اصول نگهداری و تکثیر انواع فیکوس (2 نکته مهم)
معرفی درختچه فیکوس
فیکوس (فیلتوس) یکی از گیاهان آپارتمانی است که به خانواده موراسه تعلق دارد و اصالت آن به نواحی گرمسیری آسیا برمی‌گردد. اگر این گیاه در فضای آزاد باشد، ارتفاعش به 30 متر می‌رسد. برگ‌های فیکوس، پهن، براق و چرمی هستند و نوک تیز دارند و به طور متناوب بر روی ساقه رشد می‌کنند. وقتی برگ‌های قدیمی در پایه ساقه می‌ریزند، شکل ظاهری گیاه خراب می‌شود. در این حالت می‌توان آن را از نزدیک سطح خاک برید تا گیاه دوباره جوان شود. فیکوس به عنوان درختچه‌ای زیبا، عموماً در گلخانه‌ها و داخل آپارتمان‌ها نگهداری می‌شود و برگ‌هایش به رنگ سبز و ابلق هستند.
فیکوس معمولاً قسمتی از زندگی خود را بر روی گیاهان دیگر می‌گذراند. این درختچه زیبا به طور گسترده‌ای در اکثر نقاط ایران به صورت گلخانه‌ای کشت می‌شود، اما در مناطق جنوبی کشور به راحتی در فضای آزاد نیز رشد می‌کند. این نوع گیاه علاوه بر ایران، در کشورهای هندوستان و آسام نیز می‌روید.
انواع فیکوس
فیکوس پیچ
این گونه به دلیل برگ‌های قلبی شکل و چرمی و براق که با آویزان شدن روی ساقه‌ها پوشش خوبی ایجاد می‌کند، در سبدهای آویزان مورد استفاده قرار می‌گیرد. فیکوس پیچ رشد سریعی دارد و اگر از قیم یا داربست استفاده شود، به سمت بالا رشد می‌کند و انواع ابلق نیز دارد. این گیاه بهتر است در مکان‌های نیم سایه نگهداری شود چون از نور زیاد دوری می‌کند.
فیکوس معمولی
در نوع معمولی، برگ‌ها چرمی، براق و زیبا هستند که طول آن‌ها به 30 سانتیمتر یا بیشتر می‌رسد. این برگ‌ها معمولاً به صورت متناوب قرار می‌گیرند. فیکوس معمولی بسیار مناسب برای نگهداری در منزل است و می‌تواند در اتاق‌های سرد و کم نور نیز رشد کند، هرچند محیط گرم و مرطوب را بیشتر می‌پسندد.
فیکوس ابلق
این درخت، برگ‌های مشابه فیکوس معمولی دارد، با این تفاوت که لبه‌های برگ‌ها به رنگ شیری یا کرم است.
فیکوس آلمانی
این نوع دارای برگ‌های ضخیم‌تری نسبت به فیکوس معمولی است و به شکل بیضی می‌باشد. به فیکوس آلمانی یا هندی نیز معروف است و چون قدش خیلی بلند نمی‌شود، مورد توجه قرار دارد.
فیکوس برگ تبریزی
برگ‌های این نوع شبیه برگ‌های صنوبر و تبریزی است، اما کمی ضخیم‌تر و نوک باریک آن کشیده‌تر است.
فیکوس بنجامینا یا انجیر گریان
این گیاه یکی از زیباترین گیاهان آپارتمانی است که برای مکان‌های سایه یا سرپوشیده مناسب می‌باشد و در گل‌فروشی‌ها به وفور دیده می‌شود. برگ‌های آن سبز روشن و بیضی شکل است و نوک تیز دارد. شاخه‌های آن خاصیت ارتجاعی دارند و به حالت آویزان رشد می‌کنند.
واریته‌های ابلق آن با برگ‌های سبز و کرمی اخیراً در ایران کشت می‌شود. در طبیعت، این گونه به ارتفاع 2 متر می‌رسد و به دلیل جذب بیش از حد آب و دفع آب اضافی از نوک برگ‌ها، به فیکوس گریان شهرت دارد.
فیکوس برگ ویلونی
برگ‌های این نوع بزرگ، براق و موج‌دار هستند و به شکل ویولن با رگبرگ‌های سفید رنگ دیده می‌شوند. این نوع به محیط‌های گرم و مرطوب نیاز دارد.
نیاز های محیطی گل“`html
فیکوس
- نور: اگر چه فیکوس می‌تواند در سایه هم زنده بماند، اما رشد آن در این شرایط خوب نیست. بهتر است از نور مستقیم آفتاب دور بماند.
- دما: حداقل دمای مناسب در زمستان ۱۶ درجه و حداکثر در تابستان ۲۹ درجه سانتی‌گراد است.
- آبیاری: هرگز اجازه ندهید خاک گلدان خیلی مرطوب شود. اگر در آبیاری تردید دارید، یک روز صبر کنید. فاصله بین دو آبیاری باید خاک کاملاً خشک شود. از آب ولرم برای آبیاری استفاده کنید. در تابستان هفته‌ای دو بار و در زمستان یک بار یا کمتر کافی است.
- رطوبت: ایجاد رطوبت کافی با قرار دادن یک جزیره در زیر گلدان امکان‌پذیر است.
- تغذیه: برای تأمین مواد غذایی گیاه، هر دو هفته یک بار با کود مایع یا جامد محلول در آب مخصوص گیاهان زینتی، طبق دستور، تغذیه کنید.
- خاک مناسب: خاک کمپوست مناسب است. حتماً زهکش گلدان را چک کنید. فیکوس به خاک لیمونی، خاک جنگلی یا مخلوطی از خاک برگ، خاک معمولی و ماسه و خاک قلیایی نیاز دارد.
روش‌های تکثیر فیکوس
برای تکثیر فیکوس، می‌توان از ساقه‌ها قلمه تهیه کرد که بهترین زمان برای این کار اواخر بهار و اوایل تابستان است. طول مناسب قلمه‌ها باید حدود ۱۵ سانتیمتر باشد.
1- قلمه ساقه
قلمه را می‌توان از طول یا انتهای ساقه برداشت. باید قلمه حداقل یک برگ داشته باشد و در صورت داشتن تعداد زیاد برگ، تعدادی از آن‌ها باید جدا شوند. قسمت پایینی قلمه که در بستر کاشت قرار می‌گیرد باید بدون برگ باشد.
بعد از برش، از محل برش شیره سفیدی خارج می‌شود. بهتر است قلمه‌ها را به مدت ۳۰ دقیقه در آب قرار دهید تا شیره قطع شود و سپس می‌توانید آن‌ها را در بستر کشت قرار دهید. بستر باید سبک و مرطوب باشد.
می‌توانید از مخلوط کوکوپیت و پرلایت یا پیت ماس و ماسه استفاده کنید. قلمه‌ها باید در مکانی با نور مناسب و رطوبت بالا و دمای ۲۵ تا ۲۷ درجه قرار گیرند.
2- تکثیر فیکوس با قلمه برگ
بستر کاشت و شرایط محیطی برای قلمه برگ نیز باید مانند قلمه ساقه باشد.
3- روش خوابانیدن هوایی
این روش دیگری برای تکثیر فیکوس است. قلمه‌ها در این روش بهتر است حدود ۳۰ سانتیمتر طول داشته باشند. ابتدا شکاف یا حلقه‌ای از پوست گیاه برداشته می‌شود. اگر روی محل برش هورمون ریشه‌زایی بزنید، ریشه‌زایی سریع‌تر انجام می‌شود.
سپس مواد مرطوب کننده مانند خزه اسفاگنوم یا کوکوپیت دور شکاف قرار داده می‌شود و با پلاستیک پوشانده می‌شود تا گیاه در آن محل ریشه تولید کند.
زمانی که ریشه‌ها داخل کیسه پلاستیکی دیده شدند، این زمان مناسب برای جدا کردن ساقه از گیاه مادری است. ساقه را از ۵ سانت پایین‌تر از جایی که ریشه زده است جدا کرده و در یک گلدان با خاک نرم و سبک بکارید.
در هفته‌های اول بهتر است با کشیدن یک پلاستیک روی گیاه به حفظ رطوبت کمک کنید، البته پلاستیک نباید با ساقه یا برگ تماس داشته باشد.
روش هرس کردن فیکوس
هرس کردن این گیاه را می‌توان در اواخر بهار انجام داد. ساقه‌هایی که از فرم اصلی گیاه خارج شده‌اند یا ساقه‌هایی که بیش از حد بلند شده‌اند، قابل قطع کردن هستند و باید برش داده شوند.
“`
کوتاه کردن عمل برش را از بالای یک گره، یعنی گره اصلی که برگ‌ها به ساقه متصل می‌شوند، انجام دهید.
در جدا کردن ساقه‌ها زیاده‌روی نکنید، زیرا این کار ممکن است باعث شوک به گیاه شود. حداکثر ۳۰% از حجم کل ساقه‌ها را می‌توانید جدا کنید.
تعویض گلدان فیکوس
گیاه فیکوس به سرعت رشد می‌کند؛ بنابراین، لازم است هر سال در فصل بهار یا اوایل تابستان، گلدان آن را یک سایز بزرگ‌تر کنید. گلدانی انتخاب کنید که حداکثر ۵ سانتیمتر بیشتر از قطر گلدان قبلی و از نظر ارتفاع، کمی بلندتر باشد. گلدان جدید نباید خیلی بزرگ‌تر از گلدان قبلی باشد.
نکته مهم: اگر گیاه فیکوس شما خیلی بزرگ شده به طوری که تعویض گلدان برای شما مشکل شده، بهتر است فقط خاک سطحی گلدان را با خاک تازه و غنی از مواد مغذی عوض کنید.
آفات و بیماری‌های فیکوس
- اگر برگ‌ها بدشکل، رنگ پریده و کوچک شده‌اند: گیاه نیاز به تغذیه دارد، هر دو هفته یکبار طبق دستور عمل کنید.
- اگر برگ‌ها بی‌رنگ شده‌اند: نور زیادی به آن می‌رسد. گیاه را به محل کم‌نورتری منتقل کنید.
- اگر لکه‌های قهوه‌ای بر روی ساقه‌ها و زیر برگ‌ها دیده می‌شود: این نشاندهنده وجود حشرات آفت است. هر ماه یکبار با سم حشره‌کش گیاه را اسپری کنید. همچنین می‌توانید با پنبه آغشته به سم لکه‌ها را تمیز کنید.
- اگر زخم‌های سفید پنبه‌ای بر روی برگ‌ها ظاهر شده‌اند: این هم به خاطر حشره آفت است. هر ۱۴ روز یکبار با سم حشره‌کش گیاه را اسپری کنید و با برس مخصوص آغشته به محلول سم، زخم‌ها را تمیز نمایید.
- اگر لکه‌های قهوه‌ای روی برگ‌ها وجود دارد و برگ‌ها ناگهان می‌افتند: هوای خیلی سرد است. گلدان را به محل گرمتری برده و قرار دهید.
- اگر لکه‌های زرد روی برگ‌ها وجود دارد و تار عنکبوت زیر آن‌ها دیده می‌شود: این مشکل به خاطر کنه قرمز است. هر دو هفته یکبار با سم کنه‌کش اسپری کنید. غبارپاشی هم به کاهش آفت کمک می‌کند.
- اگر لکه‌های سوخته روی برگ‌ها دیده می‌شود: در آفتاب غبارپاشی نکنید، زیرا دسته‌های آب مانند منشور عمل می‌کنند. گیاه را از نور مستقیم خورشید دور نگه دارید.
- اگر برگ‌ها لوله شده و آویزان هستند: گیاه تشنه است. گلدان را به مدت ۱۵ دقیقه درون ظرف پر از آب قرار دهید و آبیاری را تنظیم کنید.
- اگر برگ‌های پایینی زرد شده و می‌افتند: این به خاطر آبیاری بیش از حد است. اجازه دهید سطح خاک بین دو آبیاری خشک شود و سپس آب دهید. این مشکل در گیاهان مسن طبیعی است.
بیشتر بخوانید:
