انواع قهوه : شناخت دانه قهوه و انواع آن (2 نکته مهم)

شناخت دانه قهوه و انواع آن یکی از قدمهای اساسی برای درک بهتر طعمها، عطرها، و ویژگیهای قهوهای است که مینوشیم. در این راهنما، به معرفی انواع دانههای قهوه، ویژگیها، تفاوتها و کاربردهای آنها میپردازم:
☕️ انواع دانه قهوه و ویژگیهای آنها
در دنیا بیش از ۱۰۰ گونه مختلف قهوه وجود دارد، اما چهار نوع اصلی آن بیشتر مصرف میشوند:
🔹 1. قهوه عربیکا (Arabica)
✅ ویژگیها:
-
ملایم، خوشعطر، کمی اسیدی با طعمی میوهای یا شکلاتی
-
کافئین پایینتر نسبت به روبوستا (حدود ۱.۲٪)
-
دانهها کشیده و بیضی شکل هستند
-
قیمت بالاتر به دلیل کیفیت بالا و شرایط سختتر رشد
✅ مناطق کشت:
-
کشورهای آمریکای جنوبی (برزیل، کلمبیا)، آفریقا (اتیوپی، کنیا)، و آسیا (یمن)
✅ مناسب برای:
-
قهوهخورهای حرفهای و عاشقان طعم ملایم
-
اسپرسو، قهوه دمی (Pour Over، فرنچ پرس، کمکس)
🔹 2. قهوه روبوستا (Robusta)
✅ ویژگیها:
-
طعمی تلخ، خاکی، و گاهی دودی
-
کافئین بالا (حدود ۲.۲٪)
-
دانهها گردتر و کوچکتر
-
مقاومت بالا به آفات و شرایط سخت اقلیمی
✅ مناطق کشت:
-
آفریقا (اوگاندا، ساحل عاج)، آسیا (ویتنام، اندونزی)، هند
✅ مناسب برای:
-
اسپرسوهای غلیظ و ترکیبهای انرژیزا
-
قهوه فوری، نسکافه، و ترکیبهای اسپرسو با کرمای زیاد
🔹 3. قهوه لیبریکا (Liberica)
✅ ویژگیها:
-
طعمی خاص، گس و دودی با تهمزه میوهای
-
دانههای بسیار درشت و کشیده
-
کمیاب و خاصپسند
✅ مناطق کشت:
-
فیلیپین، مالزی، اندونزی
✅ مناسب برای:
-
طرفداران قهوه با طعمهای عجیب و متفاوت
-
ترکیب با عربیکا برای ایجاد تنوع طعمی
🔹 4. قهوه اکسلسا (Excelsa) (زیرگونهای از لیبریکا)
✅ ویژگیها:
-
طعم ترش، میوهای و خاص
-
عطر سبکتر اما پیچیده
-
مصرف محدود و بیشتر در ترکیبها
📊 جدول مقایسه انواع دانه قهوه
ویژگیها | عربیکا (Arabica) | روبوستا (Robusta) | لیبریکا (Liberica) | اکسلسا (Excelsa) |
---|---|---|---|---|
طعم | ملایم، میوهای | تلخ، خاکی، قوی | دودی، گس، خاص | ترش، میوهای |
کافئین | کم (~1.2٪) | زیاد (~2.2٪) | متوسط | متوسط |
شکل دانه | بیضی و کشیده | گرد و کوچک | درشت و کشیده | نامنظم |
قیمت | بالا | پایین | بالا و کمیاب | کمیاب |
استفاده رایج | قهوه دمی، اسپرسو | اسپرسو، نسکافه | ترکیبهای خاص | ترکیبهای خاص |
-
🔍 نکات تکمیلی:
-
Blend (ترکیب قهوه): بسیاری از برندها برای تعادل طعم، از ترکیب عربیکا و روبوستا استفاده میکنند.
-
Single Origin: به قهوهای گفته میشود که از یک منطقه خاص (مثلاً اتیوپی یا گواتمالا) برداشت شده باشد و طعم متمایزی دارد.
-
تأثیر فرآوری و رُست: نوع فرآوری (خشک یا شسته) و درجه رُست (روشن، متوسط، تیره) هم بر طعم دانه تأثیر زیادی دارد.
-
شناخت انواع دانه قهوه و تفاوت های آنها
- دانه قهوه سبز
بیایید با خالص ترین نوع قهوه شروع کنیم، یعنی قهوه سبز که تازه از میوهاش جدا شده و خشک شده است. آیا میتوانید قهوه سبز را بخورید؟ بله، اما احتمالاً از طعم آن خوشتان نخواهد آمد.
آیا میتوانیم قهوه سبز را بجویم و بخوریم؟
دانه قهوه
دانه قهوه سبز طعمی تلخ مانند چوب یا چمن دارد و به شدت اسیدی است. اگر هنوز هم میخواهید قهوه سبز را امتحان کنید، باید بدانید که این دانهها خیلی سفت و محکم هستند و جویدن آنها ممکن است راحت نباشد.
میتوانید دانه قهوه سبز را دم کنید، اما نتیجه خیلی خوبی نخواهد داشت.
حالا شاید فهمیدید که چرا دانههای قهوه را روست میکنیم؟ فرآیند روست کردن باعث میشود که قهوه طعم بهتری بگیرد و شیرینیاش بیرون بیاید، و همین است که ما را به قهوه علاقهمند میکند.
دانه قهوه روست شده
آیا میتوانید دانه قهوه روست شده را بخورید؟ بله، طعم آن خوب است، اما باید در مصرف آن احتیاط کنید.
زمانی که شما دانه قهوه را میخورید، تمام کافئین آن به بدنتان میرسد.
دانه قهوه
توجه کنید که وقتی قهوه را دم میکنید، آب تمام کافئین موجود در قهوه آسیاب شده را نمیگیرد.
اگر دانه قهوه را میخورید، تمام کافئین به بدنتان میرسد، بنابراین بهتر است در خوردن آن زیادهروی نکنید.
اگر تصمیم به خوردن دانه قهوه دارید، مشکلی نیست، اما مقدار آن را رعایت کنید، مگر اینکه بخواهید انرژی زیادی بگیرید!
آیا خوردن دانه قهوه برای بدن مفید است؟
قهوه فواید زیادی دارد. تحقیقات اخیر نشان میدهد که خواص آن بیشتر از مضراتش است.
یکی از فواید مهم قهوه داشتن آنتیاکسیدانها است. جالب است بدانید که بیشتر آنتیاکسیدانهایی که مردم در آمریکا دریافت میکنند، از قهوه است. دانه قهوه به طور طبیعی پر از آنتیاکسیدانهای مفید است که میتواند بدن را در برابر عفونتها و بیماریهای قلبی محافظت کند.
البته میتوانید آنتیاکسیدان را در غذاهای دیگر نیز پیدا کنید، اما قهوه یکی از منابع عالی آنها است.
بهترین دانه قهوه برای خوردن چیست؟
سؤال خیلی جالبی پرسیدی! 😊 وقتی میپرسی “بهترین دانه قهوه برای خوردن”، باید مشخص کنیم منظورت از “خوردن” کدام نوعه:
🟤 اگر منظورت جویدن یا خوردن مستقیم دانه قهوه برشتهشده است:
✅ بهترین انتخاب: دانه عربیکا با رُست متوسط یا ملایم
🔹 چرا؟
-
عربیکا طعم ملایمتر، شیرینی طبیعی و کافئین کمتری دارد
-
رُست متوسط (Medium Roast) یا ملایم (Light Roast) باعث میشود دانه هنوز مقداری طعم اسیدی و میوهای داشته باشد و زیاد تلخ نباشد
-
دانههایی که زیاد برشته شدهاند (Dark Roast) معمولاً تلختر و خشکتر هستند
🔥 نکته:
دانههای قهوه معمولاً در ترکیب با شکلات یا روکشدار (مثل Chocolate-Covered Coffee Beans) برای خوردن عرضه میشن که بسیار محبوب و خوشمزه هستن. در این حالت:
-
بهترین گزینه:
دانه عربیکا با رُست متوسط + شکلات تلخ یا شیری
🟢 اگر منظورت دانه خام (قهوه سبز) است:
🔸 همانطور که گفتیم، خوردن قهوه سبز بهصورت مستقیم بهخاطر سختی و طعم تلخش توصیه نمیشود.
ولی اگر اصرار به انتخاب داشته باشیم:
✅ بهترین انتخاب: عربیکای تازه و دستچین از مناطق با کیفیت (مثل اتیوپی یا کلمبیا)
🔹 دلیل:
-
دانههای عربیکا با کیفیت بالا، حتی در حالت خام، عطر و طعم گیاهی دلپذیرتری نسبت به روبوستا دارند
-
اما باز هم توصیه میشود قهوه سبز دم شود، نه جویده شود
🍫 پیشنهاد ویژه برای خوردن دانه قهوه:
اگر هدفت یه تجربه واقعی از خوردن قهوه است:
🟤 “دانه عربیکا رُستشده با روکش شکلات تلخ” یکی از بهترین تجربههاست.
هم خوشمزهست، هم انرژیزاست، و هم خواص آنتیاکسیدانی داره.
آیا میتوانم قهوه آسیاب شده را بخورم؟
🔸 بله، میتوان قهوه سبز را جوید و خورد، اما معمولاً توصیه نمیشود.
🟢 قهوه سبز چیست؟
قهوه سبز در واقع همان دانه خام و بوندادهی قهوه است، قبل از آنکه در فرآیند رُست (برشتهکردن) به رنگ قهوهای تیره تبدیل شود. این دانهها بسیار سفت هستند و طعم تلخ، گس و گیاهی دارند.
✅ آیا خوردن یا جویدن قهوه سبز ضرر دارد؟
-
از نظر ایمنی:
خوردن مقدار کمی قهوه سبز برای اکثر افراد بیضرر است (مگر در موارد حساسیت یا مشکلات خاص گوارشی یا کلیوی). -
از نظر گوارش:
دانههای قهوه سبز بسیار سخت، فیبری و دیر هضم هستند. جویدن زیاد آنها ممکن است باعث فشار به دندانها و نفخ یا ناراحتی گوارشی شود. -
محتوای کافئین و اسید کلروژنیک:
قهوه سبز دارای کافئین است (هرچند کمتر از قهوه برشتهشده) و همچنین مقدار زیادی اسید کلروژنیک دارد که برخی معتقدند خاصیت آنتیاکسیدانی دارد. اما مصرف زیادش ممکن است باعث تحریک معده شود.
⚠️ چرا معمولاً خوردن یا جویدن قهوه سبز توصیه نمیشود؟
دلیل | توضیح |
---|---|
❌ خیلی سفت است | ممکن است به دندان آسیب بزند |
❌ طعم ناخوشایند | تلخ، گس و گیاهی – برخلاف قهوه برشته |
❌ هضم دشوار | دستگاه گوارش نمیتواند بهراحتی آن را تجزیه کند |
❌ ارزش مصرفی کم | بهتر است عصارهگیری شود تا مواد مؤثرش آزاد شوند |
✅ بهترین راه مصرف قهوه سبز چیست؟
-
دمکردن قهوه سبز (قهوه لاغری معروف):
دانهها را آسیاب درشت کنید، در آب بجوشانید و بعد از ۱۰–۱۵ دقیقه صاف کرده و بنوشید. -
قرص یا عصاره قهوه سبز:
در مکملهای غذایی استفاده میشود (بهویژه برای کاهش وزن یا آنتیاکسیدانها)
نتیجه نهایی:
🔹 جویدن یا خوردن قهوه سبز امکانپذیر است، ولی تجربهی خوشایندی نیست و فایدهای بیشتر از شکل دمکرده ندارد. برای استفاده بهینه، آن را دم کنید یا به صورت عصاره مصرف نمایید.
بله، شما میتوانید قهوه آسیاب شده را بخورید، اما واقعاً چرا باید قهوه آسیاب شده را بخورید؟ مگر اینکه بخواهید دندانهایتان را از تکههای قهوه تمیز کنید.
جویدن دانه قهوه تجربهای خوب است، اما قرار دادن یک قاشق قهوه آسیاب شده در دهان تجربهی خوبی نیست.
انواع دانه قهوه را بشناسید!
به طور کلی، سه نوع گیاه قهوه وجود دارد:
- – روبوستا (Robusta)
- – عربیکا (Arabica)
- – لیبرکا (Liberica)
نوع سوم، چیز کمیابی است و البته خاص هم نیست. تمام دانههای قهوهی دنیا یا روبوستا هستند یا عربیکا که این دو نوع چند تفاوت با هم دارند. قهوه عربیکا طعم و بوی خوبی دارد اما روبوستا طعم و بوی جالبی ندارد و در عوض کافئینش خیلی زیاد است. به همین خاطر معمولاً از ترکیب این دو استفاده میشود. قهوه وقتی از درختش چیده میشود، یک دانه قرمز روشن به اندازه یک آلبالو دارد.
معرفی و تشخیص بهترین قهوهها
(نمونه یک درخت عربیکا)
دانه قهوه ابتدا سبز یا زرد است. این دانهها بعد از چیده شدن بر اساس سایزشان دستهبندی میشوند و سپس آنها را برشته میکنند. مقدار برشته کردن این دانهها در انواع مختلف قهوه متفاوت است. به عنوان مثال، قهوه اسپرسو بیشترین زمان را نسبت به قهوههای دیگر میبرد.
تشخیص نوع روبوستا از عربیکا
تشخیص این دو نوع بسیار ساده است. اگر دانه قبل از برشته شدن باشد، میتوان به راحتی تفاوتها را دید.
معرفی و تشخیص بهترین قهوهها
دانههای روبوستا گردتر از عربیکا هستند. دانههای عربیکا قد بلندتری نسبت به روبوستا دارند. خط وسط دانههای روبوستا به سمت تیرهتر میرود، در حالی که خط وسط دانههای عربیکا به سمت روشنتر میرود و کمی رنگ آبی در آن دیده میشود.
۱۰ تا از گرانترین قهوههای دنیا در سال ۲۰۱۸
قهوه چیست؟ تاریخچه قهوه – قهوه در گذر زمان تا به ایران
علت رنگ قهوهای منی چیست؟