اصول کاشت و نگهداری درخت هلو (2 نکته مهم)
روش کاشت درخت هلو
هلو (Prunus persica) گیاهی از خانواده گل‌سرخ است. درخت هلو از زمان‌های بسیار قدیم در چین رشد می‌کرده و سپس به ایران و دیگر کشورها از طریق جاده ابریشم منتقل شده است.
گرچه نام علمی هلو نشان‌دهنده‌ای منشا ایرانی نیست، اما چون اروپایی‌ها در ایران برای اولین بار این گیاه را دیدند، آن را پرونوس پرسیکا نامیدند. یونانیان و رومی‌ها هلو را از ایران به دیگر نقاط اروپا و انگلستان معرفی کردند و حدود ۴۰۰-۳۰۰ سال پیش از میلاد مسیح به اروپا رسید.
کاوشگران قرن‌های ۱۶ و ۱۷ میلادی اولین کسانی بودند که هلو را به قاره آمریکا بردند. پرتغالی‌ها هلو را به آمریکای جنوبی و اسپانیایی‌ها به آمریکای شمالی منتقل کردند. سپس هلو به مرور زمان‌های همه‌جا در شمال آمریکا پخش شد و امروزه در اکثر ایالت‌های آمریکا کشت می‌شود. در آسیا نیز هلو از چین به ژاپن رفت.
گیاه‌شناسی درخت هلو
درخت هلو درختی نسبتاً کوچک و با تاج بزرگ به ارتفاع ۲ تا ۳.۵ متر است. عمر این درخت معمولاً کوتاه است و به طور متوسط بین ۱۵ تا ۲۰ سال زندگی می‌کند. اما در باغ‌های پرورشی، عمر درختان هلو اغلب کمتر از این است و معمولاً ۸ سال دوام می‌آورند. برگ‌های این درخت باریک و نوک‌تیز هستند.
از نمای جانبی، برگ‌ها داسی شکل به نظر می‌آیند. گل‌ها می‌توانند از صورتی ملایم تا قرمز تیره و ارغوانی متغیر باشند و قطر آن‌ها حدود ۲.۵ سانتیمتر است. گل‌ها معمولاً به صورت انفرادی روی ساقه گل ظاهر می‌شوند. می‌توانند یا بسیار بزرگ و شاداب باشند یا کوچک و ساده. گل‌ها معمولاً از جوانه‌های جانبی روی ساقه‌های یک ساله تشکیل می‌شوند.
در هلوهای زینتی، گل‌ها معمولاً تعداد بیشتری گلبرگ دارند و ظاهری شبیه میخک دارند و می‌توانند از صورتی تیره تا سفید متغیر باشند. این گیاه به خودی خود بارور است و معمولاً به گرده افشانی نیازی ندارد. میوه‌اش جزو میوه‌های هسته‌دار است و قسمت گوشتی آن همان مزوکارپ است. در بیشتر انواع هلو، میوه ۳ تا ۵ ماه پس از گل دادن رسیده می‌شود، هرچند در برخی واریته‌ها این مدت ممکن است تا ۶ ماه به طول بینجامد.
انواع ارقام هلو
- نام: هلو زعفرانی زودرس نام: هلو انجیری خونی و عسلی نام: هلو آلبرتا
- زمان رسیدن میوه: اواخر تیرماه زمان رسیدن میوه: اواخر تیرماه زمان رسیدن میوه: پیش‌رس و دیررس
- رنگ میان: زرد و هسته جدا رنگ میان: سفید و خونی رنگ میان: زرد و درشت
- عمر اقتصادی: ۱۰ سال عمر اقتصادی: ۱۰ سال عمر اقتصادی: ۱۵ سال
- پایه: شفتالو بذری پایه: شفتالو بذری پایه: شفتالو بذری
- تحمل سرمای زمستانی: -۲۵ درجه سانتی‌گراد تا -۳۰ درجه سانتی‌گراد تحمل سرمای زمستانی: -۲۵ درجه سانتی‌گراد تا -۳۰ درجه سانتی‌گراد تحمل سرمای زمستانی: -۲۵ درجه سانتی‌گراد تا -۳۰ درجه سانتی‌گراد
شرایط محیطی نگهداری درخت هلو
خاک مناسب درخت هلو:
خاکی که به خوبی آب را زهکشی کند، می‌تواند بر رشد درختان هلو تأثیر گذار باشد. خاک‌های سنگین که خوب زهکشی نمی‌شوند و آب را در خود نگه می‌دارند، برای کاشت هلو مناسب نیستند. خاک‌های لومی شنی بهترین گزینه برای کاشت هلو هستند. درخت هلو خاک‌های آهکی را نمی‌پسندد و خاکی که با خاک برگ، پیت موس و شن مخلوط شده باشد برای این درخت عالی است و به رشد آن کمک می‌کند.
آبیاری درخت هلو :
درخت هلو نیاز آب زیادی دارد و این نیاز در زمان میوه‌دهی بیشتر می‌شود. بسته به شرایط آب و هوایی در تابستان، ممکن است این درختان به دو بار آبیاری در هفته نیاز داشته باشند. اگر درخت در این زمان خشک شود، میوه‌ها کوچک و کم آب خواهند شد. از طرفی، اگر خاک بیش از حد مرطوب باشد، ریشه‌های درخت ممکن است پوسیده شوند.
کوددهی :
در سال اول کشت، حدود 7 تا 10 روز بعد از کاشت، می‌توان از 250 گرم کود 10-10-10 استفاده کرد و بعد از چهل روز دوباره می‌توان از همین کود بهره برد. برای درختان بزرگ‌تر که بین 4 تا 10 سال سن دارند، دو بار در سال، یک بار اوایل فروردین و یک بار اواخر خرداد می‌توان 450 تا 900 گرم کود 10-10-10 استفاده کرد.
روش هرس درخت هلو
برای درخت‌های هلو چهار نوع هرس داریم: هرس باردهی، جوانسازی، تنک کردن و فرم دهی. هرس باردهی به افزایش کیفیت و تعداد میوه‌ها کمک می‌کند. هرس جوانسازی عمر درخت را بیشتر می‌کند. هرس فرم دهی به شکل دهی درخت کمک می‌کند و تنک کردن به معنای حذف بخشی از میوه‌ها برای افزایش کیفیت بقیه است.
اواخر اسفند و اوایل بهار، زمانی که خطر سرما دیگر وجود ندارد، بهترین زمان برای هرس هلو است. در این زمان، به علت متورم شدن جوانه‌های گل، تشخیص آن‌ها برای هرس کردن راحت‌تر است.
ازدیاد و تکثیر درخت هلو
یکی از روش‌های مهم برای پیوند زدن هلو، استفاده از پیوندک‌های درختانی با کیفیت بالا است. این پیوندک‌ها روی پایه‌های هلو، بادام (برای زمین‌های سخت و گچی) و شلیل (برای زمین‌هایی که پیشتر نماتد در آنجا وجود داشته) پیوند می‌شوند. در برخی از خاک‌های سنگین یا نامناسب، از پایه‌های گوجه و آلو برای پیوند استفاده می‌شود.
کاشت بذر نیز یکی دیگر از روش‌های تکثیر هلو است. برای آماده کردن بذر، باید تمام گوشت آن از هسته جدا شود، زیرا هرچه هسته تمیزتر باشد، برای رشد بهتر است. هسته هلو را در فصل پاییز در فضای باز می‌کارند و عمق کاشت هسته باید حدود 10 سانتیمتر باشد.
وضعیت تولید هلو در جهان
سالانه ۱۱۳۲۲ هزار تن هلو در سراسر جهان تولید می‌شود که کشور چین با تولید ۳ میلیون تن در سال بزرگ‌ترین تولیدکننده این محصول است. کشورهای دیگری مانند ایتالیا با ۴/۱ میلیون تن، آمریکا با ۳/۱ میلیون تن، اسپانیا با ۹ هزار تن، یونان با ۶۰۰ هزار تن، فرانسه با ۴۶۰ هزار تن، ترکیه با ۴۰۰ هزار تن، شیلی با ۲۷۵ هزار تن، ایران با ۲۶۷ هزار تن و آرژانتین با ۲۵۴ هزار تن به ترتیب مقام‌های دوم تا دهم را دارند.
میزان تولید سالانه هلو در چین از سال ۱۹۸۰ به بعد پنج برابر شده و اکنون با تولیدات دیگر کشورها قابل مقایسه نیست. در ایالات متحده هم کالیفرنیا بزرگ‌ترین تولیدکننده این محصول است و ۷۰ تا ۷۵ درصد کل تولید هلوی کشور را تامین می‌کند. در این ایالت انواع مختلف هلوی کلینگ، هلوی بدون هسته، هلوی انجیری، هلوی آلبرتا و هلوی زعفرانی و انواع شلیل تولید می‌شوند. کارولینای جنوبی و جورجیا دومین و سومین تولیدکنندگان بزرگ هلو در آمریکا به شمار می‌روند.
ایجاد باغ هلو
درختان هلو یا شلیل معمولاً حدود ۱۰ سال عمر می‌کنند، بنابراین برای کاشت آن‌ها نیاز به یک درخت پایه مثل گلابی یا سیب داریم. من شخصاً گلابی را ترجیح می‌دهم، زیرا قیمت گلابی بیشتر از سیب است و همچنین باردهی بیشتری دارد.
برای شروع، ابتدا باید زمین را صاف کنیم و به عمق ۶۰ سانتیمتر شخم بزنیم. سپس جوی‌های کوچکی به فاصله ۴٫۵ تا ۵ متر از هم می‌زنیم (۴٫۵ متر برای باغ‌های کوچک و ۵ متر برای باغ‌های بزرگ).
بعد از زدن جوی، از یک زیرشکن با تیغه‌ای به ارتفاع ۱٫۲۰ تا ۱٫۵ متر برای شکافتن درون جوی‌ها استفاده خواهیم کرد. این کار باعث می‌شود دیگر نیاز به کندن گودال بزرگ نداشته باشیم و فقط با برداشت ۲ بیل خاک، کاشت را انجام دهیم. سپس در فاصله ۱٫۵ متر از یکدیگر درختان را می‌کاریم.
به عنوان مثال، هر سه درخت باید شامل ۲ درخت هلو یا شلیل و ۱ درخت گلابی یا سیب باشد. این روش کاشت هم هزینه کندن گودال را به صفر می‌رساند و هم در زمان صرفه‌جویی می‌شود و رشد درخت بسیار خوب خواهد بود. در این روش، درخت هلو یا شلیل می‌تواند در یک سالگی باردهی کند.
اگر از روش آبیاری قطره‌ای استفاده می‌کنید، در سال اول در این باغ می‌توانید هر نوع محصول صیفی که خواسته باشید بکارید، زیرا این کار به تقویت درخت کمک می‌کند. اما در سال دوم، فقط می‌توانید هندوانه بکارید، زیرا درخت در این سال شاخ و برگ زیادی خواهد داشت و سایه‌اش بر زمین می‌افتد.
اگر می‌خواهید این باغ یا هر باغ دیگری را با آبیاری قطره‌ای مدیریت کنید و از علف‌های هرز در امان باشید، می‌توانید در پایین تنه هر درخت یک بطری نوشابه ۱٫۵ لیتری را به صورت وارونه و در عمق ۲۰ تا ۳۰ سانتیمتر قرار دهید. سپس ته بطری را باز کرده و لوله آبیاری قطره‌ای را درون آن قرار دهید. با اینکار، آب به عمق ۲۰ تا ۳۰ سانتیمتری ریخته می‌شود و این موضوع باعث کاهش رشد علف‌های هرز می‌شود.
آفات و بیماری‌ها درخت هلو
آفات مهم درخت هلو شامل شته، شپشک، انواع کنه‌ها و لارو حشره بید زرد رنگ هستند. برای کنترل این آفات، باید از سموم مناسب هر کدام استفاده کنید. پیچیدگی برگ‌های هلو یکی از بیماری‌های شایع در این درختان است. در این بیماری، برگ‌ها دور خود می‌پیچند و دچار لکه‌های قرمز می‌شوند که بعدها زرد و سفید می‌شوند. اگر برگ‌ها و میوه‌های پوسیده زیر درخت بمانند، احتمال بروز بیماری افزایش می‌یابد.
بیشتر بخوانید:
