اصول کاشت و نگهداری یاس بنفش (2 نکته مهم)
آشنایی با یاس بنفش
یاس بنفش (که به آن یاس خوشه‌ای هم گفته می‌شود) نوعی گیاه گلدار است که به خانواده زیتون تعلق دارد و در مناطق مختلف شبه جزیره بالکان در جنوب شرق اروپا رشد می‌کند. این گیاه به خاطر گل‌های زیبایش که در بهار و اوایل تابستان شکوفا می‌شوند، بسیار محبوب است. یاس بنفش یکی از گونه‌های این گیاه است.
این گیاه فقط در مناطق خنک و مرطوب خوب رشد می‌کند. بسیاری از یاس‌های دیگر فقط زمانی گل می‌دهند که در طول زمستان سرمای زیادی را تجربه کنند. اگر در منطقه‌ای با آب و هوای معتدل زندگی می‌کنید، بهتر است از گونه‌های مناسب آن منطقه برای کاشت انتخاب کنید.
ویژگی‌های گیاه شناسی یاس بنفش
این درختچه می‌تواند بین 6 تا 7 متر ارتفاع بگیرد و قطر ساقه‌اش می‌تواند تا 20 سانتی‌متر برسد. پوست درخت بافتی صاف و خاکستری تا قهوه‌ای دارد که به تدریج با بالا رفتن سن، کمی پوسته‌پوسته می‌شود. برگ‌های این گیاه ساده و بین 4 تا 12 سانتی‌متر طول دارند و تقریباً 8 سانتی‌متر عرض دارند. رنگ برگ‌ها معمولاً سبز روشن یا مایل به زرد است و شکل آنها بیضی یا قلبی‌مانند است.
میوه‌ی یاس بنفش به شکل کپسول قهوه‌ای رنگی است که حدود 1 تا 2 سانتی‌متر طول دارد. گل‌های معطر آن در خوشه‌های مخروطی شکل و به رنگ بنفش روشن، در اواخر بهار و اوایل تابستان ظاهر می‌شوند. این گل‌ها معمولاً دارای پایه‌ای لوله‌ای و شکلی جام مانند هستند و بین 6 تا 10 میلی‌متر طول دارند. گل‌های یاس بنفش معمولاً بنفش هستند، اما گاهی سفید هم می‌شوند. این گیاه نیاز به مکان آفتابی و خاکی غنی با زهکشی خوب دارد و حداقل دمای قابل تحمل آن منفی 15 درجه سانتی‌گراد است.
شرایط نگهداری و پرورش یاس بنفش
آبیاری: یاس بنفش به آبیاری متوسط نیاز دارد. یعنی می‌توانید اجازه دهید تا سطح خاک کمی خشک شود و بعد به آن آب بدهید.
نور: این گیاه به حداقل 6 تا 8 ساعت نور مستقیم آفتاب در طول روز نیاز دارد. اگر نور کافی به آن نرسد، ساقه‌ها بلندتر می‌شوند و فاصله بین برگ‌ها افزایش پیدا می‌کند، همچنین ممکن است برگ‌ها رنگ خود را از دست بدهند و تعداد گل‌ها نیز کم شود.
دما: یاس بنفش به سرمای هوای زمستان مقاومت خوبی دارد و برخی از گونه‌های آن دماهای بسیار پایین را نیز تحمل می‌کنند. اما ممکن است برگ‌های جوان در سرمای اوایل بهار آسیب ببینند. این دماها باعث خشک و سیاه شدن آنها می‌شود، ولی خود گیاه از بین نخواهد رفت.
خاک: یاس بنفش در انتخاب خاک خیلی سختگیر نیست. وجود زهکش مناسب و ترکیب مناسب خاک می‌تواند به رشد بهتر این گیاه کمک کند. برای آماده‌سازی خاک، می‌توانید از مخلوطی شامل خاک برگ، خاک معمولی و کود پوسیده استفاده کنید تا محیط مطلوبی برای رشد گیاه فراهم شود.
روش کاشت و تکثیر یاس بنفش
کاشت بذر: برای کاشت بذرها، آنها را به مدت 24 ساعت خیس کنید و سپس در میان کاغذ صافی قرار دهید و در دستگاه جوانه‌زنی با دمای 20 تا 30 درجه سانتی‌گراد، 16 ساعت در نور سفید و 8 ساعت در تاریکی قرار دهید تا جوانه بزنند.
در اواخر بهار و تابستان می‌توانید از قلمه‌های سرشاخه‌ها برای کاشت استفاده کنید، اما باید بدانید که این قلمه‌ها معمولاً به‌راحتی ریشه نمی‌زنند. بعضی از گونه‌های یاس به‌جای ریشه‌زنی، بر روی ساقه‌های زیرزمینی یا پایه‌های دیگر پیوند زده می‌شوند، اما در حال حاضر بیشتر نمونه‌ها بر روی ریشه‌های خودشان رشد می‌کنند. برای انتخاب مناسب گیاهان خود، بهتر است به دقت بررسی کنید.
هنگام شکوفه‌دادن، می‌توانید به کتاب‌های تصویری گل‌کاری مراجعه کنید یا از آنها استفاده کنید. برای تکثیر یاس بنفش، می‌توانید در تابستان قلمه‌های چوب نرم تهیه کنید. گل‌های یاس بنفش عطر خوشی دارند و در صنعت عطرسازی کاربرد دارند.
توصیه می‌شود که یاس‌های بنفش را در کنار دیوارها یا بین درختان بزرگ نکارید (به ویژه درختانی که خیلی بلند می‌شوند). می‌توانید برای زیبایی باغچه‌تان از درختچه‌ها و گیاهان دیگر قبل و بعد از شکوفه‌دادن یاس‌ها استفاده کنید. فاصله بین یاس‌های بنفش باید حداقل ۲ تا ۳ متر باشد. درخچه‌های متراکم نیاز به هرس مکرر و زیادی دارند.
چرا یاس بنفش گل نمی‌دهد؟
اگر یاس‌های بنفش گل نمی‌دهند، معمولاً دلیلش کمبود نور خورشید است. این گیاهان به حداقل ۶ ساعت نور خورشید در روز نیاز دارند. همچنین اگر نیتروژن بیش‌ازحدی در خاک باشد، ممکن است باعث مشکلاتی شود. به‌ویژه اگر این گیاهان در چمن کاشته شوند، کودهای شیمیایی که در چمن استفاده می‌شود معمولاً نیتروژن بالایی دارند. این مسئله باعث می‌شود برگ‌ها سبز شوند اما گل‌ها کم شوند. بنابراین بهتر است از کودهای شیمیایی با نیتروژن بالا دوری کنید.
مهم است که زمان مناسبی برای هرس کردن انتخاب کنید. در اوایل بهار باید چوب‌های مرده یا آسیب‌دیده را جدا کنید. اما زیاد هرس نکنید زیرا ممکن است گل‌های آینده از بین بروند. بهترین زمان برای هرس کردن بعد از پایان فصل گلدهی است. مطمئن شوید که قبل از نیمه تابستان هرس را تمام کنید، چون اگر خیلی طول بکشد، ممکن است گل‌های سال بعد را هم از دست بدهید.
ترکیبات عصاره یاس بنفش
در تحقیقی که انجام شد، گل‌های تازه یاس بنفش در اواخر فروردین از باغ گیاهشناسی ملی ایران جمع‌آوری و با استفاده از حلال هگزان عصاره‌گیری شدند. در این بررسی، نوزده ترکیب شیمیایی شناسایی شد که 86% از کل عصاره را تشکیل می‌دهند. بتا آزارون با بیش از 27% بیشترین مقدار و سپس فیتول با 5/9%، آلفا فارنسن با 8/6%، کاروون با 4/4%، پارادیمتوکسی بنزن با 1/3% و نریل استات با 9/2% از حجم اسانس را تشکیل می‌دهند.
مشکلات و آفات یاس بنفش
یاس بنفش معمولاً مشکلات خاصی از نظر آفت ندارد، اما گاهی ممکن است دچار بیماری باکتریایی لکه‌برگی شود، به‌ویژه در فصول مرطوب. اگر ساقه‌هایی آلوده شدند، باید آنها را ببرید یا به ضرورت، بوته‌ها را با اکسی کلراید مس سمپاشی کنید. استفاده از این گیاه در فضاهای سبز شهری نیز بسیار رایج است و معمولاً در پارک‌ها، بلوارها، سطوح شیب‌دار و میادین کاشته می‌شود.
بیشتر بخوانید:
