اطلاعات کامل از عنکبوت قاتل یا بیوه سیاه (2 نکته مهم)
عنکبوت‌های بیوه (نام علمی: Latrodectus) یک نوع عنکبوت هستند که به خانواده عنکبوت‌های پاشانه‌ای تعلق دارند. بیوه‌های سیاه جزو عنکبوت‌های سمی به حساب می‌آیند. آنها مانند حشرات بال ندارند و زهر آنها ۱۵ برابر مرگبارتر از زهر مار زنگی است.
عنکبوت بیوه سیاه به گونه Lantrodectus terdecimguttatus (Rossi) 1790 تعلق دارد. این نوع عنکبوت‌ها که به خانواده Theridiidae تعلق دارند در بیشتر نقاط جهان وجود دارند، اما در نواحی سرد اروپا و آسیا یافت نمی‌شوند.
این جانوران به دلیل سم آنها اهمیت زیادی در بهداشت و پزشکی دارند و در بعضی کشورها مانند ایالات متحده، استرالیا، آفریقای جنوبی و کشورهای حاشیه مدیترانه، نیش زدن آنها مساله‌ای رایج است.
شناسایی انواع مختلف این جانورها همیشه کار دشواری بوده است. به همین دلیل، تمایز بین گونه‌های مختلف عنکبوت‌های بیوه مشکل است چون شکل جنسی این جانوران شباهت زیادی برده و تشخیص آنها نیاز به دقت دارد.
در شمال خراسان این جانور به نام عمومی دلمک شناخته می‌شود و سالیانه باعث مسمومیت افراد، به خصوص کودکان و کشاورزان منطقه می‌شود. رنگ بدن این عنکبوت بسیار براق است (گرچه در نمونه‌های گزارش شده در ایران براق نیست) با شکم گرد در ماده‌ها و شکم تخم‌مرغی شکل در نرها.
اسم ” بیوه سیاه ” به این دلیل انتخاب شده که معمولاً بعد از جفت‌گیری، عنکبوت ماده نر را می‌کشد و می‌خورد. اندازه ماده بین 8 تا 10 میلیمتر است و علامت معروفی شبیه ساعت شنی قرمز رنگ روی شکمش دارد.
هر آنچه که باید در مورد عنکبوت بیوه سیاه بدانید :
پراکندگی :
گونه L. terdecimguttatus در کشورهای مدیترانه، عربستان سعودی، فلسطین اشغالی، آسیای میانه و کشورهای شمال آفریقا مانند اتیوپی، مراکش و لیبی گزارش شده است. در ایران نیز در منطقه خراسان رضوی دیده شده است.
نمونه‌های به دست آمده از شهرستان مشهد بیشتر در مناطق سنگلاخی، زیر سنگ‌ها و در حاشیه زمین‌های زراعی یافت شده‌اند. تار این جانوران معمولاً بر روی زمین گسترده است و آنها در انتهای یک لوله زندگی می‌کنند. پراکندگی آنها در مشهد از سمت غرب به شرق به دلیل کاهش ارتفاع و تغییر وضعیت محیط از مناطق کوهستانی به مناطق استپی به طور چشمگیری کاهش می‌یابد.
جفت گیری :
عنکبوت‌های جوان می‌توانند توسط باد پراکنده شوند. این عنکبوت‌های کوچک در نوک گیاهان خود را به جریان هوا می‌سپارند تا جابجا شوند. جفت‌گیری در این نوع مانند سایر گونه‌های بیوه سیاه است. عنکبوت نر دور خود می‌چرخد و اسپرم‌ها را در یک تار مخصوص جمع‌آوری می‌کند، سپس به دنبال یافتن عنکبوت ماده می‌رود.
مراحل جفت‌گیری با توجه به محل عنکبوت ماده آغاز می‌شود. در این هنگام، عنکبوت نر عضو جنسی خود را در کیسه اسپرم عنکبوت ماده قرار می‌دهد و اسپرم‌ها را روی تخم‌ها رها می‌کند. ماده‌ها می‌توانند اسپرم‌ها را برای بارور کردن تخم‌های آینده ذخیره کنند. بعد از جفت‌گیری، نوبت به تغذیه می‌رسد که در آن، عنکبوت نر غذای عنکبوت ماده را تامین می‌کند.
بوم شناسی :
تارهای بیوه سیاه معمولاً به شکل پیچیده و نامنظم با استفاده از نوعی ابریشم بافته می‌شوند که مکان مناسبی برای پنهان شدن عنکبوت ماده به حساب می‌آید. این عنکبوت در بالاترین نقطه قرار دارد و از کیسه تخم‌هایش محافظت می‌کند. بیشتر گزش‌ها زمانی رخ می‌دهد که این عنکبوت در حال دفاع از تخم‌هایش باشد.
طول عمر بیوه سیاه حدود 1 تا 3 سال است و معمولاً جنس ماده بزرگتر از جنس نر است. شکل بدن در هر دو جنس گلابی‌مانند است و پهنای آن در ناحیه سینه‌ای بیشتر است. برخلاف سایر اعضای خانواده Theridiidae، چشم‌های آنها کاملاً از هم جدا هستند.
شکم آنها گرد است و پوششی از موهای ریز دارد. لکه‌های سفید تا قرمز مایل به نارنجی بر روی شکم این جانور معمولاً در سطح پشتی و شکمی نمایان هستند. الگوهای رنگی سطح پشتی در جنس نر، ویژگی تشخیصی گونه به شمار می‌رود (به دلیل ثبات بیشتر).
در
“`html
جنس ماده رنگش از قهوه‌ای تا سیاه است و بیشتر نمونه‌ها لکه‌های رنگی روی سطح پشت شکمی ندارند. بعضی نمونه‌ها لکه‌ای کوچک به رنگ قرمز نارنجی در قسمت پشت شکم دارند. الگوی رنگی بیشتر در نمونه‌های جوان و نابالغ دیده می‌شود و شامل یک نوار میانی به رنگ قرمز تا نارنجی است که سه تا چهار لکه جداگانه دارد و همچنین سه لکه بیضی شکل در کنار آن قرار دارد.
علامت ساعت شنی در این نمونه‌ها کامل نیست و به دو نوار عرضی پشتی و جلویی تقسیم شده است. در جنس نر، الگوی پشت مشابه جنس ماده است و شامل یک نوار در لبه جلویی شکم، سه جفت لکه بیضی شکل در کنار و چهار لکه میانه است که همه در یک پس‌زمینه قهوه‌ای تیره قرار گرفته‌اند.
تاریخچه گزش در ایران:
از سال 1370 در ایران موضوع گزش عنکبوت مورد توجه قرار گرفته است، به ویژه در استان خراسان. در این سال، افرادی با علائم ناشناخته به بیمارستان مراجعه می‌کردند. چون علائم گزش عنکبوت شامل تب، لرز و تشنج است، این علائم ممکن بود با بیماری‌های دیگر اشتباه گرفته شود.
بیشترین موارد گزش عنکبوت در خراسان مربوط به سال 1373 است که نزدیک به 190 مورد گزش در این استان گزارش شد. از سال 1370 تحقیقات در این زمینه شروع شد و مشخص شد عنکبوتی که در خراسان مشکل ایجاد می‌کرد، عنکبوت Latrodectus یا بیوه سیاه بوده است.
پس از شناسایی این عنکبوت، تحقیقات بیشتر در انستیتو رازی انجام شد و گروه تحقیقاتی زیر نظر مهندس «گودرزی» اطلاعاتی درباره میزان سم و خصوصیات این عنکبوت به دست آوردند. اکنون شرایط برای تهیه پادزهر این گونه در بخش جانوران سمی این موسسه فراهم است.
گزش این عنکبوت در شمال شرق ایران شایع بوده و ممکن است عوارضی به همراه داشته باشد و در موارد نادر می‌تواند باعث مرگ افراد، به خصوص کودکان و افراد مسن، شود. بررسی‌های بالینی و آزمایشگاهی در مورد بیماران گزیده شده قبلاً گزارش شده است.
درمان:
در حال حاضر درمان گزش عنکبوت در ایران، از جمله گزش دلمک، با استفاده از داروهای شیمیایی انجام می‌شود، اما این داروها ممکن است عوارضی برای بدن به همراه داشته باشند. برای جلوگیری از عفونت سریع، محل گزش را با ماده ضدعفونی‌کننده شستشو می‌دهند و بیمار را بستری می‌کنند. برای تسکین روحی، از داروهای آرام بخش مانند دیازپام، گزلوکایین و سولفات منیزیم استفاده می‌شود و برای جلوگیری از بی‌حسی عمومی عضلات، گلوکونات کلسیم به صورت تزریق وریدی استفاده می‌کنند. در برخی موارد، اگر عفونت موضعی ایجاد شود، از آنتی‌بیوتیک‌های مناسب استفاده می‌شود.
پیشگیری از گزش بیوه سیاه:
برای جلوگیری از گزش عنکبوت در فصل‌های گرم سال، از قرار دادن دست و پا در مکان‌های نامعلوم خودداری کنید و هنگام باغبانی یا کارهای مشابه، از پوشش مناسب مانند دستکش و چکمه استفاده کنید. همچنین قبل از پوشیدن لباس‌ها و کفش‌ها و همچنین قبل از خواب، محل آنها را بررسی کنید.
استفاده از پشه‌بند برای محافظت از گزش عنکبوت و پاک نگه‌داشتن محیط زندگی برای جلوگیری از تجمع حشراتی که شکار خوبی برای عنکبوت‌ها هستند، توصیه می‌شود. علائم گزش عنکبوت شامل تب، سردرد، فشار خون بالا، مشکلات قلبی، تنفسی و عفونت هستند.
کاربر گرامی، اگر این مطلب برای شما مفید بوده، لطفاً لایک کنید یا نظرات و تجربیات خود را با دیگران در مجله رضیم به اشتراک بگذارید.
تهیه و گردآوری مجله رضیم
جهان باورصاد
سایت رضیم
“`
