از بیماری شریان های کرونری قلب بیشتر بدانید (2 نکته مهم)
“`html
بیماری شریان های کرونری
بیماری شریان های کرونری (CAD) به معنای تنگ شدن رگ‌های کرونری قلب و کاهش جریان خون در آنها به دلیل تجمع کلسترول، کلسیم و دیگر موادی است که در دیواره رگ‌ها رسوب می‌کنند. این وضعیت می‌تواند منجر به کاهش خون‌رسانی به عضلات قلب شود. بیماری شریان‌های کرونری یک مشکل شایع در افراد مسن و جوامع پیشرفته است. زمانی که پلاک‌ها در دیواره رگ‌ها ایجاد می‌شوند، عضلات قلب اکسیژن و مواد مغذی کافی دریافت نمی‌کنند که نهایتاً آسیب می‌بیند.
زمانی که رگ‌های کرونری قلب تنگ یا مسدود می‌شوند، خون تنها با اکسیژن نمی‌تواند به عضله قلب برسد. این موضوع می‌تواند منجر به حمله قلبی یا آنژین صدری شود. آنژین صدری به معنی درد یا ناراحتی در قفسه سینه است که وقتی خون کافی به قسمتی از عضله قلب نمی‌رسد، به وجود می‌آید. این درد ممکن است به صورت فشار یا سنگینی در قفسه سینه احساس شود و حتی به شانه‌ها، بازوها، گردن، فک یا پشت نیز انتشار یابد.
حمله قلبی زمانی رخ می‌دهد که جریان خون به یک بخش از عضله قلب به طور کامل قطع شود. این موضوع سبب می‌شود که خون اکسیژن‌دار به آن ناحیه نرسد و در پی آن، آن ناحیه می‌میرد. حمله قلبی اگر به سرعت درمان نشود، می‌تواند به عوارض شدید و حتی مرگ منجر شود.
با گذشت زمان، بیماری عروق کرونر می‌تواند منجر به ضعیف شدن عضله قلب، نارسایی قلب و همچنین مشکلات ریتم قلب (آریتمی) شود. نارسایی قلب به وضعیتی گفته می‌شود که قلب نمی‌تواند خون کافی را به تمام بدن برساند. بیماری شریان‌های کرونری رایج‌ترین نوع بیماری قلبی است و بیشترین علت مرگ در هر دو جنس زن و مرد می‌باشد. تغییر سبک زندگی، مصرف دارو و انجام روش‌های پزشکی مناسب می‌تواند به پیشگیری و درمان این بیماری کمک کند.
ریسک فاکتورهای بیماری شریان های کرونری
- سابقه خانوادگی بیماری‌های قلبی (وجود بیماری قلبی در بستگان زیر 55 سال)
- سبک زندگی کم‌تحرک (بدون فعالیت بدنی)
- دیابت
- کلسترول بالا
- فشار خون بالا
- استفاده از دخانیات
- چاقی
عوامل دیگری مانند استرس‌های روحی و عصبی نیز می‌توانند در بروز این بیماری‌ها نقش داشته باشند. به عنوان مثال، افرادی که دارای بار کاری زیاد، مسئولیت‌های سنگین و استرس بالا هستند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی قرار دارند. کسانی که در انجام کارها عجله دارند یا انتظارات بالایی از خود دارند، نیز در این خطر هستند.
مردان بالای 40 سال و زنان بالای 45 سال که حداقل دو مورد از ریسک فاکتورها را دارند، باید حتماً خود را از نظر بیماری‌های شریان‌های کرونر بررسی کنند.
علائم بیماری شریان های کرونری
درد قفسه سینه مهم‌ترین و رایج‌ترین علامت این بیماری است. این درد را به نام آنژین صدری می‌شناسند. درد قفسه سینه معمولاً تمام ناحیه سینه را فرا می‌گیرد، اما ممکن است فقط در یک نقطه یا حتی در ناحیه بالای معده احساس شود. این درد می‌تواند به سمت گردن، چانه، بازوی چپ، شانه چپ و بین دو کتف نیز سرایت کند. مشخصه مهم این دردها این است که معمولاً با انجام فعالیت‌هایی مانند کار کردن، دویدن، بالا رفتن از پله، پیاده‌روی در مسیر سربالایی، خوردن غذای سنگین یا در هنگام استرس شدید ایجاد می‌شود و ممکن است شدت یابد. این درد معمولاً برای مدت چند دقیقه طول می‌کشد و فرد را مجبور به توقف فعالیت و استراحت می‌کند. با چند دقیقه استراحت، درد کاهش می‌یابد و…
“`
بیمار بعد از انجام فعالیت خود دوباره درد را با مشخصات مشابه تجربه می‌کند. این نوع درد سینه که از بیماری قلبی ناشی می‌شود، به آنژین صدری پایدار (stable) معروف است.
درد سینه ناشی از بیماری عروق کرونری همیشه به هنگام فعالیت بدنی ایجاد نمی‌شود. این درد ممکن است به طور ناگهانی در زمانی که فرد در حال استراحت است نیز بوجود آید یا حتی بیمار ممکن است با درد سینه از خواب بیدار شود. این حالت به خصوص برای افرادی که قبلاً علامت آنژین صدری پایدار را تجربه کرده‌اند و روزی پر فشار و استرس را پشت سر گذاشته‌اند، شایع‌تر است. این نوع درد معمولاً بیشتر طول می‌کشد و ممکن است فرد بیش از نیم ساعت آن را حس کند. این بیماران ممکن است احساس کنید که قفسه صدری‌شان سنگین و تحت فشار است یا حس سوزش شدیدی را احساس کنند که ممکن است به گردن، بافت دو کتف، زیر شکم، شانه‌ها و بازوی چپ گسترش یابد. این نوع درد به آنژین صدری ناپایدار (unstable Angina) معروف است و نشان‌دهنده وجود مشکل وسیع‌تری در عروق کرونر و شدت بیماری است و نیاز به توجه فوری دارد.
احساس خستگی زودرس یکی دیگر از نشانه‌های مهم بیماری عروق کرونری است. هر زمان فردی احساس کند که نسبت به قبل، توان جسمی کمتری برای انجام کارهای روزمره دارد، باید به احتمال وجود بیماری عروق کرونری فکر کند. به عنوان مثال، اگر کسی در یک ساختمان دو طبقه زندگی کند و متوجه شود که دیگر نمی‌تواند به راحتی پله‌ها را بالا برود و زودتر خسته می‌شود یا دچار درد و سنگینی قفسه سینه می‌شود، باید به پزشک مراجعه کند و تحت بررسی قرار گیرد.
تنگی نفس هنگام فعالیت به معنای «کم آوردن نفس» نیز یکی دیگر از علائم مهم است. بیمارانی که دچار بیماری عروق کرونری هستند هنگام فعالیت بدنی به دلیل افزایش نیاز به اکسیژن و خون‌رسانی، ممکن است از تنگی نفس و نفس نفس زدن رنج ببرند زیرا قلب آنها نمی‌تواند به خوبی نیازهای آنها را تأمین کند. البته باید توجه داشت که تمامی انسان‌ها با توجه به شرایط جسمی خود در هنگام انجام فعالیت‌های شدید ممکن است با این حالت مواجه شوند. اما نکته کلیدی این است که در بیماری عروق کرونری، فردی که معمولاً با انجام فعالیت‌های ساده مثل بالا رفتن از چند پله یا راه رفتن سریع دچار تنگی نفس می‌شود، نشانه‌ای مهم است و تغییر در این وضعیت بسیار حائز اهمیت است.
افرادی که از دیابت رنج می‌برند ممکن است با وجود درگیری عروق کرونری، علایم واضح آنژین صدری را نداشته باشند و تنها به احساس خستگی زودرس و تنگی نفس در زمان فعالیت اکتفا کنند.
تست‌های تشخیصی بیماری شریان‌های کرونری
آزمایش‌های مرتبط با خون:
- افزایش سطح کلسترول کل
- کاهش لیپوپروتئین‌های با چگالی بالا (HDL) که به انتقال معکوس کلسترول کمک می‌کند
- افزایش لیپوپروتئین‌های با چگالی پایین (LDL).
- نوار قلب در هنگام درد قفسه سینه
- معکوس شدن موج T که نشانه‌ای از ایسکمی است
- کاهش قطعه ST که نشان‌دهنده آسیب به عضله قلب است
- کاهش امواج نوار قلب به دلیل آسیب بافتی
تغذیه درمانی بیماری شریان‌های کرونری
تغذیه درمانی در بیماری CAD باید بر روی نکات زیر تمرکز داشته باشد:
- ارزیابی وزن که بر اساس نسبت وزن به قد انجام می‌شود.
- کاهش دریافت کلسترول به کمتر از ۳۰۰ میلی‌گرم در روز.
- کاهش کل چربی به کمتر از ۳۰ درصد از کل کالری روزانه.
“`html
روش‌های درمان بیماری شریان‌های کرونری
۱- آنژیوپلاستی یا PCI
در روش آنژیوپلاستی که برخی افراد آن را بالون زدن یا استنت‌گذاری می‌نامند، بعد از انجام آنژیوگرافی، پزشک یک بالون (که ممکن است روی آن استنت نیز باشد) را وارد رگ های قلب کرده و در محل انسداد قرار می‌دهد. با این کار، انسداد کاهش یافته و خون دوباره به راحتی در رگ‌ها جریان می‌یابد. بالون با فشار به پلاک‌های چربی روی دیواره رگ فشار وارد می‌کند و با استفاده از استنت که به شکل فنر است، جلوی بستن مجدد رگ گرفته می‌شود. این کار به کاهش خطر تنگی دوباره رگ در آینده کمک می‌کند.
بالون زدن
در ابتدا فقط بالون موجود بود. اما به دلیل عود مکرر تنگی رگ‌ها، استنت‌ها (فنرهای درون رگ) ابداع شدند. در حال حاضر، در موارد خاص و نادر فقط از بالون استفاده می‌شود و در اکثر موارد بعد از بالون‌زدن، یک استنت نیز در رگ قرار داده می‌شود.
۲- جراحی CABG یا پیوند بای‌پس عروق کرونر قلب
جراحی CABG یک عمل جراحی باز است که در آن یکی از رگ‌های پا یا شریان‌های دست یا سینه که خون را تأمین می‌کنند، برداشته شده و به قسمت مسدود شده قلب متصل می‌شود. این روش معمولاً برای افرادی که چندین رگ اصلی قلبی تنگی زیادی دارند، استفاده می‌شود. اگر یک یا دو رگ تنها تنگی داشته باشد اما آنقدر بزرگ نباشد که نیاز به آنژیوپلاستی باشد، ممکن است این روش را توصیه کنند. اگر مشکل تنگی رگه‌ها به گونه‌ای باشد که آنژیوپلاستی انجام نشود، انجام جراحی باز بای‌پس قلبی مناسب‌تر است.
همیشه سوالی برای بیماران وجود دارد که آیا باید از جراحی باز قلبی (بای‌پس) استفاده کنند یا روش غیر تهاجمی آنژیوگرافی (آنژیوپلاستی) را انتخاب نمایند تا کمترین مشکلات و عوارض جانبی برای آنها پیش بیاید. این انتخاب بستگی به تعداد و محل انسداد رگ‌های کرونری دارد.
به عنوان مثال، اگر یک یا دو رگ اصلی مسدود باشد و تنگی در قسمت ابتدایی رگ وجود نداشته باشد، آنژیوپلاستی با بالون و استنت‌گذاری ارجح است. اما اگر همه سه رگ اصلی دچار مشکل شده باشند، به ویژه برای بیماران دیابتی یا آن‌هایی که دچار تنگی در قسمت اصلی رگ‌ها هستند، معمولاً جراحی باز بای‌پس توصیه می‌شود.
۳- جراحی باز قلب
برای بیماران قلبی که نیاز به درمان تنگی عروق کرونری یا رفع انسداد شریان‌های قلبی دارند،…
“`
روش جراحی که بهترین انتخاب شناخته شده اما آنها روش آنژیوپلاستی را انتخاب کرده‌اند. ممکن است در آینده به دلیل عود دوباره تنگی عروق کرونر، دوباره به این روش (آنژیوپلاستی مجدد) یا روش‌های دیگر درمان بیماری‌های قلبی (مثل جراحی باز قلب) نیاز پیدا کنند.
با وجود تمام پیشرفت‌های علمی و تجهیزات پزشکی و تجربه بیشتر پزشکان، هنوز در برخی بیماران، عمل بای‌پس قلب به عنوان بهترین گزینه برای باز کردن عروق مسدود قلب در نظر گرفته می‌شود. به همین دلیل بیماران باید قبل از تصمیم‌گیری، درباره اثر بخشی بیشتر بای‌پس و احتمال بازگشت مشکل در روش آنژیوپلاستی فکر کنند و بهترین روش را با توجه به شرایط خود و نظر پزشک خود انتخاب کنند. به عبارت دیگر، عمل باز قلب بهترین گزینه‌ای است که می‌توان برای بیمارانی که دچار انسداد عروق قلبی هستند با درگیری تمام سه رگ اصلی، یا درگیری در ناحیه اصلی دو رگ سمت چپ، یا در مواردی که تنها یک یا دو رگ درگیر شده اما در نواحی حساس قرار دارند، یا به علت طول زیاد تنگی عروق کرونر یا مسیر پیچیده رگ، استفاده کرد.
تحقیقات نشان داده که در بیمارانی که آنژیوپلاستی انجام داده‌اند، احتمال بازگشت تنگی عروق کرونر و نیاز به روش‌های درمانی دیگر (پس از یک سال) دو برابر است. و اگر بیماران قلبی می‌خواهند برای مدت طولانی از مشکلات قلبی رنج برند، باید جراحی باز بای‌پس قلب را قبول کنند (خصوصاً در بیماران دیابتی).
مدت زمان عمل جراحی بای‌پس قلب تقریباً ۵ ساعت است و بیمار در این مدت به طور کامل بیهوش است. معمولاً اگر مشکلی پیش نیاید، بعد از یک یا دو روز از بخش ای سی یو به بخش عمومی منتقل می‌شود و حدود روز سوم تا پنجم مرخص می‌شود. در هفته‌های بعد از عمل، او به تدریج به حالت عادی باز می‌گردد و فعالیت‌های روزمره‌اش را از سر می‌گیرد. در حالی که آنژیوپلاستی حدود یک تا دو ساعت طول می‌کشد و بدون بیهوشی عمومی، فقط با بی‌حسی در ناحیه کشاله ران (بدون باز کردن قفسه سینه) انجام می‌شود. بیمارانی که آنژیوپلاستی دارند، معمولاً ۳ تا ۴ روز بعد از عمل می‌توانند به کارهای عادی خود (اگر دچار مشکلات خاصی مانند سکته قلبی اخیر یا نارسایی قلبی نباشند) بپردازند.
درمان دارویی برای عروق کرونری
- درمان شامل اصلاح عوامل خطر، تغییر شیوه زندگی، دارو درمانی و عروقی سازی مجدد است.
- کاهش وزن
- اصلاح رژیم غذایی: مصرف رژیم غذایی کم نمک، کم کلسترول و چربی، کاهش کالری دریافتی و افزایش فیبرها
- تجویز دوز پایین آسپرین
- تجویز داروهای بتا بلاکر برای کاهش بار قلبی (مثل مترونوپولول، پروپرانولول، نادلول)
- تجویز بلوک‌کننده‌های کانال کلسیم برای کاهش نرخ ضربان قلب، فشار خون، و قدرت انقباض عضله؛ کمک به گشاد شدن عروق کرونر و کند کردن هدایت الکتریکی در گره AV
- داروهای مهار کننده پلاکت (مثل دی پریدامول، کلوپیدوگرل، تیکلوپدین)
- تجویز نیترات‌ها در صورتی که بیمار دچار درد قفسه سینه باشد، تا ناراحتی بیمار کاهش یابد (مثل نیتروگلیسرین)
- تجویز داروهای مهار کننده HMG CoA ریداکتاز (استاتین‌ها) برای کاهش سطح کلسترول (مثل لوواستاتین، سیمواستاتین، آتورواستاتین)
- مشتقات اسید فیبریک که موجب کاهش سنتز و افزایش تجزیه ذرات VLDL می‌شوند (مثل جمفیبروزیل)
- صمغ‌های باند شونده با اسیدهای صفراوی که در روده کوچک با اسید صفرا باند می‌شوند (مثل کولستیپول)
- اسید نیکوتینیک که تولید VLDL را کاهش می‌دهد (مثل نیاسین)
بیشتر بخوانید:
گردآوری توسط بخش سلامت
مجله رضیم
