نوشیدنی را همراه با غذا محدود کنید تا هضم غذا دچار مشکل نشود.

8 – از مصرف غذاهای سرخ‌کرده و غذاهایی که با حرارت بسیار بالا یا به مدت طولانی تهیه می‌شوند، پرهیز کنید. همچنین مصرف مکرر از روغن‌های آشپزی می‌تواند فشار خون را افزایش دهد.

9 – از غذاهای فرآوری شده و حاوی نمک و ادویه زیاد مثل سوسیس و کالباس، کنسروها، شورها و ترشی‌ها بپرهیزید.

10 – چای، قهوه و شکلات را محدود کنید و حداقل یک ساعت پس از صرف غذا چای ننوشید و به جای آن از دم‌کردنی‌های گیاهی مثل گل گاو زبان استفاده کنید.

11 – از مصرف نمک و غذاهای پرنمک و ادویه

“`

بپرهیزید. به جای نمک می‌توانید از سبزیجات تازه یا خشک، ادویه‌جات مفید مثل زردچوبه و دارچین، پودر سیر و پیاز و آب لیموی تازه استفاده کنید.

۱۲ – موادی مانند کره، خامه، مارگارین، دنبه، سس‌ها و روغن‌های جامد را از رژیم غذایی خود حذف کنید و به جای آن‌ها از روغن زیتون، روغن‌های گیاهی مایع و روغن ماهی بهره ببرید.

۱۳ – مغزها و دانه‌های گیاهی مانند گردو بسیار مغذی هستند. می‌توانید آن‌ها را در رژیم غذایی روزانه‌تان بگنجانید. اضافه کردن آن‌ها به سالادها می‌تواند طعم و ارزش غذایی آن‌ها را بهبود بخشد.

۱۴ – حداقل ۳ بار در هفته ماهی مصرف کنید و به جای گوشت‌های قرمز کوشش کنید از گوشت سفید استفاده کنید.

۱۵ – از استرس دوری کنید، زیرا استرس و عصبانیت از عوامل مهم بالا رفتن فشار خون هستند و سریع عمل می‌کنند.

۱۶ – هر روز زمان‌هایی برای استراحت در نظر بگیرید و یادتان باشد که کار کردن بی‌وقفه می‌تواند به سلامتی شما آسیب بزند. حتی اگر عادت به خوابیدن در میانه روز ندارید، برای دقایقی چشم‌هایتان را ببندید و استراحت کنید.

۱۷ – ورزش‌هایی مانند پیاده‌روی، شنا و دوچرخه‌سواری می‌توانند به کاهش فشار خون کمک کنند. بنابراین حداقل ۳ بار در هفته و هر بار حداقل ۳۰ دقیقه ورزش کنید.

۱۸ – از گلپر، آویشن، نعناع خشک، کنجد و… به جای نمک استفاده کنید.

۱۹ – سیگار را به طور کامل از زندگی خود حذف کنید.

درمان دارویی فشار خون بالا

اگر تغییر در سبک زندگی فایده‌ای نداشت، داروهای مختلفی وجود دارند که برای درمان فشار خون بالا می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید. در اکثر موارد، بیش از دو دارو نیز مورد نیاز است.

• داروهای مُدر، سدیم اضافی را از بدن خارج می‌کنند و معمولاً با سایر قرص‌ها استفاده می‌شوند.
• مسدودکننده‌های گیرنده‌ی آدرنریک بتا ضربان قلب را کاهش می‌دهند و جریان خون در شریان‌ها را کمتر می‌کنند.
• بازدارنده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین مانع تنگ شدن شریان‌ها می‌شوند.
• مسدودکننده‌های آلفا مانع از تنگ شدن شریان‌ها توسط عصب‌ها می‌شوند و در نتیجه، خون بتواند به راحتی جریان داشته باشد.
• مسدودکننده‌های آلفا و بتا نیز کارکرد مشابهی دارند و ضربان قلب را هم کاهش می‌دهند.
• بازدارنده‌های مرکزی آدرنالین باعث کاهش ارسال سیگنال‌های عصبی از مغز می‌شوند و از تنگ شدن شریان‌ها جلوگیری می‌کنند.

چه زمانی باید برای فشار خون به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر بعد از تغییرات ذکر شده، هنوز هم فشار خون شما تغییر نکرد، حتماً به پزشک مراجعه کنید. پایین نرفتن فشار خون ممکن است نشان‌دهنده دلیل دیگری برای افزایش فشار خون شما باشد. اگر هر کدام از علائم زیر را مشاهده کردید، فوراً به پزشک مراجعه کنید:

• تار شدن دید
• خستگی زیاد
• حالت تهوع
• احساس گیجی
• نفس‌تنگی

این علائم ممکن است به دلیل مشکل دیگری یا عوارض جانبی داروها باشند. در این صورت، احتمالاً نیاز به تجویز داروی دیگری دارید که عوارض کمتری برایتان داشته باشد.

در نهایت، وقتی متوجه شدید فشار خونتان بالا است، باید به طور مداوم آن را کنترل و درمان کنید. این امکان وجود دارد که فشار خون شما به حالت طبیعی برگردد، اما این امر بسیار نادر است. داروها و تغییرات در سبک زندگی باید ادامه‌دار باشند تا بتوانید فشار خون خود را در سطح نرمال نگه‌دارید. این روش‌ها همچنین خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و سکته مغزی را کاهش می‌دهند.

بیشتر بخوانید:

گردآوری توسط بخش سلامت

مجله رضیم