اطلاعات دارویی کامل قرص کدئین فسفات (2 نکته مهم)

موارد مصرف و عوارض کدئین فسفات

کدئین فسفات (Codeine phosphate) یک داروی مسکن و ضد سرفه است. کدئین به صورت قرص و کپسول در دسترس است، ولی معمولاً به شکل ترکیبی با استامینوفن یا در شربت‌های ضد سرفه به کار می‌رود. برای مثال، می‌توان کدئین را به همراه استامینوفن، در دارویی به نام استامینوفن کدئین یافت. معمولاً از قرص کدئین برای کاهش درد در بیماران سرطانی استفاده می‌شود و در داروخانه‌ها به راحتی قابل دسترس نیست.

نام تجاری: Evacode

اشکال دارویی:

• قرص روکش دار: 30 میلی گرم
• کپسول با روکش ژلاتین: 300/10 میلی گرم

مقدار و موارد مصرف قرص کدئین فسفات

الف) دردهای خفیف یا متوسط

• بزرگسالان: 60- 15 میلی گرم خوراکی، هر 6- 4 ساعت.
• کودکان بالاتر از یک سال: mg/kg 5/0 یا mg/m2 15 خوراکی، هر 6- 4 ساعت.

ب) سرفه بدون خلط

• بزرگسالان و کودکان بالاتر از 12 سال: 20- 10 میلی گرم خوراکی هر 6- 4 ساعت حداکثر 120 میلی گرم در روز.
• کودکان 11- 6 سال: 10- 5 میلی گرم خوراکی هر 6- 4 ساعت حداکثر 60 میلی گرم در روز.
• کودکان 6- 2 سال: mg/kg 1 روزانه در 4 دوز منقسم هر 6- 4 ساعت حداکثر 30 میلی گرم در روز.

مکانیسم اثر قرص کدئین فسفات

کدئین فسفات به عنوان یک مسکن عمل می‌کند و اثر خود را با تأثیر بر روی گیرنده‌های مخدر ایجاد می‌کند. همچنین این دارو به مهار سرفه کمک می‌کند.

فارماکوکینتیک قرص کدئین فسفات

• این دارو به خوبی در دستگاه گوارش جذب می‌شود و در کبد تجزیه می‌گردد.
• مدت زمان نیمه‌عمر کدئین فسفات 3 تا 4 ساعت است.
• اوج اثر این دارو 1 تا 2 ساعت پس از مصرف رخ می‌دهد و اثر آن به مدت 4 ساعت ادامه دارد.
• کدئین فسفات بیشتر از طریق کلیه دفع می‌شود.

نکات با اهمیت در رابطه با قرص کدئین فسفات

• کدئین یک داروی طبیعی است که از تریاک گرفته شده و برای تسکین درد و سرفه استفاده می‌شود. معمولاً این دارو به صورت ترکیبی با استامینوفن یا در شربت‌های ضد سرفه به کار می‌رود.
• کدئین به‌طور کلی اثر ضد دردی ضعیف‌تری نسبت به مورفین دارد اما برای کاهش سرفه، اثر بیشتری دارد.
• نوع خالص کدئین به‌راحتی در داروخانه‌ها وجود ندارد و بیشتر برای بیماران خاص تجویز می‌شود.
• کدئین معمولاً به عنوان دارویی ترکیبی با استامینوفن در داروها وجود دارد.

موارد منع مصرف قرص کدئین فسفات

حساسیت شدید به کدئین فسفات

موارد احتیاط در رابطه با قرص کدئین فسفات

• اختلال‌های قلبی
• آسم
• بیماری‌های مزمن ریوی
• افزایش فشار داخل جمجمه‌ای
• نقاط ضایعات در جمجمه
• افسردگی سیستم عصبی مرکزی
• خطر شوک
• دوران بارداری
• بیماری آدیسون
• کم‌کاری تیروئید
• تشنج
• افراد سالمند



تداخلات دارویی قرص کدئین فسفات

• استفاده همزمان با داروهای آنتی کولینرژیک ممکن است موجب اختلال در عملکرد روده‌ها شود.
• استفاده همزمان با آنتی‌هیستامین‌ها، باربیتورات‌ها، بنزودیازپین‌ها، داروهای تضعیف‌کننده سیستم عصبی مرکزی، بیهوش کننده‌های عمومی، مهارکننده‌های MAO، شل کننده‌های عضلانی، داروهای ضد درد اپیوئیدی، فنوتیازین‌ها، خواب‌آورها و ضد افسردگی‌های سه حلقه‌ای می‌تواند عوارض جانبی مانند خواب‌آلودگی و افت فشار خون را تشدید کند.
• داروی سایمیتیدین ممکن است اثرات مضعف کدئین را افزایش دهد.
• داروهای دیگوگسین، فنی‌توئین و ریفامپین ممکن است سطح کدئین را در بدن افزایش دهند و اثرات آن را بیشتر کنند.
• نوشیدن الکل در حین مصرف کدئین می‌تواند عوارض جانبی آن را تشدید کند.
• کدئین ممکن است نتیجه برخی آزمایش‌های تشخیصی را به‌ویژه در اندازه‌گیری آمیلاز و لیپاز افزایش دهد.

عوارض جانبی قرص کدئین فسفات

هر دارویی ممکن است علاوه بر فواید خود، به عوارض ناخواسته هم منجر شود. این عوارض ممکن است برای هر فردی متفاوت باشد و در صورت مشاهده هر یک از این علائم، حتماً با پزشک خود مشورت کنید. برخی از عوارض جانبی کدئین شامل موارد زیر است:

• CNS: سردرد، گیجی، حس سبکی سر، خواب‌آلودگی، سرگیجه، لرزش، تشنج، سرخوشی
• GI: تهوع و استفراغ، یبوست، خشکی دهان، اختلال در حرکت روده، کاهش اشتها
• CV: افت فشار خون، کند شدن ضربان قلب، تند شدن ضربان قلب، سرخی پوست، خطر شوک
• دیگر: توقف تنفس، تعریق زیاد، خارش، کاهش میل جنسی، احتباس ادرار

مصرف قرص کدئین فسفات در بارداری و شیردهی

داروی کدئین فسفات در دوران بارداری در گروه C قرار دارد. این گروه شامل داروهایی است که در مطالعات روی حیوانات نشان داده‌اند که بر جنین تأثیر منفی دارند، اما در انسان هنوز تحقیقات کافی انجام نشده است. اگر پزشک تشخیص دهد که منافع این دارو بیشتر از خطرات آن است، ممکن است این دارو برای زنان باردار تجویز شود.

استفاده طولانی‌مدت یا دوز بالای کدئین در دوران بارداری می‌تواند دارو را به گروه D منتقل کند. این گروه شامل داروهایی است که شواهدی از خطر برای جنین انسان دارند. اگر استفاده از دارو ضروری باشد و خطرات آن قابل قبول باشند، پزشک اقدام به تجویز آن خواهد کرد.

تا به امروز، بی‌خطر بودن مصرف کدئین فسفات در دوران شیردهی اثبات نشده است.



مسمومیت با کدئین فسفات و درمان آن

مصرف بیش از حد این دارو می‌تواند به بروز مشکلاتی همچون افسردگی سیستم عصبی مرکزی، مشکلات تنفسی و تنگی مردمک چشم منجر شود. دیگر اثرات ناشی از مسمومیت شامل افت فشار خون، کند شدن ضربان قلب، کاهش دما، شوک، توقف تنفس، ایست قلبی-تنفسی، اختلالات قلبی-عروقی، تجمع مایع در ریه و تشنج است.

برای درمان، بیمار باید از نظر تنفسی تحت حمایت قرار گیرد و از دارویی به نام نالوکسون استفاده شود تا اثرات منفی کدئین بر تنفس را خنثی کند. به خاطر این که اثرات کدئین طولانی‌تر از نالوکسون است، باید نالوکسون چند بار استفاده شود. اگر بیمار هوشیار باشد و کمتر از ۲ ساعت از مصرف دارو گذشته باشد، می‌توان با احتیاط معده را شستشو داد. به منظور دفع بهتر دارو، می‌توان از ذغال فعال استفاده کرد.



در طول درمان‌های حمایتی، بیمار باید به دقت از نظر آزمایشات، علائم حیاتی و وضعیت عصبی مورد بررسی قرار گیرد.

توجهات پزشکی و پرستاری در طول مصرف کدئین فسفات

• برای تعیین دوز مناسب کدئین فسفات از معیارهای متفاوتی برای سنجش شدت درد استفاده کنید.
• در زمان استفاده از کدئین فسفات، عملکرد سیستم تنفسی را کنترل کنید.
• در طول درمان با کدئین، عملکرد سیستم عصبی مرکزی را بررسی کنید و به علائمی چون گیجی و خواب آلودگی توجه داشته باشید.
• مقدار مایعات مصرفی و دفع شده را به ویژه در سالمندان در نظر بگیرید، زیرا ممکن است نشان دهنده احتباس ادرار باشد.
• عملکرد دستگاه گوارش مانند تهوع، استفراغ و یبوست را رصد کنید.
• نوع سرفه، مدت زمان آن و توانایی در دفع ترشحات را بررسی کنید و اثر دارو را ارزیابی کنید.
• به بروز علائم آلرژی و واکنش‌های حساسیتی در بیمار توجه کنید.
• کدئین فسفات ممکن است وابستگی ایجاد کند، بنابراین احتیاط بیشتری در تجویز آن لازم است.
• اگر بیمار دچار حالت تهوع و استفراغ شدید شد، از داروی ضد تهوع استفاده کنید.
• برای سالمندان و افرادی که در خطر هستند، احتیاط‌های امنیتی مانند نصب زنگ خطر و نرده کنار تخت و همچنین روشنایی کافی اتاق را رعایت کنید.

توجهات بیمار و خانواده در مصرف کدئین فسفات

• به یاد داشته باشید که مصرف طولانی‌مدت یا دوز بالا می‌تواند وابستگی فیزیکی ایجاد کند.
• هرگونه علائم تضعیف سیستم عصبی و تنفسی را در هنگام مصرف کدئین فسفات گزارش دهید.
• در زمان درمان با کدئین فسفات، از انجام فعالیت‌هایی که به هوشیاری کامل نیاز دارند پرهیز کنید.
• همزمان با کدئین فسفات، از مصرف الکل و داروهایی که بر سیستم عصبی مرکزی تأثیر دارند خودداری کنید.

ملاحظات خاص قرص کدئین فسفات

۱- کدئین احتمال سوء مصرف کمتری نسبت به مورفین دارد.
۲- بیمارانی که وابستگی فیزیکی به کدئین پیدا کرده‌اند، هنگامی که از آنتاگونیست‌های اپیوئیدی استفاده می‌کنند دچار علائم قطع دارو خواهند شد.
۳- مصرف دارو ممکن است منجر به اختلال در تصویربرداری کبدی- صفراوی به دلیل تأخیر در تخلیه معده و افزایش فشار صفراوی گردد.
۴- دارو باید قبل از شروع درد شدید مصرف شود.
۵- عوارض گوارشی دارو با مصرف آن همراه با شیر کاهش می‌یابد.

۶- در سالمندان به دلیل حساسیت بیشتر به عوارض دارو، کاهش دوز توصیه می‌شود.

۷- کلیه فرآورده‌های حاوی کدئین برای کودکان ممکن است خطرناک باشند.

شرایط نگهداری قرص کدئین فسفات

کدئین فسفات را در ظرفی بسته و دور از نور نگهداری کنید.

بیشتر بخوانید: