انواع کم خونی : علل، علائم و درمان انواع آنمی (2 نکته مهم)

کم خونی

به حالتی گفته می‌شود که در آن خون به اندازه کافی گلبول قرمز سالم ندارد، که به آن آنمی یا کم خونی می‌گویند.

هموگلوبین بخشی از سلول‌های قرمز خون است که اکسیژن را انتقال می‌دهد.

اگر تعداد این گلبول‌ها خیلی کم یا غیرطبیعی باشد، بدن نمی‌تواند اکسیژن کافی دریافت کند و علائم کم خونی مانند خستگی و ضعف به وجود می‌آید، زیرا اعضای بدن به اندازه کافی اکسیژن نمی‌گیرند.

آنمی یکی از شایع‌ترین بیماری‌های خونی است.

دلایل بروز کم خونی

به چند نکته مهم در مورد کم خونی توجه کنید:

1. برخی از انواع کم خونی ارثی هستند و ممکن است نوزادان از زمان تولد به آن مبتلا شوند.
2. زنان در دوران باروری به دلیل از دست دادن خون در قاعدگی و نیاز بیشتر بدن در دوران بارداری به کم خونی فقر آهن حساس‌تر هستند.
3. افراد بزرگسال نیز به خاطر تغذیه نامناسب و شرایط پزشکی دیگر ممکن است در معرض خطر ابتلا به کم خونی قرار بگیرند.

چون انواع مختلفی از کم خونی وجود دارد، دلایل و درمان‌های آن‌ها نیز متفاوت است.

کم خونی فقر آهن شایع‌ترین نوع کم خونی است و بسیاری از این نوع کم خونی‌ها با تغییر در رژیم غذایی و مصرف مکمل‌های آهن قابل درمان هستند.

برخی از انواع کم خونی مانند کم خونی در دوران بارداری طبیعی محسوب می‌شوند ولی بعضی دیگر ممکن است مشکلات سلامتی طولانی‌مدت داشته باشند.

علائم کم خونی

اصلی‌ترین علامت کم‌خونی احساس خستگی و بی‌حالی است.

دیگر علائم شامل موارد زیر است:

• ضعف
• رنگ پریدگی در غشاهای مخاطی و بستر ناخن و پوست
• ضربان قلب نامنظم یا سریع
• کوتاهی نفس
• درد در قفسه سینه
• احساس سبکی سر یا سرگیجه خفیف
• مشکلات شناختی
• بی‌حسی یا سردی در اندام‌ها
• سردرد

کم‌خونی ممکن است در ابتدا خیلی خفیف باشد و شما متوجه علائم آن نشوید.

اما با پیشرفت کم‌خونی، شدت علائم افزایش می‌یابد.

انواع کم خونی

بیش از ۴۰۰ نوع کم خونی وجود دارد، که به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

1. کم خونی ناشی از خونریزی
2. کم خونی ناشی از کاهش یا نقص در سلول‌های قرمز خون
3. کم خونی ناشی از تخریب سلول‌های قرمز خون

1. کم خونی ناشی از خونریزی

سلول‌های قرمز خون ممکن است به علت خونریزی کاهش یابند، این وضعیت معمولاً به آرامی و در طول زمان ایجاد می‌شود و ممکن است شناسایی نشود.

این نوع خونریزی مزمن معمولاً ناشی از موارد زیر است:

1. مسائل مربوط به دستگاه گوارش مانند زخم‌ها، بواسیر، التهاب معده و سرطان
2. استفاده از داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی مثل آسپرین یا ایبوپروفن که می‌تواند سبب زخم و التهاب در معده شود.
3. قاعدگی و تولد در زنان، به ویژه اگر خونریزی در قاعدگی زیاد باشد.

2. کم خونی ناشی از کاهش یا عیب در گلبول‌های قرمز

در این نوع کم خونی، بدن سلول‌های قرمز خون کمتری تولید می‌کند یا این سلول‌ها به درستی کار نمی‌کنند که هر دو می‌تواند موجب کم خونی شود.

در صورت کمبود مواد معدنی و ویتامین‌ها نیز سلول‌های…

“`

قرمز خون ممکن است مشکلاتی داشته باشد یا کم شود.

شرایطی که باعث این نوع کم خونی می‌شوند عبارتند از:

1. کم خونی داسی شکل
2. کم خونی فقر آهن
3. کمبود ویتامین
4. مشکلات مغز استخوان و سلول‌های بنیادی
5. بیماری‌های دیگر

1. کم خونی داسی شکل

این یک بیماری ارثی است که به خاطر مشکل در ژن، سلول‌های قرمز خون به شکل هلالی درمی‌آیند و سریع‌تر می‌شکنند.

این موضوع باعث می‌شود که اکسیژن به اعضای بدن نرسد و فرد دچار کم خونی شود. همچنین، سلول‌های قرمز خون هلالی ممکن است در رگ‌های خونی کوچک گیر کنند و درد ایجاد کنند.

2. کم خونی ناشی از فقر آهن

این مشکل به خاطر نبود آهن کافی در بدن به وجود می‌آید.

مغز استخوان به آهن و هموگلوبین نیاز دارد و بدون آهن کافی، بدن نمی‌تواند هموگلوبین کافی تولید کند که این مسأله به کم خونی فقر آهن منجر می‌شود.

این نوع کم خونی ممکن است به دلیل‌های زیر ایجاد شود:

1. کاهش آهن در رژیم غذایی، به ویژه در نوزادان، کودکان، نوجوانان و افرادی که گیاهخوار هستند.
2. در دوران بارداری و شیردهی که موجب کاهش آهن در بدن زن می‌شود.
3. قاعدگی.
4. اهدای خون مکرر.
5. ورزش‌های مقاومتی.
6. مشکلات گوارشی مانند بیماری کرون یا عمل جراحی برای برداشتن بخشی از معده یا روده کوچک.
7. برخی داروها، مواد غذایی و نوشیدنی‌های حاوی کافئین.

3. کم خونی به دلیل کمبود ویتامین

این نوع کم خونی به خاطر نبود ویتامین B۱۲ به وجود می‌آید که برای ساخت سلول‌های قرمز خون ضروری است.

شرایطی که منجر به کم خونی ناشی از کمبود ویتامین می‌شود عبارتند از:

1. کم خونی مگالوبلاستیک ناشی از کمبود ویتامین B۱۲ و یا فولات یا هر دو.
2. کم خونی خطرناک ناشی از جذب کم ویتامین B۱۲ و شرایطی مانند بیماری کرون، عفونت‌های انگلی روده، عمل جراحی برای برداشتن بخشی از معده یا روده و عفونت با ویروس HIV.
3. عدم دریافت مواد غذایی کافی: مصرف کم گوشت یا نخوردن آن باعث کمبود ویتامین B۱۲ می‌شود، در حالی که پخت بیش از حد سبزیجات ممکن است به کمبود فولات منجر شود.
4. سایر علل کمبود ویتامین: بارداری، برخی داروها، سوء مصرف الکل، بیماری‌های روده مانند اسپروی تروپیکال و بیماری سلیاک.

در اوایل دوران بارداری، مصرف کافی فولیک اسید می‌تواند به جلوگیری از نقص در لوله عصبی (مانند اسپینا بیفیدا) جنین کمک کند.

4. مشکلات سلول‌های بنیادی و مغز استخوان

مغز استخوان و مشکلات مربوط به سلول‌های بنیادی ممکن است مانع تولید کافی سلول‌های قرمز خون در بدن شوند.

برخی از سلول‌های بنیادی در مغز استخوان مسئول تولید سلول‌های قرمز خون هستند.

اگر این سلول‌های بنیادی دچار سرطان شوند، ممکن است سلول‌های ناقص تولید شوند و این موضوع به کم خونی منجر می‌شود.

مشکلات کم خونی ناشی از مغز استخوان یا سلول‌های بنیادی عبارتند از:

• آنمی آپلاستیک هنگامی رخ می‌دهد که تعداد سلول‌های بنیادی به طور قابل توجهی کاهش یابد یا به طور کلی وجود نداشته باشد. این نوع کم خونی ممکن است ارثی باشد یا بدون علت مشخص ایجاد شود و همچنین ممکن است ناشی از داروها، شیمی درمانی یا عفونت باشد.
• تالاسمی که در آن سلول‌های قرمز خون به طور کافی رشد نمی‌کنند. این بیماری ارثی است و می‌تواند شدت‌های متفاوتی داشته باشد، به طوری که شدیدترین نوع آن آنمی کولی نامیده می‌شود.
• قرار گرفتن در معرض سرب به مغز.

“`html
استخوان آسیب دیده و در نتیجه تولید سلول‌های قرمز خون کاهش می‌یابد. به عنوان مثال، مسمومیت با سرب می‌تواند در بزرگسالان به دلیل تماس با آن در محل کار و در کودکان به خاطر مصرف چیپس‌ها و تنقلات رنگی اتفاق بیفتد. همچنین، ظروف لعابی می‌توانند مواد غذایی و مایعات را به سرب آلوده کنند.

5. کم‌خونی ناشی از بیماری‌های دیگر

این نوع کم‌خونی معمولاً زمانی رخ می‌دهد که سطح هورمون‌های مسئول تولید سلول‌های قرمز خون به شدت کاهش یابد.

بیماری‌هایی که می‌توانند این نوع کم‌خونی را به وجود آورند شامل:

1. بیماری‌های پیشرفته کلیه
2. کم‌کاری تیروئید
3. بیماری‌های مزمن دیگر مانند سرطان، عفونت، بیماری لوپوس، دیابت و آرتریت روماتوئید
4. سن بالا

3. کم‌خونی ناشی از تخریب سلول‌های قرمز خون

زمانی که سلول‌های قرمز خون شکننده هستند، نمی‌توانند فشار عادی سیستم گردش خون را تحمل کنند.

این سلول‌ها ممکن است پیش از آنکه به قدری کار کنند، بترکند و این وضعیت کم‌خونی همولیتیک نامیده می‌شود.

کم‌خونی همولیتیک ممکن است در زمان تولد یا بعداً بروز کند و گاهی بدون دلیل خاصی وجود دارد.

علل شناخته شده کم‌خونی همولیتیک شامل:

• شرایط ارثی مانند کم‌خونی سلول داسی شکل و تالاسمی
• عوامل استرس‌زا مانند عفونت، داروها، سم مار یا عنکبوت، برخی غذاها
• مواد سمی ناشی از بیماری‌های کبدی و کلیوی
• حمله نادرست سیستم ایمنی بدن، که به آن بیماری همولیتیک می‌گویند، که ممکن است در جنین یک زن باردار اتفاق بیفتد.
• پیوند عروقی، دریچه مصنوعی قلب، تومورها، سوختگی‌های شدید، تماس با مواد شیمیایی خاص، فشار خون بالا و اختلالات لخته‌سازی خون
• در شرایط نادر، بزرگ شدن طحال می‌تواند سلول‌های قرمز خون را به دام بیندازد و قبل از ورود به گردش خون نابود کند.

درمان کم‌خونی

• مصرف غذاهای غنی از آهن مانند گوشت قرمز، ماهی، مرغ، تخم‌مرغ، میوه‌های خشک، عدس و لوبیا، سبزیجات برگ سبز مانند اسفناج، کلم و غلات غنی‌شده با آهن
• مصرف مواد غذایی که جذب آهن را در بدن افزایش می‌دهند، مانند آب پرتغال، توت‌فرنگی، کلم و دیگر میوه‌ها و سبزیجات غنی از ویتامین C
• اجتناب از نوشیدن قهوه و چای در کنار وعده‌های غذایی زیرا این نوشیدنی‌ها جذب آهن را دشوار می‌کنند.
• کلسیم می‌تواند جذب آهن را مختل کند؛ بنابراین برای استفاده درست از کلسیم باید با یک پزشک متخصص مشورت کرد.
• مشاوره با پزشک برای مصرف قرص‌های مکمل آهن
• کودکان نوپا و زنان باردار باید دوره‌ای آزمایش کم‌خونی دهند و در صورت کمبود آهن حتماً با پزشک مشورت کنند و از مکمل‌های آهن استفاده کنند که نحوه درمان آنها بر عهده پزشک است.

بیشتر بخوانید: