از داروی بیهوشی پروپوفول بیشتر بدانید! (2 نکته مهم)

موارد و عوارض مصرف پروپوفول

پروپوفول یک داروی بیهوش کننده است که برای شروع و ادامه بیهوشی استفاده می‌شود. این دارو همچنین برای تسکین درد در حین مراقبت‌های ویژه یا در طول عمل‌های جراحی و تشخیصی به کار می‌رود.

پروپوفول به صورت تزریق وریدی و به شکل سریع عمل می‌کند و سطح هوشیاری را کاهش می‌دهد یا فرد را بیهوش می‌کند. از این دارو برای شروع بیهوشی و نگهداری آن در طول عمل جراحی و همچنین برای آرامبخشی بزرگسالانی که تحت ونتیلاتور (تنفس مکانیکی) هستند، استفاده می‌شود. حداکثر زمان اثر بخشی این دارو حدود دو دقیقه است و در برخی مواقع این زمان بین پنج تا ده دقیقه می‌باشد.

موارد مصرف پروپوفول

الف) شروع بیهوشی
ب) نگهداری بیهوشی
پ) نظارت بر بیهوشی
ت) تسکین بیماران بستری که لوله تنفسی دارند

مکانیسم اثر پروپوفول

• عملکرد سریع، آرامبخش و هیپنوتیزم کننده
• احتمالاً با تحریک گیرنده‌های GABAa، فعالیت سیستم عصبی مرکزی را کاهش می‌دهد.

فارماکوکینتیک پروپوفول

پروپوفول به سرعت در بدن توزیع می‌شود و به سیستم عصبی مرکزی (CNS) نیز وارد می‌شود. خروج سریع آن از CNS باعث می‌شود که اثر آن کوتاه باشد. این دارو به سرعت در کبد تجزیه می‌شود. نیمه عمر دفع آن حدود 3 تا 12 ساعت است و در حدود 40 ثانیه پس از تزریق، بیمار هوشیاری خود را از دست می‌دهد. طول اثر آن تقریباً بین 3 تا 5 دقیقه است. بیمار معمولاً بعد از قطع مصرف دارو سریعاً به هوش می‌آید و اغلب در طی 8 دقیقه بیدار می‌شود.

عوارض جانبی پروپوفول

برخی از عوارض جانبی این دارو شامل کاهش ضربان قلب (برادیکاردی)، افت فشار خون، احساس سوزش در محل تزریق و توقف تنفس (آپنه) می‌باشد. عوارض جدی دیگر شامل عفونت در صورت استفاده نادرست از دارو، اعتیاد و سندرم تزریق طولانی پروپوفول است. این دارو اثرات ضد درد ندارد، بنابراین برای تسکین درد باید به همراه داروهای مسکن مانند مورفین استفاده شود. پروپوفول اثرات ضد تشنج و ضد تهوع دارد و ریکاوری آن بسیار سریع است.

• مصرف در سالمندان: عملکرد دارو تحت تأثیر سیروز کبدی مزمن، نارسایی مزمن کلیه یا جنسیت قرار نمی‌گیرد.
• مصرف در کودکان: ایمنی این دارو در کودکان هنوز مشخص نیست.

مصرف پروپوفول در بارداری و شیردهی

• به نظر نمی‌رسد این دارو مشکلی برای زنان باردار ایجاد کند، اما هیچ مطالعه‌ای در این مورد انجام نشده است، به هر حال برای عمل‌های سزارین تجویز نمی‌شود.
• این دارو در شیر مادر ترشح می‌شود و نباید در خانم‌های شیرده استفاده شود.

تداخلات دارویی پروپوفول

استفاده همزمان با بیهوشی‌دهنده‌های استنشاقی (مانند انفلوران، هالوتان ایزوفلوران)، کمک‌بیهوشی‌دهنده‌ها (نیتریک اکساید و مخدرها) ممکن است باعث افزایش بیهوشی و اثرات قلبی عروقی پروپوفول گردد.

مصرف همزمان با داروهای ضد درد اپیوئیدی یا داروهای آرام‌بخش می‌تواند منجر به افت شدید فشار خون شود و باید مقدار شروع این داروها در موارد ضروری کاهش یابد.

تداخلات دارویی این دارو زیاد است و باید حتماً تمام داروهای دیگر خود را از لحاظ تداخل با این دارو بررسی کنید. در اینجا برخی از تداخلات مهم آورده شده است:

“““html
• آگونیست‌های اپیویید: باعث افزایش غلظت اپیوییدها و پروپوفول می‌شوند.
• عوامل مهارکننده‌ی عصبی-عضلانی: احتمال ایجاد برادی‌کاردی و ایست قلبی در ترکیب آتراکوریوم و سوکسامتونیوم با پروپوفول وجود دارد.
• فنتانیل: ممکن است در کودکان باعث برادی‌کاردی شدید شود.
• دروپریدول: ممکن است حالت تهوع و استفراغ را افزایش دهد.
• کلونیدین
• داروهای ضد انعقاد
• بی‌حس‌کننده‌های استنشاقی: ممکن است غلظت سرمی پروپوفول را افزایش دهند.
• بی‌حس‌کننده‌های استنشاقی: نیاز به دوز کمتری از پروپوفول برای خواب آوری خواهند داشت.

شرایطی که نباید از پروپوفول استفاده کرد

• این دارو نباید به سرعت در بیماران سالخورده و ناتوان تزریق شود.
• افرادی که به دارو یا ترکیبات آن، همچنین سویا، لسیتین تخم‌مرغ و گلیسرول حساسیت دارند، نباید از آن استفاده کنند.
• در جراحی‌های زایمان نباید این دارو استفاده شود، زیرا تأثیر آن بر جنین معلوم نیست. همچنین در بیمارانی که فشار داخل جمجمه‌ای بالایی دارند یا گردش خون مغزی آنها کم است، باید از آن پرهیز کرد چون می‌تواند فشار خون را کاهش دهد و به مغز آسیب برساند.
• این دارو برای کودکان زیر 3 سال نباید استفاده شود و همچنین برای تسکین در بخش مراقبت‌های ویژه نباید به کار رود.



موارد احتیاط در استفاده از پروپوفول

1. در هنگام زایمان، استفاده از پروپوفول توصیه نمی‌شود.
2. در افرادی که مشکلات قلبی-عروقی، اختلالات متابولیسم چربی، فشار داخل جمجمه‌ای بالا و اختلالات عروقی مغزی دارند، باید با احتیاط مصرف شود.
3. ممکن است در برخی افراد باعث تشنج، واکنش‌های شدید آلرژیک و تأخیر در به هوش آمدن شود.
4. به دلیل احتمال تشنج تأخیری، تا یک روز پس از عمل باید به بیمار توجه ویژه‌ای داشته باشید.
5. تزریق این دارو فقط باید توسط افرادی با تخصص در بی‌هوشی عمومی انجام شود و وسایل احیا باید در دسترس باشند.
6. دارو فقط باید به صورت وریدی تزریق شود.

توصیه‌های دارویی برای پروپوفول

برای جلوگیری از عفونت‌های باکتریایی هنگام کشیدن دارو به سرنگ، باید وضعیت استریل را به خوبی رعایت کنید.

هشدارها در مورد پروپوفول

1. این دارو اثرات واگولیتیک دارد. پیش‌درمانی با داروهای آنتی‌کولینرژیک (مثلاً آتروپین) می‌تواند این اثر را کاهش دهد.
2. در شروع بی‌هوشی، توجه به آپنه ضرورت دارد.
3. پروپوفول نباید با داروها یا فرآورده‌های خونی دیگر مخلوط شود. در صورت نیاز به رقیق سازی، فقط می‌توان از سرم دکستروز 5% استفاده کرد و غلظت نهایی نباید کمتر از mg/ml 2 باشد.
4. پس از رقیق‌سازی، دارو در ظرف‌های شیشه‌ای پایدارتری نسبت به ظرف‌های پلاستیکی خواهد بود.
5. دارو باید در دمای زیر 22 درجه سانتی‌گراد نگهداری شود، اما نیازی به گذاشتن آن در یخچال نیست.
6. اگر دارو به عنوان تسکین بیماران تحت تهویه مکانیکی استفاده شود، باید هر 24 ساعت بیمار دوباره بیدار شود.
7. شیوه‌های آسپتیک باید در هنگام تزریق رعایت شوند و داروی استفاده‌نشده باید پس از 12 ساعت دور ریخته شود.
8. انرژی موجود در این دارو برابر با kcal/ml 1/1 است.
9. بیمارانی که تحت درمان طولانی‌مدت با این دارو هستند باید از نظر پروفایل چربی مورد بررسی قرار گیرند.
10. به دلیل وجود EDTA در ترکیب دارو، بیماران در معرض خطر کمبود زینک (مانند افرادی که سوختگی، اسهال یا عفونت خون دارند) باید تحت نظر قرار گیرند.

“`



ممکن است در طول درمان طولانی مدت، به مکمل‌هایی که حاوی زینک هستند، نیاز داشته باشند.

نکات پرستاری هنگام تجویز پروپوفول

1- تجهیزات لازم برای بیهوشی و احیاء را آماده کنید.
2- از تجویز همزمان دارو با خون یا پلاسما از یک رگ خودداری کنید.
3- بیماران مسن یا ضعیف را به صورت مرتب از نظر علائم فشار خون پایین و کند شدن ضربان قلب کنترل کنید.



بیشتر بخوانید:

گردآوری شده توسط بخش سلامت

مجله رضیم