با روش کاشت زعفران در گلدان و زمین زراعی آشنا شوید (2 نکته مهم)

راهنمای کاشت زعفران

زعفران یکی از گیاهان با ارزش ایران است که به خاطر رنگ و عطر خوبش توجه همه را به خود جلب کرده است. زعفران گیاهی است که نیاز زیادی به مراقبت ندارد و می‌توان آن را در جاهای مختلف مانند باغچه، روی بام و یا در گلدان هم کاشت. بعد از اینکه زعفران را در گلدان کاشتید، تا پنج تا شش سال نیازی به عوض کردن گلدان نخواهید داشت. نحوه کاشت این گیاه در گلدان با شرایطی که در زمین باز وجود دارد متفاوت است، بنابراین باید به زمان کاشت، جایی که گلدان‌ها قرار می‌گیرند و روش آبیاری دقت کنید.

گیاه‌شناسی زعفران

زعفران (Crocus sativus) از دسته گل‌های زنبق سانان (Iridaceae) می‌باشد. این گیاه علفی و چند ساله است و دارای پیازی سفید رنگ است که جوانه‌های آن به سمت بالا و کنار رشد می‌کنند. ریشه‌های این گیاه به طور معمول کوتاه و از قاعده پیاز به بیرون می‌آیند. گل زعفران شامل 6 گلپوش است که 3 تا از آن‌ها کاسبرگ و 3 تا گلبرگ هستند و بسیار معطر می‌باشند. همچنین این گیاه دارای 3 پرچم زرد و مادگی با خامه سفید و کلاله سه شاخه قرمز رنگ است.

برگ‌های زعفران باریک و بلند و به رنگ سبز تیره می‌باشند که طول آن‌ها حدود 20 تا 50 سانتی‌متر است و ممکن است بین 5 تا 11 برگ وجود داشته باشد. گل‌ها و برگ‌ها داخل غلافی به نام اسپات قرار دارند که وظیفه حفاظت از آن‌ها تا زمانی که از خاک بیرون بیایند، برعهده دارد. این گیاه به صورت چندگانه است و بذر تولید نمی‌کند.

شرایط اکولوژیک مورد نیاز زعفران

برای کاشت و پرورش زعفران، شرایط زیر ضروری است:

• خاک: زعفران در همه نوع خاک‌ها، چه سبک و شنی و چه رسی و سنگین، قابل کشت است، اما بهترین رشد و عملکرد را در خاک‌های غنی و با بافت متوسط لومی دارد.
• آبیاری: زعفران آب زیادی احتیاج ندارد. توجه کنید که بین دو آبیاری خاک خشک باشد و بعد از خشک شدن برگ‌ها، آبیاری را قطع کنید.
• کوددهی: بعد از پایان گلدهی هر هفته با کود‌های تقویتی گیاه را تغذیه کنید و زمانی که برگ‌ها خشک شدند، دیگر به آن کود ندهید.
• نور: زعفران نیاز به نور کامل و آفتاب دارد.
• دما: زعفران به گرمای متوسط برای رشد نیاز دارد و گرما باعث باز شدن شکوفه‌ها می‌شود. به طور کلی، هر چه نور و گرما بیشتر باشد، جوانه‌ها سریع‌تر رشد می‌کنند.

آب و هوای مناسب برای کاشت زعفران

زعفران گیاهی گرمسیری است و در مناطقی با آب و هوای معتدل که تابستان‌های گرم و خشک و پاییز و زمستان‌های ملایم دارند، به خوبی رشد می‌کند. البته در بعضی شرایط ممکن است گیاه به محیط‌های دیگر هم سازگار شود. به عنوان مثال، در همدان که شهری سردسیری است، زراعت زعفران نتایج خوبی داشته است.

پیاز زعفران در تابستان غیر فعال است و از آبان تا اردیبهشت فعالیت دارد. با شروع گرما، برگ‌ها زرد می‌شوند و خشک می‌شوند و پیاز به خواب می‌رود. به همین دلیل زمین‌های گرم و خشک بهترین مکان برای کاشت زعفران هستند.

مراحل کاشت زعفران در گلدان

مراحل کاشت پیاز زعفران در گلدان به این صورت است:

• یک گلدان مناسب برای کاشت انتخاب کنید. سعی کنید گلدان سفالی و نسبتا بزرگ باشد و دارای سوراخ‌های بزرگ در پایین برای تخلیه آب اضافی باشد تا آب به راحتی خارج شود و زهکشی صورت گیرد.
• درون گلدان را با
  “““html
• برای تهیه خاک مناسب، باید مخلوطی از خاک باغچه و مقداری کود پوسیده دامی یا ورمی کمپوست استفاده کنید.
• گلدان را به پنج قسمت تقسیم کرده و در هر قسمت حدود پنج پیاز را به عمق ۱۵ سانتی‌متر بکارید.
• پیازهای زعفران را به سمت بالا و با فاصله ۳ سانتیمتر از یکدیگر بچینید.
• بهتر است که پیازها را در فاصله 10 تا 15 سانتی متر از هم قرار دهید و حداقل 10 سانتی متر خاک روی آن‌ها بریزید.

روش آبیاری زعفران

به یاد داشته باشید که آب دادن به پیازهای زعفران باید تا مهرماه به تأخیر بیفتد. در مهرماه باید یک یا دو بار در فاصله ۱۰ روز آبیاری انجام دهید.

آبیاری باید به گونه‌ای باشد که آب اضافی از پایین گلدان خارج شود. بنابراین از آبیاری به حدی باید مطمئن شوید که خاک گلدان کاملاً خیس نشود و اشباع از آب نشود.

اگر پیازها را در مهرماه کاشته‌اید، 10 روز بعد از کاشت، آبیاری را شروع کنید.

محل قرار دادن گلدان زعفران

ابتدا از زمان کاشت تا قبل از اولین آبیاری، بهتر است گلدان‌ها را در مکان خنک و کم نور نگهدارید. سپس بعد از آبیاری، گلدان‌ها را در زیر نور مستقیم خورشید قرار دهید. قرار دادن گلدان‌ها در پشت بام یا بالکن می‌تواند برای گیاه مفید باشد.

شما می‌توانید گلدان‌ها را تا پایان بهار آینده در همین مکان نگه دارید. فقط در تابستان، باید گلدان‌ها را به مکان خنک و کم نور منتقل کنید و دوباره با آبیاری مهرماه به زیر نور خورشید برگردانید.

پیاز زعفران اوایل آبان گل می‌دهد. گل‌های زعفران ماندگاری زیادی ندارند، بنابراین باید گل‌ها را در یکی دو روز اول برداشت کنید زیرا بعد از ۳ الی ۴ روز پژمرده می‌شوند.

مراحل کاشت پیاز زعفران در زمین زراعی

تهیه زمین جهت کاشت زعفران

برای آماده‌سازی زمین برای زعفران، باید دقت کنید که در فصل‌های مناسب، یعنی پاییز یا زمستان، زمین را عمیق شخم بزنید. اگر دسترسی به تراکتور ندارید، می‌توانید شخم را در پایان بهار یا اوایل تیرماه انجام دهید.

در کشاورزی مکانیزه، زمین باید در پاییز سال قبل از کاشت با گاوآهن شخم عمیق زده شود و سپس در بهار بعد از باران‌های بهاری، با شخم متوسط و پاکسازی علف‌های هرز آماده شود. در مرداد یا شهریور باید بعد از افزودن ۸۰ تا ۴۰ تن کود دامی و ۲۰۰ کیلوگرم فسفات آمونیوم، زمین را برای کاشت زعفران آماده کنید.

خاک مناسب برای کاشت و پرورش زعفران

زعفران در خاک‌های شور، رسی یا خیلی شنی رشد نمی‌کند. بهترین خاک برای رشد آن خاک شنی – رسی است که مقدار کمی آهک داشته باشد. pH خاک باید بین 7 تا 8 باشد و زمین حاصلخیز و شیرین بوده و علف‌های هرز نداشته باشد. همچنین، نباید در سال‌های گذشته در این زمین زعفران کشت شده باشد.

زمان مناسب جهت کاشت زعفران

شما می‌توانید از مرداد ماه تا مهر ماه برای کاشت زعفران اقدام کنید. بعد از کاشت پیاز زعفران، این پیازها به مدت ۷ تا ۴ سال و در بعضی مناطق تا ۱۰ سال باقی می‌مانند و محصول می‌دهند؛ بنابراین دیگر نیازی به کاشت مجدد زعفران نیست.

“““html

در سال های بعد ندارد.

روش کاشت زعفران

برای کاشت پیاز زعفران، ابتدا باید چاله‌های یک ردیف را با بیل حفر کرد و در هر چاله ۳ تا ۱۵ پیاز قرار دهیم. عمق کاشت پیاز زعفران بین ۱۵ تا ۲۰ سانتی‌متر است و سر پیازها باید رو به بالا باشد. با این عمق، پیازها در زمستان از سرما و یخبندان محفوظ می‌مانند و در تابستان نیز از گرما زده نمی‌شوند.

برای کاشت زعفران، ۴ تا ۵ نفر لازم است. یکی از افراد چاله‌ها را می‌کند، دو نفر پیازهای قابل کشت را به صورت دسته‌های ۳ تا ۵ یا ۱۵ تایی انتخاب می‌کنند.

نفر چهارم پیازها را در چاله‌ها می‌گذارد و دیگران مشغول کار خود هستند تا تمام زمین زعفران کاشته شود. در پایان، سطح مزرعه که نامسطح شده را با بیل یا ماله‌ای که صاف و فشرده است می‌سازند تا پیازها به خاک بچسبند. زمین کشت شده تا زمان آبیاری پاییزی رها می‌شود. قبل از آبیاری، حدود ۱۰ تا ۲۰ تن کود پوسیده در سطح زمین پخش می‌شود. همچنین، پس از کشت زعفران، روی شیارها را با ماله می‌پوشانند تا زراعت به شکل ردیفی به نظر برسد.

مقدار و نوع پیاز زعفران

پیاز زعفران باید بزرگ، سالم، بدون زخم و شاداب باشد و سن آن‌ها از ۷ سال نباید کمتر باشد. پوست‌های اضافی و کپه هر پیاز (کپه جایی است که ریشه در آن قرار دارد و معمولاً خشک و چوبی است) باید جدا شوند. برای جلوگیری از حمله آفات و بیماری‌ها، بهتر است قبل از کاشت از سموم مخصوصی مثل سرزان یا تری تیزان استفاده کنید و به ازای هر ۱۰۰ کیلو پیاز، ۳۰۰ تا ۵۰۰ گرم از این سم‌ها مصرف کنید.

به طور کلی، برای کاشت زعفران در هر هکتار به ۲ تن پیاز نیاز است. اگر پیازها از سال هفتم به بعد در زمین باقی بمانند، گیاه ضعیف شده و دیگر زود به زود آزاردهنده می‌شود و بعد از یکی دو سال از بین خواهد رفت. در سال هفتم، مقدار پیازی که می‌توان از زمین برداشت کرد، ۵ برابر مقدار کشت شده در سال اول خواهد بود.

مقدار و نوع کود برای کاشت زعفران

گیاه زعفران به مواد غذایی زیادی نیاز دارد. باید از دادن کود تازه حیوانی پرهیز کرد و فقط از کود پوسیده استفاده نمود. به طور کلی، در هر هکتار زعفران کاری به ۳۰ تا ۵۰ تن کود حیوانی پوسیده به همراه ۲۰۰ کیلوگرم کود شیمیایی مثل فسفر و پتاس نیاز است. استفاده از ۱۰۰ کیلو کود اوره همراه با ۱۰ تا ۱۵ تن کود حیوانی هر سه سال یک بار، بهترین پیشنهاد برای کشاورزان زعفران کار است.

نحوه آبیاری بعد از کاشت زعفران

پس از اینکه پیاز زعفران در زمین کاشته شد، باید بلافاصله آبیاری انجام شود. اگر قبل از کاشت، زمین آبیاری شده باشد، می‌توان آبیاری را چند روز بعد از کاشت انجام داد. زعفران گیاهی است که به کم آبی مقاوم است و اولین آبیاری پاییزه باید حتماً ۱۵ روز قبل از بیرون آمدن ساقه گل‌ها انجام شود.

اگر آبیاری زودتر از مهرماه و به طور مکرر انجام شود، ابتدا برگ‌ها ظاهر می‌شوند و سپس گل‌ها به وجود می‌آیند. در این صورت، چیدن گل‌ها سخت خواهد شد و ممکن است گل‌ها بین برگ‌ها گیر کرده و از بین بروند.

بعد از کاشت پیاز زعفران، تا زمان برداشت، تنها یک بار باید آبیاری کرد، زیرا زعفران گیاهی است که به محیط‌های خشک عادت دارد.

“““html

زعفران به آب زیادی نیاز ندارد ولی اگر بعد از برداشت آن در طول زمستان چند بار به مزرعه آب داده شود، می‌تواند به بزرگ‌تر شدن پیاز زعفران کمک کند.

شکستن سله بعد از کاشت زعفران

بعد از آبیاری اول و زمانی که زمین شل شد، باید سله شکنی انجام شود به طوری که به پیازها آسیبی نرسد. بهترین وسایل برای این کار کج بیل، بیل شیار دار، گاو آهن ایرانی و کولتیواتر است. سله شکنی کمک می‌کند تا گل‌ها راحت‌تر از خاک بیرون بیایند و کود حیوانی به خوبی با خاک مخلوط شود.

اگر کشاورز نتوانسته باشد قبل از آبیاری به زمین خود کود بدهد، می‌تواند قبل از آبیاری، کود لازم را روی سطح خاک پخش کرده و با شخم سطحی آن را با خاک مخلوط کند. این کار حکم سله شکنی را دارد و بعد از آن، برای هموار کردن زمین و چسباندن خاک به پیازهای زعفران، زمین را با ماله می‌کشند.

بعد از کاشت و برداشت زعفران، باید علف‌های هرز را از بین برد. علف‌های هرز با رقابت برای آب، مواد مغذی و نور خورشید می‌توانند باعث کاهش محصول زعفران شوند. همچنین ممکن است در مراحل کاشت و برداشت زعفران ایجاد مزاحمت کرده و منبعی برای بیماری‌ها و حشرات، به ویژه نماتدها باشند.

وجین (علف‌زنی) حیاط در هر زمانی که علف‌های هرز رشد کردند، ضروری است. معمولاً اولین وجین بعد از آبیاری دوم انجام می‌شود و این کار برای از بین بردن علف‌های هرز است.

به طور معمول، اولین وجین زعفران بعد از برداشت گل‌ها و دومین آن در صورت نیاز، حدود یک ماه قبل از آبیاری سوم انجام می‌شود. در مورد مبارزه شیمیایی با علف‌ها، باید توجه کرد که چون اثر این علف کش‌ها بر روی گیاه زعفران آزمایش نشده، بهتر است در حین رشد زعفران از مصرف علف‌کش‌های شیمیایی خودداری شود.

برداشت زعفران

در سال اول، مزرعه زعفران محصول قابل توجهی ندارد و تنها تعدادی از غده‌های بزرگ که انرژی کافی دارند، گل تولید می‌کنند. معمولاً در نیمه آبان ماه، گل‌های بنفش رنگ در مزرعه ظاهر می‌شوند و به محض ظهور اولین گل، برداشت آغاز می‌شود و این کار تقریباً سه هفته ادامه دارد.

زمانی که گل‌ها ظاهر می‌شوند، مزرعه زعفران به شکل زیبا و خوش عطر در می‌آید و رنگ آن ارغوانی یا بنفش جذاب است. یکی از زیباترین مناظر طبیعت وقتی است که مزرعه زعفران پر از گل می‌شود، چون در فصل سرما و خزان، گیاهان دیگر گل ندارند.

برداشت گل‌ها باید قبل از تابش نور خورشید بر روی گل‌ها آغاز شود و تا ساعت 9 صبح ادامه یابد. عملیات جمع‌آوری گل‌ها به طور معمول 15 تا 25 روز طول می‌کشد.

بیشتر بخوانید: