آیا گیلاس می تواند حساسیت زا باشد ؟ (2 نکته مهم)

حساسیت و آلرژی به گیلاس

گیلاس در ایران و کشورهای دیگر به صورت تازه یا فریز شده مصرف می‌شود. همچنین از گیلاس در تولید محصولات مختلفی مانند کمپوت، مربا، آب میوه، شيرینی‌جات و بستنی استفاده می‌شود.

افرادی که به گیلاس حساسیت دارند ممکن است با خوردن گیلاس یا هر کدام از محصولات آن، واکنش‌های آلرژیک را تجربه کنند! علائم حساسیت به میوه گیلاس ممکن است بعد از مصرف گیلاس تازه یا پخته شده (کمپوت) بروز یابد!

با توجه به این که این میوه به ویژه در فصل تابستان در ایران بسیار طرفدار دارد و گزارش‌های مختلفی از حساسیت به آن در نقاط مختلف کشور وجود دارد، در این مطلب سعی شده تا با زبانی ساده، علائم، روش‌های تشخیص، کنترل و درمان آلرژی و حساسیت به گیلاس توضیح داده شود!

گیاه شناسی درخت و میوه گیلاس

درخت گیلاس که با نام علمی پرونوس آویوم (Prunus avium) شناخته می‌شود، جزو خانواده روساسیه (Rocaceae) است. سایر میوه‌های این خانواده شامل هلو، زردآلو، آلو، سیب و گلابی هستند.

با اینکه درخت گیلاس بومی کشورهای اروپایی، غرب آسیا و شمال غرب آفریقا است، اما در حال حاضر، ترکیه، آمریکا و ایران بزرگ‌ترین تولیدکنندگان گیلاس در جهان به شمار می‌روند!

آشنایی با انواع میوه گیلاس

به طور کلی گیلاس در سه رنگ مختلف وجود دارد: سیاه، قرمز یا صورتی و زرد. درخت گیلاس در نقاط مختلف ایران به‌صورت پراکنده کاشته شده است، ولی استان‌های قزوین، سمنان، تهران، آذربایجان شرقی، همدان و لرستان از مهم‌ترین مناطق تولید گیلاس در کشور محسوب می‌شوند.

انواع مختلفی از گیلاس در ایران تولید می‌شود که برخی از آن‌ها شامل:

• گیلاس سیاه مشهد
• گیلاس تکدانه مشهد
• گیلاس سفید ارومیه
• گیلاس قرمز ارومیه
• گیلاس صورتی لواسانات
• گیلاس حاج یوسفی
• گیلاس پیش رس سیلویا

همچنین از ارقام خارجی مانند گیلاس رقم بینگ و پروتیوا نیز در بازار موجود است.

حساسیت و آلرژی به گیلاس

بررسی‌ها در مورد حساسیت به میوه‌ها نشان می‌دهد که میزان حساسیت و آلرژی به گیلاس در ایران به‌طور دقیق مشخص نیست!

یکی از دلایل احتمالی عدم وجود آمار دقیق، این است که علائم حساسیت به این میوه معمولاً خود به خود بهبود می‌یابد.

اما گزارش‌های فراوانی از وجود آلرژی به گیلاس در کشورهای اروپای مرکزی و شمالی و همچنین کشورهای حاشیه مدیترانه نیز وجود دارد!

این آلرژی معمولاً در افرادی که به گرده درخت غان حساسیت دارند، بیشتر دیده می‌شود!

آلرژی اولیه و ثانویه گیلاس

آلرژی گیلاس ممکن است به عنوان واکنش اولیه یا ثانویه طبقه‌بندی شود.

آلرژی اولیه گیلاس به این معنی است که به خود میوه حساسیت دارید که نسبت به آلرژی ثانویه گیلاس کمتر رایج است.

در آلرژی ثانویه گیلاس، شما به گرده‌های گیاهان این خانواده حساسیت دارید.

آلرژی به میوه‌هایی مانند گیلاس معمولاً با بیماری‌ای به نام سندرم آلرژی دهانی یا OAS مرتبط است.

ممکن است کودکان در اوایل زندگی تنها به گرده گل گیلاس حساسیت داشته باشند، اما این ممکن است در بزرگسالی به حساسیت به خود گیلاس نیز تبدیل شود.

مواد حساسیت‌زای موجود در میوه گیلاس

تا به حال، مواد حساسیت‌زای مختلفی از میوه گیلاس شناسایی شده است!

بر اساس آخرین اطلاعات از بانک جهانی آلرژن‌ها، ۴ آلرژن (ماده حساسیت‌زا) از گیلاس با نام‌های Pru av 1 تا Pru av 4 ثبت شده‌اند.

برخی از این آلرژن‌ها به حرارت حساس هستند و بعد از پختن (حرارت دیدن) گیلاس، اثر حساسیت‌زایی آن‌ها به مقدار زیادی کاهش می‌یابد.

واکنش مواد حساسیت‌زای گیلاس با دیگر آلرژن‌ها

“““html

همانطور که در متن‌های مربوط به واکنش‌های متقاطع میان مواد حساسیت‌زا در غذاهای مختلف و هم‌چنین در راهنمای واکنش متقاطع آلرژن‌ها اشاره شده است، برخی از آلرژن‌ها از نظر ترکیب و ساختار شباهت‌هایی به یکدیگر دارند!

تحقیقات نشان داده‌اند که مواد حساسیت‌زای گیلاس با آلرژن‌های بعضی میوه‌ها مانند هلو، آلو و زردآلو نیز واکنش متقاطع دارند.

علاوه بر این، برخی از مواد حساسیت‌زای گیلاس با گرده برخی از گیاهان مانند گرده درخت غان نیز واکنش مشابهی دارند!

علائم حساسیت به میوه گیلاس

شدت واکنش‌های آلرژیک به گیلاس ممکن است از خفیف و خودبه‌خود محدودشونده تا متوسط و حتی شدید (واکنش آنافیلاکسی) متغیر باشد.

خوشبختانه، علائم این سندرم معمولاً با شستشو و از بین بردن باقیمانده میوه گیلاس در ناحیه دهان و اطراف آن به تدریج بهبود می‌یابند!

در اثر مصرف گیلاس توسط فردی که به آن حساسیت دارد، ممکن است مشکلاتی در فرایند تنفس (مثل تنگی نفس و خس‌خس سینه) به دلیل تورم بافت‌های گلو و زبان و همچنین مجاری تنفسی ایجاد شود!

بنابراین اگر علائم تنفسی شدید باشد، باید به مراقبت‌های پزشکی فوری توجه شود.

علائم آلرژیک گوارشی ناشی از مصرف میوه گیلاس همچون دیگر آلرژی‌های غذایی می‌توانند شامل نفخ و درد شکم، تهوع، استفراغ و اسهال باشند.

گاهی ممکن است فرد به دلیل واکنش متقاطع مواد حساسیت‌زای گیلاس با آلرژن‌های دیگر، دچار عوارض و علائم آلرژیک شود.

راه‌های تشخیص آلرژی به گیلاس

برای تشخیص حساسیت و آلرژی به میوه گیلاس، فرد باید توسط پزشک متخصص آلرژی معاینه شود. در این زمان، دانستن سوابق پزشکی بیمار بسیار مهم است!

پزشک معالج برای تشخیص نیاز به انجام تست‌های پوستی و خونی دارد. برای اطلاعات بیشتر در مورد این آزمایش‌ها می‌توانید به متن‌های مربوط به آزمایش‌های رایج خونی و پوستی برای تشخیص بیماری‌های آلرژیک مراجعه کنید.

پیشگیری و درمان آلرژی و حساسیت به گیلاس

برای پیشگیری و درمان حساسیت و آلرژی به گیلاس ابتدا باید وجود حساسیت به این میوه توسط پزشک متخصص اثبات شود (بعد از معاینه و انجام آزمایشات لازم).

پس از تأیید حساسیت، بر اساس قانون کلی پیشگیری از بروز علائم، باید فرد از تماس با این ماده حساسیت‌زا پرهیز کند! به عبارت دیگر، افراد حساس باید از مصرف گیلاس و هر نوع فرآورده غذایی دارای گیلاس یا عصاره آن خودداری کنند!

همچنین همان‌طور که گفته شد، مواد حساسیت‌زای گیلاس مشابه برخی دیگر از میوه‌ها مانند هلو، زردآلو و آلو هستند.

برای درمان علائم آلرژیک ناشی از مصرف گیلاس، در صورت بروز علائم خفیف، پزشک معمولاً داروهای آنتی‌هیستامین یا پمادهای موضعی استروئیدی (برای علائم پوستی) تجویز می‌کند.

اما در مواردی که علائم آلرژیک شدید باشند و خطر بروز واکنش آنافیلاکسی وجود داشته باشد، فرد باید به مراقبت‌های پزشکی اورژانسی مراجعه کند.

“`

در این نوشتار درباره داروهای اورژانسی برای واکنش‌های شدید آلرژیک توضیحاتی ارائه شده است.

توجه :

اگر پزشک متخصص آلرژی تشخیص دهد که شما به میوه گیلاس حساسیت دارید، بهتر است از خوردن این میوه به صورت تازه و همچنین از خوراکی‌هایی که حاوی گیلاس یا عصاره آن هستند، خودداری کنید!

به طور کلی، افراد حساس به گیلاس باید بدانند که همه انواع و اشکال گیلاس، چه به صورت خام، چه فریز شده، پخته (مثل کمپوت) یا مربا، می‌تواند باعث ایجاد علائم آلرژیک برای آنها شود!

در مهمانی‌ها و رستوران‌ها، افرادی که به گیلاس آلرژی دارند باید حتماً از مواد تشکیل‌دهنده آب‌میوه‌ها، شیرینی‌ها و دسرهایی که سفارش می‌دهند، مطلع شوند.

در مواردی که حساسیت به گیلاس شدید است، حتی مقادیر خیلی کم از این میوه ممکن است باعث بروز واکنش آنافیلاکسی در فرد شود.