اثرات و عوارض کم خوابی و بی خوابی بر مغز (2 نکته مهم)
کمبود خواب و عوارض بی خوابی بر مغز !
کمبود خواب یکی از دلایل عمده ناراحتی‌ها و ایجاد بیماری‌های مختلف است. بی خوابی یا بدخوابی می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود، اما چیزی که مشخص است، عوارض بی‌خوابی واقعاً بر مغز تأثیر می‌گذارد، حتی اگر خود کمبود خواب مشاهده نشود.
کمبود خواب، بی‌خوابی یا بدخوابی به معنای احساس خواب ناکافی یا با کیفیت پایین است. برای اینکه بتوانیم این پدیده را به عنوان یک مشکل شناسایی کنیم، باید حداقل سه شب در هفته برای یک یا چند ماه این علائم وجود داشته باشد.
معیارهای تشخیص بی‌خوابی شامل موارد زیر است:
مشکل در به خواب رفتن
نگه‌داشتن خواب
بیدار شدن در شب
ناتوانی در بازگشت به خواب
اختلال در خواب می‌تواند مانند اضطراب باشد که یک وضعیت روانی برای فرد ایجاد کرده و نیاز به درمان دارد تا به بدن و به ویژه به مغز آسیب نرساند.
علت کمبود خواب
مهم‌ترین دلایل کمبود خواب عبارتند از:
افزایش سن
جنسیت (این مشکل در زنان بیشتر شایع است)
تاریخچه افسردگی
کار در شیفت‌های مختلف
سفر با هواپیما و تغییر زمان خواب و بیداری
نگرانی‌ها و اضطراب‌های شدید
استرس
حس غم و اندوه
هیجان شدید
استفاده از نیکوتین، کافئین، الکل یا سایر محرک‌ها قبل از خواب
برخی داروها یا مواد غیر قانونی
خوردن غذا قبل از خواب
تغییر یا قطع مصرف دارو
قرار داشتن در معرض نور
خواب زیاد در روز
پرکاری تیروئید
بیماری‌های تنفسی
آرتروز یا سایر بیماری‌های مزمن
سوزش معده یا مشکلات گوارشی
سکته مغزی
سندرم پای بی‌قرار
یائسگی
کم خوابی باعث چه بیماری‌هایی می‌شود؟
خواب مانند یکی از ویتامین‌های ضروری بدن، مانند ویتامین C، است. همانطور که ویتامین C نمی‌تواند در بدن ذخیره شود و باید روزانه مصرف شود، خواب نیز باید به اندازه کافی هر شب دریافت شود تا بدن سالم بماند. کم خوابی می‌تواند باعث بروز چه بیماری‌هایی شود؟!
بر اساس مطالعاتی که پزشکان در نقاط مختلف دنیا انجام داده‌اند، کمبود خواب می‌تواند منجر به بروز مشکلات زیادی مانند:
- عدم تمرکز
- کاهش حافظه
- تأثیر خواب بر لاغری، به طوری که کمبود خواب می‌تواند باعث اشتهای کاذب و پرخوری شده و در نتیجه منجر به افزایش وزن و دیابت نوع دو شود
- بیماری‌های قلبی و سکته مغزی
- فشار خون بالا
- اختلالات خلقی
بسیاری از محققین کمبود خواب و بدخوابی را با سطح ملاتونین بدن مرتبط می‌دانند، به ویژه در افرادی که خوابشان منظم نیست و نمی‌توانند آن را تنظیم کنند؛ اما همه با این مسئله مواجه نیستند.
عوارض بی خوابی بر مغز
طبق تحقیقات مختلف، بی‌خوابی می‌تواند باعث پیری زودرس مغز شود. بی‌خوابی و کمبود خواب باعث می‌شود مغز برخی از سیناپس‌های خود را نابود کند تا آسیب‌های ناشی از بی‌خوابی را جبران کند. تحقیقات نشان می‌دهد که کم‌خوابی مداوم می‌تواند باعث پیری زودرس مغز در نواحی جلویی، گیجگاهی و جداری شود.
بدخوابی و بی‌خوابی می‌تواند نقش مهمی در قدرت تفکر و یادگیری شما داشته باشد. یکی از عوارض بی‌خوابی این است که به توانایی شناختی مغز آسیب می‌زند؛ قدرت توجه، هوشیاری، تمرکز، استدلال و حل مسائل را مختل کرده و یادگیری و درک مطالب را دشوارتر می‌کند.
مغز ما در طول روز اطلاعات زیادی را دریافت می‌کند و شب‌ها این اطلاعات را پردازش کرده و در جاهای مناسب ذخیره می‌کند. اگر خواب کافی نداشته باشید، با وجود اینکه اطلاعات زیادی دارید، به دلیل عدم پردازش درست آنها، دسترسی به این اطلاعات برای شما دشوار خواهد بود. در نتیجه ممکن است در یادآوری آنها و استفاده از حافظه و دیگر فعالیت‌های مغزی با مشکل مواجه شوید.
اجازه دهید با ذکر مثالی این…
موضوع را برای شما بیشتر توضیح می‌دهیم. تصور کنید در خانه‌ای هستید که هر روز چند بار به خرید می‌روید و بسته‌های مختلف را به خانه می‌آورید. اما فرصت کافی برای مرتب کردن و گذاشتن این خریدها در یخچال و کابینت ندارید. در این حالت، وقتی به چیزی نیاز دارید، می‌دانید آن را خریده‌اید اما نمی‌دانید کجا گذاشته‌اید. بنابراین باید تمام بسته‌ها را بررسی کنید تا آن را پیدا کنید، که این کار خیلی خسته‌کننده و گاهی غیرممکن است. به‌خصوص اگر جنس خریداری‌شده فاسدشدنی باشد، ممکن است آن را از دست بدهید.
در این مثال، مغز شما همان خانه است و یادگیری‌ها و اطلاعاتی که دارید، مثل خریدها هستند. پردازش و بایگانی مناسب این اطلاعات، همانند مرتب کردن خریدها در یخچال و کابینت‌ها عمل می‌کند. به این ترتیب، می‌توانید به‌راحتی بفهمید که کم‌خوابی چه تاثیراتی بر مغز می‌گذارد.
منبع : غفاری دایت
