با انواع مختلف خرما آشنا شوید ! (2 نکته مهم)

خرما

خرما انواع مختلفی دارد و در دنیا چیزی بین ۳۰۰۰ تا ۴۰۰۰ نوع از آن شناخته شده است. در ایران نیز حدود ۴۰۰ نوع خرما وجود دارد. ما در این مقاله قصد داریم به تولید خرما، انواع مهم آن در ایران و جهان به علاقه‌مندان بپردازیم.

خرما در بیش از ۳۴ کشور پرورش داده می‌شود. از نظر سطح زیر کشت، کشورهایی مانند عربستان، الجزایر و ایران بیشترین زمین‌ها را به کشت خرما اختصاص داده‌اند. در ایران، حدود ۲۳۲ هزار هکتار برای کشت خرما استفاده می‌شود که حدود ۱۹۹ هزار هکتار آن بارور است. تقریباً ۸۵ درصد تولید خرما در دنیا مربوط به کشورهای مصر، ایران، عراق، عربستان و پاکستان است. ایران سالانه حدود یک میلیون و چهارده هزار تن خرما تولید می‌کند و به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان خرما در جهان شناخته می‌شود. ایران بعد از مصر در صدر کشورهایی است که خرما را تولید و صادر می‌کنند. درخت خرما در ۱۵ استان کشور ما کاشته می‌شود. استان‌های کرمان، هرمزگان، خوزستان، بوشهر، فارس و سیستان و بلوچستان حدود ۹۸ درصد از تولید خرما در ایران را شامل می‌شوند. همچنین، حدود ۹۰ درصد از تولید خرما در کشور برای صادرات است که اهمیت صادرات این محصول را نشان می‌دهد.

خارک، رطب و خرما

میوه درخت خرما در طول زمان رسیدن خود مراحل مختلفی را طی می‌کند. در این مراحل، رنگ، بافت، مزه و اندازه آن تغییر می‌کند. این میوه ابتدا سبز، سفت و پر از آب است و مزه‌ای تلخ دارد. به تدریج، آب میوه کم می‌شود و قند آن بیشتر می‌شود. “خارک” مرحله اولیه خرماست که رنگ سبز آن تغییر کرده اما میوه هنوز سفت است. “رطب” نیز مرحله‌ایست که میوه به طور کامل نرسیده است و رطوبت بیشتری نسبت به خرمای کاملاً رسیده دارد.

تفاوت انواع خرما

تفاوت اصلی انواع خرما در نوع قند و میزان رطوبت آن‌هاست. قند موجود در خرماها به صورت فروکتوز، گلوکز و ساکارز است. خرماهای نرم نسبت به خرماهای خشک قند ساکارز کمتری دارند اما قندهای دیگر و آب بیشتری دارند. به طور کلی، انرژی خرماهای نرم کمتر از خرماهای خشک و نیمه‌خشک است.

انواع و ارقام خرما

در مورد ارقام خارجی خرما تنوع زیادی وجود دارد اما مهم‌ترین ارقام با بازار خوب در دنیا عبارتند از: دگلت نور، مجول و خلاص. دگلت نور و مجول از بهترین و با کیفیت‌ترین ارقام خرما در دنیا هستند. خرمای مجول، گران‌ترین خرماست و بومی کشور مراکش است. خرمای دگلت نور نیز از عراق است و در مناطق مرکزی استان خوزستان رشد می‌کند. در ادامه، به برخی از ویژگی‌های مهم‌ترین انواع خرما خواهیم پرداخت:

• 1. خرمای استعمران

این خرما به نام‌های دیگری هم معروف است مثل سمبارون و سعمران. خرمای استعمران جزو انواع نیمه خشک است و از اواسط شهریور قابل برداشت می‌باشد. این خرما قند بالایی دارد و بیش از ۷۰ درصد سطح زیر کشت خرمای خوزستان را شامل می‌شود. همچنین، حدود ۴۵ درصد از صادرات خرما در کشور مربوط به این خرمااست. رنگ خرمای استعمران در مرحله خلال (خارک) زرد است.

• 2. خرمای پیارم

این خرما نیز جزو انواع نیمه خشک و گوشتی است و یکی از معروف‌ترین خرماها در استان هرمزگان محسوب می‌شود. نخل‌های پیارم در دامنه کوه‌های زاگرس کاشته شده و معمولاً توسط آب رودخانه‌های منطقه آبیاری می‌شوند. این خرما معمولاً به‌صورت ارگانیک تولید می‌گردد. پوست نازک این میوه به گوشت آن چسبیده است. قند موجود در این خرما از نوع فروکتوز است که به راحتی در بدن مصرف می‌شود. خرمای پیارم با ظاهر زیبا و طعم عالی، گزینه‌ای مناسب به عنوان قند برای افراد مبتلا به دیابت است. این خرما دیررس است و به عنوان گران‌ترین خرمای ایران شناخته می‌شود.

• 3. خرمای زاهدی

خرمای زاهدی جزو ارقام نیمه خشک است و در برخی مناطق کشور به عنوان خرمای خشک محسوب می‌شود. نوع مرغوب این خرما دارای رنگ قهوه‌ای روشن است و …

“““html

درشت و بدون آفت است. این خرما در استان‌های فارس، خوزستان و بوشهر تولید می‌شود. به دلیل قند بالای خرمای زاهدی، از آن در صنایع تهیه سرکه و الکل استفاده می‌شود. این نوع خرما دیر رس است و در کشورهایی مثل عراق و آمریکا نیز پرورش داده می‌شود.

• 4. خرمای مضافتی

این خرما جزو نوع نیمه‌تر است و به خاطر طعم خوشمزه‌اش، طرفداران زیادی دارد. رطب این خرما خیلی مورد استفاده قرار می‌گیرد و بازار خوبی دارد. ولی به خاطر بافت نرمش، مدت‌ زمان نگهداری‌اش کم است. رنگ آن تیره و بسیار خوشمزه است. خرمای مضافتی علاوه بر کرمان در سیستان و بلوچستان، ایرانشهر و مناطقی از اصفهان هم تولید می‌شود.

• 5. خرمای کبکاب

خرمای کبکاب جزو انواع تر است و رنگ آن قهوه‌ای تیره تا مشکی می‌باشد. این خرما در استان بوشهر به طور عمده کشت می‌شود و بیشترین سطح زیر کشت آن در منطقه دشستان استان بوشهر قرار دارد. همچنین در شهرستان کازرون هم کشت می‌شود. خارک آن مزه تلخی دارد و به همین دلیل کمتر استفاده می‌شود و بیشتر به صورت رطب و خرما مصرف می‌شود. این میوه از اواسط شهریورماه برداشت می‌شود.

• 6. خرمای ربی

این نوع خرما جزو ارقام نیمه خشک است و رنگ آن قهوه‌ای تیره و هسته‌ای نازک دارد. بیشتر در استان سیستان و بلوچستان کشت می‌شود و همزمان با خرما مضافتی می‌رسد. میوه آن نسبتاً بزرگ و رنگش قرمز است.

• 7. خرمای شاهانی

این خرما در منطقه جهرم استان فارس به وفور کشت می‌شود. در میناب به نام شاونی، در فیروزآباد شونی و در حاجی‌آباد بندرعباس هم به نام خورک شونی شناخته می‌شود. خرمای شاهانی میوه‌ای کشیده، نوک باریک و رنگ زرد طلایی دارد و جزو خرماهای تر است و طرفداران زیادی دارد.

• 8. خرمای مرداسنگ

خرمای مرداسنگ با میوه زرد رنگ، طعم و شکلش به خرمای پیارم شباهت دارد اما بافت نرم‌تری دارد. این خرما علاوه بر استان کرمان در منطقه جیرفت و بندرعباس هم کاشته می‌شود. کیفیت آن عالی است و بیشتر به صورت خرما استعمال می‌شود.

• 9. خرمای برهی

خرمای برهی از دیگر خرماهای کشت شده در ایران است که ارزش یک بار امتحان کردن را دارد. این خرما زرد و ترد است و طعمش شبیه شکر قهوه‌ای است. خرمای برهی یکی از میوه‌های پرطرفدار است و در باغ‌ها قبل از رسیدن به فروش می‌رسد. تاریخچه این خرما به نخلستان‌های عراق برمی‌گردد.

• 10. خرمای گنطار

خرمای گنطار یا قنطار، خرمای تر با هسته‌ای کوچک است. این خرما از انواع مهم و صادراتی استان خوزستان و همچنین شهرستان‌هایی مثل کازرون، برازجان، اهرم و داراب می‌باشد. این خرما قابلیت نگهداری بالایی دارد و بافتی نیمه خشک، ظاهری بیضی و رنگی متمایل به قهوه‌ای دارد.

• 11. خرمای آل مهتری

این خرما از انواع مهم استان هرمزگان و از فراوان‌ترین ارقام در شهرستان میناب است و در استان کرمان نیز کاشته می‌شود. این نوع خرما از ارقام زودرس است و میوه‌اش نسبتاً کوچک و کشیده است. هسته‌اش بخش عمده‌ای از میوه را اشغال کرده و به همین دلیل ارزش آن کمتر است، اما به خاطر زودرسی‌اش ارزش اقتصادی زیادی دارد.

• 12. خرمای خضراوی

خرمای خضراوی از ارقام خرماهای نرم است که به صورت خارک و رطب هم مصرف می‌شود. این خرما نیز مثل خرمای برهی از نخلستان‌های عراق به ایران آمده است. خرمای خضراوی از نظر سطح زیر کشت، دومین رتبه را در استان خوزستان دارد و هسته‌اش به راحتی از میوه جدا می‌شود.

• 13. خرمای خاصوئی

این خرما از مهم‌ترین ارقام در بهبهان (خوزستان) است. خرمای خاصوئی بسیار مرغوب و میوه‌ای شیرین دارد. رنگ میوه آن قرمز و اندازه‌اش کوچک است. در شهرستان فسا (استان فارس) به این خرما خاصی می‌گویند و از نظر کیفیت در شهرستان در رده خوب محسوب می‌شود. در بهبهان نیز به همین نام خاصی شناخته می‌شود و قابلیت نگهداری بالایی دارد.

• 14. خرمای شکر

این خرما بیشتر در شمال خوزستان مانند دزفول و شوشتر تولید می‌شود.

“`

و رامهرمز وجود دارد. در شهرهای دیگر استان خوزستان مانند شادگان و اهواز هم به طور پراکنده دیده می‌شود. این نوع خرما همچنین در میناب، قشم و بندرعباس کشت شده است. در شهرهای برازجان و ایرانشهر نیز به مقدار کم برداشت می‌شود. این خرما نسبت به دیگر انواعش دارای قند بیشتری است و به همین دلیل شیرین‌تر نیز می‌باشد و معمولا به صورت رطب مصرف می‌شود. رنگ آن در مراحل مختلف رسیدن از سبز به زرد و سپس به قهوه‌ای تغییر می‌کند. این خرما از انواع زودرس به شمار می‌آید. درجه شیرینی آن زیاد بوده و میوه‌اش تقریباً خشک و کیفیت متوسطی دارد. میزان چسبندگی هسته به میوه کم است و چسبندگی کلاهک به میوه متوسط است.

• 15. خرمای زریک

خرمای زریک در میناب، بندرعباس، قشم، فسا و جهرم کشت می‌شود. کیفیت میوه در میناب و قشم عالی بوده و در بندرعباس خوب است. رنگ میوه زرد کهربایی است و جزو خرماهای تر به حساب می‌آید. محصول این خرما معمولاً به مرحله خرمای کامل نمی‌رسد، بنابراین شیره کمتری دارد.

• 16. خرمای شیخالی

خرمای شیخالی در برازجان، خورموج، اهرم، کازرون (خشت و کماج) و شیانکاره کشت می‌شود. رنگ میوه آن زرد است و خارک بسیار خوبی تولید می‌کند. اندازه میوه بزرگ و قسمت پایینی آن پهن است. میوه در کازرون و خشت و کماج درجه یک بوده و در شیانکاره درجه دو محسوب می‌گردد.

• 17. خرمای حلاوی

این خرما بیشتر در استان خوزستان (آبادان، خرمشهر، اهواز، شادگان) کشت می‌شود. خرمای حلاوی یکی از انواع مهم صادراتی به کشور عراق به شمار می‌آید و در آمریکا تحت نام «دروم داری» به فروش می‌رسد. این نوع خرما نرم است. خرمای حلاوی در مراحل پایانی رسیدن چروک می‌خورد و میوه‌اش کوچک و جزو زودرس‌ترین انواع خرما است. شکل میوه دوکی و نوک آن گرد است. بافت میوه کم‌فیبر و پوست آن نازک و شکننده است و به بافت میوه محکم چسبیده است. هسته آن بیضی شکل و خاکستری با نوک سفید است و از هسته‌های درشت به حساب می‌آید. میزان چسبندگی هسته به میوه متوسط و چسبندگی کلاهک به میوه کم است. قدرت انبارداری این خرما بالا بوده و در برابر باران و رطوبت زیاد در زمان رسیدن و برداشت مقاومت دارد و کمتر آسیب می‌بیند. شیرین‌ترین خرما متعلق به شادگان است و از نظر اهمیت در سطح متوسطی قرار دارد.

• 18. خرمای دیری

خرمای دیری در استان خوزستان (اهواز، خرمشهر، آبادان، شوشتر، شادگان) و بوشهر، کازرون، برازجان و بهبهان نیز کشت می‌شود. میوه دیری از نوع خشک و نسبتاً درشت است. در اهواز به عنوان درجه یک، در خرمشهر، بوشهر و بهبهان درجه دو و در کازرون درجه سه به شمار می‌آید. این خرما نسبتاً به رطوبت مقاوم است و از ویژگی‌های خاص آن دیررسی است. خلال و خارک آن رنگ قرمز دارد. خرمای دیری جزو میوه‌های خشک به حساب می‌آید که روی نخل کاملاً خشک می‌شود و به رطوبت خیلی مقاوم است. میوه تخم‌مرغی شکل با بافت سفت (خشک) و رنگ قهوه‌ای روشن است و ضخامت پوست آن متوسط است. هسته بیضی کشیده به رنگ کرم است، میزان چسبندگی هسته به میوه کم و خارک دیری طعمی تلخ دارد و معمولاً در زمان رسیدن کامل در آبان و آذر برداشت می‌شود. میزان چسبندگی کلاهک به میوه متوسط است.

• 19. خرمای لولو

خرمای لولو که نام دیگر آن خرما آلویی است، خرمایی با شکل خاص و شبیه آلوچه می‌باشد که با طعم فوق‌العاده‌اش در سال‌های اخیر مشتریان زیادی را به خود جلب کرده است. خرمای آلویی شرایط نگهداری راحت‌تری نسبت به دیگر انواع خرما دارد.

• 20. خرمای عجوه

این نوع خرما ترکیبی از انواع نرم و خشک است، شیرین بوده و در دهان نرم می‌شود و رنگ آن قهوه‌ای تیره متمایل به سیاه دارد. این خرماها خواص شفابخش زیادی دارند و از محصولات عربستان سعودی به شمار می‌آیند.

• 21. خرمای صفوی

خرمای صفوی رنگ سیاه، طعم شیرین و میوه‌ای گوشتی و سرشار از ویتامین دارد. این خرما بافتی نرم دارد و در مدینه کشت می‌شود. این خرما به خرمای شفابخش نیز مشهور است و خوردن خرمای صفوی با معده خالی باعث نابودی کرم‌های معده می‌شود.

• 22. خرمای کلوته

خرمای کلوته جزو انواع مرطوب و تر ایران محسوب می‌شود. این خرما در ابتدا رنگی قرمز دارد و از نظر شکل و اندازه شبیه به خرمای مضافتی است و جزو محصولات باکیفیت و تجاری مهم به حساب می‌آید. خرمای کلوته در جیرفت کشت می‌شود.

این خرماها در روستاهای اطراف کرمان کشت می‌شوند و از انواع بزرگ خرما هستند. برداشت آن‌ها در اوایل شهریور انجام می‌شود. بهترین شرایط نگهداری این خرماها در مکان‌های خشک و در دمای بین صفر تا پنج درجه سانتی‌گراد است.

• 23. خرمای انبارا

خرماهای انبارا به خاطر اندازه بزرگ، بافت گوشتی و هسته‌های کوچکشان محبوب و پرفروش هستند. این خرماها یکی از گران‌ترین انواع خرما را تشکیل می‌دهند و طعمی شیرین و قهوه‌ای دارند و سرشار از پروتئین هستند.

• 24. خرمای ساغای

خرمای ساغای نوعی خرما تازه و محبوب است که در ریاض کشت می‌شود. رنگ این خرما معمولاً قهوه‌ای است، در حالی که نوک آن زرد کمرنگ است. این خرما ممکن است کمی چروکیده به نظر برسد اما پوستش شکسته نمی‌شود و واقعاً ارزش امتحان کردن را دارد.

• 25. خرما خدری

خرما خدری رنگی قهوه‌ای متمایل به قهوه‌ای دارد و از نوع خرماهای خشک و شیرین محسوب می‌شود. این خرما پوستی چروکیده دارد و به خاطر تازگی و قیمت مناسبی که دارد، به مقدار زیاد صادر می‌شود و گزینه خوبی برای مصرف است.

• 26. خرمای مدژول

این خرما به عنوان “ملکه‌ی خرماها” شناخته می‌شود. خرمای مدژول دارای بافتی بزرگ و نرم است و طعم شیرینی دارد. در آمریکا بسیار محبوب است و معمولاً در تهیه شیک‌ها و اسموتی‌ها استفاده می‌شود. این نوع خرما معمولاً در طول سال در دسترس است و در عربستان به طور گسترده‌ای کشت می‌شود.

• 27. خرمای خلاص

خرمای خلاص وقتی کاملاً رسیده باشد، عطری مانند کارامل دارد. این خرما وقتی تازه است، کمی چسبناک است و معمولاً با قهوه عربی سرو می‌شود. خرمای خلاص پوست نازکی دارد و در مناطق قصیم و الخرج عربستان کشت می‌شود.

• 28. خرمای مجول

خرمای مجول یکی از انواع خرمای تجاری در ایالات متحده است که بزرگتر، شیرین‌تر و نرم‌تر است. این خرما را می‌توانید به صورت تازه یا خشک مصرف کنید، اما معمولاً آن را خشک می‌کنند تا عمرشان افزایش یابد. خرمای مجول دارای پوستی قهوه‌ای و چروکیده است، ولی وقتی آن را در دست بگیرید و اولین گاز را از آن بزنید، متوجه بافت نرم و مرطوب آن خواهید شد.

• 29. خرمای هلیله

خرمای هلیله یکی از بهترین خرماها در نواحی جیرفت، سیستان و بلوچستان و جهرم است. این خرما طرفداران زیادی دارد و در بازار داخلی به خوبی فروش می‌رود. خرما هلیله منبع خوبی از فیبر و مواد معدنی مانند آهن و پتاسیم است که برای درمان کم‌خونی مفید است. به خاطر تنوع بالایش، این خرما ارزش اقتصادی و تجاری زیادی دارد. معمولاً بعد از برداشت، هسته‌های این خرما جدا می‌شوند و با مواد مغذی مانند شیره و کنجد مخلوط شده و به عنوان یک میان‌وعده مقوی به فروش می‌رسد.

30. خرمای دگلت نور

خرمای دگلت نور یکی از مهم‌ترین نوع خرماهای تجاری در دنیاست که بیشترین مصرف را در میان کشورهای عربی دارد. این نوع خرما بومی عراق است و در مناطق مرکزی استان خوزستان به خوبی رشد می‌کند.