بادرنجبویه چیست و چگونه مصرف می شود ؟ (2 نکته مهم)
بادرنجبویه چیست ؟
بادرنجبویه یا ترنجان گیاهی معطر و دارویی از خانواده نعناعیان است. این گیاه گرم و خشک است و قدمتی حدود 2000 سال دارد. از آن به عنوان گیاه آرامش بخش و نیروی جوانی یاد می‌شود.
بادرنجبویه با نام علمی Melissa Officinalis، گیاهی علفی، دائمی و چند ساله است. اصلیت آن جنوب انگلستان و شرق مدیترانه است. ارتفاع آن بین 30 تا 100 سانتی‌متر بوده و برگ‌هایش شبیه به نعناع و دارای سطح سبز تیره است.
غنچه‌های بادرنجبویه زرد رنگ هستند و در زمان گلدهی به رنگ سفید یا بنفش درمی‌آیند. گلدهی این گیاه از خرداد تا اوایل مرداد و میوه آن از اواسط تابستان به تدریج می‌رسد.
قسمت‌های قابل استفاده از این گیاه جادویی، برگ‌ها و شاخه‌های جوان آن است. بادرنجبویه همچنین به نام‌های بادَرَنگْبویه، وارَنگ‌بو و وارَانْوو (به گیلکی) نیز شناخته می‌شود.
خواص گیاه بادرنجبویه
خواص بادرنجبویه عبارتند از:
1. خواص بادرنجبویه: کیفیت خواب را بهبود می‌دهد
بادرنجبویه به تنهایی یا با ترکیب سنبل الطیب می‌تواند به افرادی که از بی‌خوابی و مشکلات یائسگی رنج می‌برند، کمک کند. این گیاه با افزایش GABA در مغز، خواب را بهبود می‌بخشد و اضطراب را کاهش می‌دهد.
در ۸۵٪ افرادی که مشکل خواب یا اضطراب دارند، وضعیت خواب با مصرف بادرنجبویه بهبود یافته است.
2. خواص بادرنجبویه: به بهبود حافظه و عملکرد مغز کمک می‌کند
تحقیقات نشان می‌دهند که بادرنجبویه می‌تواند به بهبود عملکرد و حافظه در افراد سالم کمک کند. بنابراین، خواص گیاه دارویی بادرنجبویه می‌تواند به درمان بیماری‌هایی مانند آلزایمر و زوال عقل کمک کند، که این بیماری‌ها با مشکلات حافظه و یادگیری شناخته می‌شوند.
در یک تحقیق که بر روی ۲۰ فرد سالم انجام شده است، بادرنجبویه باعث بهبود عملکرد شناختی و خلق و خو شد. همچنین در گروهی از ۲۰ دانشجو نیز تمرکز و دقت در کارهای شناختی افزایش یافت.
بادرنجبویه با تاثیر بر گیرنده‌های نیکوتینی و موسکارینی در مغز، حافظه و تمرکز را بهبود می‌بخشد. این گیرنده‌ها توسط ماده‌ای به نام استیل کولین تحریک می‌شوند و نقش مهمی در تقویت حافظه و هوشیاری دارند.
3. خواص بادرنجبویه: به کاهش وزن کمک می‌کند
عصاره بادرنجبویه در موش‌ها، رشد بافت چربی را کاهش داده و از تشکیل عروق خونی که این سلول‌های چربی را تغذیه می‌کنند، جلوگیری کرده است. همچنین این عصاره فعالیت پروتئین‌هایی که در تولید چربی نقش دارند را کاهش می‌دهد.
4. خواص بادرنجبویه: به درمان دیابت نوع دو کمک می‌کند
این گیاه با کاهش قند خون و چربی در موش‌های دیابتی نوع ۲ کمک کننده است. بادرنجبویه همچنین با فعال کردن PPARها، حساسیت به انسولین را افزایش می‌دهد.
5. خواص بادرنجبویه: به درمان پرکاری تیروئید کمک می‌کند
بر اساس یک مطالعه، بادرنجبویه با جلوگیری از اتصال هورمون تحریک‌کننده تیروئید به گیرنده‌اش، فعالیت تیروئید را کاهش می‌دهد.
6. خواص بادرنجبویه: اثرات ضد میکروبی دارد
مطالعات نشان داده‌اند که روغن بادرنجبویه دارای خواص ضد میکروبی بر روی قارچ‌ها و باکتری‌های مضر است. ترکیباتی مانند رزمارینیک اسید و سیترال موجود در این گیاه، رشد قارچ و باکتری را با جلوگیری از تولید انرژی آنها متوقف می‌کنند.
7. خواص بادرنجبویه: می‌تواند درد را کاهش دهد
عصاره الکلی بادرنجبویه با جلوگیری از مسیر اکسید آرژنین-نیتریک و افزایش استیل کولین در موش‌ها، به کاهش درد کمک می‌کند.
مضرات بادرنجبویه
مضرات گیاه بادرنجبویه این است که برای افرادی که مزاج گرم دارند، کسانی که دردهای تیروئیدی دارند، مبتلایان به آب سیاه چشم، افرادی که به آسپیرین حساسیت دارند و کودکان مناسب نیست.
زنان باردار و شیرده هم نباید بادرنجبویه مصرف کنند. ضررهای عرق بادرنجبویه نیز مشابه گیاه خود بادرنجبویه است.
بادرنجبویه با داروهایی مثل داروهای ضد صرع، داروهای باربیتورات مانند فنوباربیتال، داروهای بنزودیازپین مثل آلپرازولام و دیازپام، داروهای خواب‌آور، ضد افسردگی‌های سه حلقه‌ای، متی‌مازول، پروپیل تیوراسیل، لوتیروکسین، لووکسیل و دیفن هیدرآمین تداخل دارد.
چون روغن بادرنجبویه مهم‌ترین عامل درمان گیاهی است، در تمام کتاب‌های طب سنتی توصیه می‌شود که از بادرنجبویه خشک شده استفاده نشود و از نوع تازه آن استفاده شود.
خواص بادرنجبویه تازه آنقدر زیاد است که در اسپانیا برگ تازه آن را با چای معمولی مخلوط می‌کنند تا یک نوشیدنی خوشمزه درست کنند. از مصرف بادرنجبویه بدون مشورت با پزشک باید پرهیز شود.
به علت تداخلات دارویی، اگر بیماری خاصی دارید یا داروی خاصی مصرف می‌کنید، قبل از استفاده از این گیاه با پزشک صحبت کنید.
نحوه مصرف بادرنجبویه
عطر دلپذیر این گیاه شگفت‌انگیز شبیه به بوی لیمو است. از این گیاه در طعم دادن به گوشت، غذاهای دریایی، تهیه سالادها، تولید محصولات آرایشی و بهداشتی و همچنین عطر چای استفاده می‌شود. نوشیدن چای بادرنجبویه یا دمنوش بادرنجبویه می‌تواند یکی از بهترین و مفیدترین نوشیدنی‌های گیاهی باشد.
طرز تهیه چای بادرنجبویه
برای تهیه دمنوش بادرنجبویه، کافی است یک قاشق غذاخوری برگ بادرنجبویه تازه یا خشک را در یک قوری حاوی آب جوش بریزید و به مدت 15 دقیقه بگذارید دم بکشد. سپس با کمی عسل طبیعی و ارگانیک آن را خوشمزه‌تر کنید و نوش جان کنید.
حد مجاز مصرف و بهترین زمان مصرف بادرنجبویه
مقدار مجاز مصرف این گیاه بین یک و نیم تا چهار و نیم گرم در روز است و بهترین زمان برای مصرف آن 1 تا 2 ساعت بعد از غذا می‌باشد.
