با سندروم مقاومت به انسولین یا سندروم متابولیک بیشتر آشنا شوید ! (2 نکته مهم)
“`html
سندروم متابولیک چیست ؟
سندرم متابولیک (Metabolic syndrome) مجموعه‌ای از چند مشکل بهداشتی است که شامل: فشار خون بالا، میزان بالای انسولین در خون، چربی اضافی در ناحیه شکم و چربی خون بالا می‌شود. به گفته محققان، سندروم متابولیک شامل عواملی مانند چربی دور کمر، چاقی شکمی، فشار خون بالا، دیابت، تری گلیسیرید بالا و کلسترول خوب (HDL) پایین است. این عوامل با هم وجود دارند و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، سکته مغزی و دیابت را افزایش می‌دهند.
در بسیاری از موارد، افراد مبتلا به سندروم متابولیک، چندین مشکل بهداشتی را به طور همزمان دارند و این موضوع احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی، سکته و دیابت را بیشتر می‌کند. داشتن فقط یکی از این مشکلات به معنای ابتلا به سندروم متابولیک نیست، اما می‌تواند به بیماری‌های جدی دیگری منجر شود.
متخصصان در مورد تعریف سندرم متابولیک هم نظر نیستند. برخی از پزشکان این مشکلات را با نام‌های مختلفی چون سندرم X و سندرم مقاومت به انسولین نیز معرفی کرده‌اند.
اگر فردی مبتلا به سندرم متابولیک یا یکی از اجزای آن باشد، تغییرات در زندگی روزمره می‌تواند به پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های مربوطه کمک کرده یا حداقل روند ابتلا به آنها را به تأخیر بیندازد.
علائم سندرم متابولیک
سندرم متابولیک معمولاً دارای شکمی بزرگتر هستند و به اصطلاح بدن آنها به شکل سیب است. در مقابل، افرادی که وزنشان بیشتر در نواحی دیگر بدن توزیع شده و کمر باریکی دارند، کمتر در معرض خطر ابتلا به دیابت و بیماری‌های قلبی و عوارض دیگر مرتبط با سندرم متابولیک قرار دارند.
ابتلا به sندرم متابولیک به این معناست که فرد همزمان بیش از سه مشکل مرتبط با متابولیسم دارد (حداقل سه تا از چهار مورد زیر):
- چاقی، به ویژه چاقی شکمی (چاقی سیبی شکل)
- فشار خون سیستولیک (عدد بزرگتر) بیشتر از ۱۴۰ میلی‌متر جیوه یا فشار دیاستولیک (عدد کوچک‌تر) بالاتر از ۹۰ میلی‌متر جیوه.
- میزان بالای تری گلیسیرید و میزان پایین HDL (لیپوپروتئین با چگالی بالا) در خون.
- مقاومت به انسولین (هورمونی که به کنترل قند خون کمک می‌کند).
اگر فردی یکی از اجزای سندرم متابولیک را داشته باشد، احتمال مبتلا شدن به سایر اجزا نیز وجود دارد. هرچه تعداد اجزای بیشتری از سندرم متابولیک در فرد وجود داشته باشد، خطر سلامتی بیشتر می‌شود. برخی از مشکلات همراه با این سندروم شامل کبد چرب، هایپراوریسمی، سندرم تخمدان پلی‌کیستیک و اختلال نعوظ در مردان می‌باشد.
عوامل افزایش دهنده خطر ابتلا به سندرم متابولیک
سن:
با افزایش سن، خطر ابتلا به سندرم متابولیک نیز بیشتر می‌شود. در افراد ۲۰ تا ۳۰ ساله، کمتر از ۱۰ درصد به این مشکل مبتلا هستند، در حالی که این عدد در افراد بالای ۶۰ سال به ۴۰ درصد می‌رسد.
نژاد:
اسپانیایی‌ها و آسیایی‌ها در مقایسه با سایر نژادها بیشتر در خطر ابتلا به سندرم متابولیک قرار دارند.
چاقی:
اگر نمایه توده بدنی (BMI) فرد بالاتر از ۲۵ باشد، خطر ابتلا به سندرم متابولیک نیز افزایش می‌یابد. BMI معیاری برای اندازه‌گیری درصد چربی بدن بر اساس وزن و قد است. همچنین افرادی که چاقی شکمی دارند، بیشتر در معرض خطر هستند.
“““html
افرادی که چاقی به شکل گلابی دارند، ممکن است بیشتر در معرض ابتلا به سندرم متابولیک یا سندرم مقاومت به انسولین باشند.
سابقهٔ ابتلا به دیابت:
اگر فردی در خانواده‌اش سابقه دیابت نوع دو وجود داشته باشد یا در دوران بارداری خود به دیابت مبتلا شده باشد، احتمال اینکه به سندرم متابولیک مبتلا شود، بیشتر است.
دیگر بیماری‌ها:
ابتلا به فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی، یا سندرم تخمدان پلی کیستیک می‌تواند خطر ابتلا به سندرم مقاومت به انسولین را افزایش دهد. ذکر این نکته مهم است که سندرم تخمدان پلی کیستیک نوعی اختلال متابولیک است که به دلیل مقاومت به انسولین ایجاد می‌شود و با مشکلات هورمونی و تولید مثل همراه است.
خواب زیاد :
خواب بیش از حد در سالمندان می‌تواند خطر ابتلا به سندرم متابولیک را بالا ببرد. تحقیقات نشان می‌دهد که سالمندانی که بیشتر از ۸ ساعت در شب می‌خوابند و در طول روز چرت می‌زنند، ۱۵ درصد بیشتر از دیگران در معرض این سندرم قرار دارند.
نوشابه‌های گازدار:
نوشیدنی‌های گازدار، حتی انواع رژیمی آنها، ممکن است باعث افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و دیابت شوند. بزرگسالانی که نوشابه‌های گازدار بیشتری می‌نوشند، حدود ۵۰ درصد بیشتر در معرض ابتلا به سندرم متابولیک هستند.
عوارض سندرم متابولیک
سندرم متابولیک می‌تواند به مشکلات و بیماری‌های زیر منجر شود:
- دیابت: اگر عادات غذایی‌تان را تغییر ندهید و مقاومت به انسولین را کنترل نکنید، قند خون شما ممکن است افزایش یابد. در نتیجه، ممکن است شما در آینده به دیابت مبتلا شوید، حتی اگر در حال حاضر مشکلی نداشته باشید.
- بیماری قلب عروقی: فشار خون بالا و کلسترول بالا می‌تواند باعث ایجاد پلاک‌های سخت در دیواره عروق شود. این پلاک‌ها باعث تنگ شدن عروق شده و در نهایت ممکن است به حمله قلبی یا سکته منجر شود.
آزمایش‌های تشخیصی سندرم متابولیک
اگر شما بیش از سه ویژگی مرتبط با این سندرم داشته باشید، پزشک برای شما تشخیص سندرم متابولیک می‌دهد. سازمان‌ها و انجمن‌های مختلف معیاری برای تشخیص این سندرم دارند. براساس تقسیم‌بندی انجمن قلب آمریکا، اگر شما بیش از ۳ ویژگی زیر را داشته باشید، به این سندرم مبتلا هستید:
دور کمر بیشتر از ۸۸ سانتیمتر برای زنان و ۱۰۲ سانتیمتر برای مردان. همچنین اگر شما تاریخچه خانوادگی، دیابت یا نژاد آسیایی داشته باشید، این مقادیر ممکن است کمتر شود.
سطح تری گلیسرید بالاتر از ۱۵۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا تحت درمان با داروهای کاهنده تری گلیسرید.
مقدار HDL یا کلسترول خوب کمتر از ۴۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر برای مردان و کمتر از ۵۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر برای زنان یا تحت درمان دارویی برای افزایش این میزان.
فشار خون سیستولیک بالاتر از ۱۲۰ میلی‌متر جیوه و فشار خون دیاستولیک بالاتر از ۸۰ میلی‌متر جیوه یا تحت درمان پرفشاری خون.
مقدار قند خون بالاتر از ۱۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا تحت درمان دارویی برای کاهش قند خون.
درمان سندرم متابولیک (مقاومت به انسولین)
کنترل تمامی عوامل خطر سندرم متابولیک کار آسانی نیست، اما با تغییر سبک زندگی و در برخی موارد استفاده از دارو، می‌توان این سندرم را بهبود بخشید. ورزش و فعالیت بدنی مناسب نیز نقش مهمی در این زمینه دارد.
“`
فعالیت بدنی روزانه، کاهش وزن و ترک سیگار تغییراتی هستند که می‌توانند به کاهش فشار خون و بهبود سطوح قند و چربی خون کمک کنند. این تغییرات به کاهش خطر سندرم متابولیک کمک می‌کنند.
-
فعالیت بدنی
پزشکان توصیه می‌کنند که هر روز ۳۰ تا ۶۰ دقیقه فعالیت بدنی با شدت متوسط داشته باشید. به عنوان مثال، می‌توانید به این مقدار پیاده‌روی تند کنید. وقتی می‌خواهید ورزش را شروع کنید، فراموش نکنید که حتماً با پزشکتان درباره میزان و شدت فعالیت مشورت کنید. تصور اینکه فردی که سال‌ها بی‌تحرک بوده ناگهان ورزش سنگین انجام دهد، نه تنها غیر منطقی است، بلکه ممکن است عواقب بدی نیز داشته باشد. همچنین، برای افرادی که سال‌ها در رژیم‌های غذایی نامطلوب بوده‌اند، شاید لازم باشد زمان فعالیت بدنی را افزایش دهید تا حداقل یک ساعت در روز باشد.
-
کاهش وزن
کاهش حتی ۵ تا ۱۰ درصد از وزن بدن می‌تواند سطح انسولین و فشار خون را پایین بیاورد و به این ترتیب خطر ابتلا به دیابت نیز کاهش می‌یابد. اگر شما از چاقی رنج می‌برید و وزنتان با وزنی که باید داشته باشید فاصله دارد، ناامید نشوید. زیرا حتی کاهش ۵ تا ۱۰ درصدی از وزن نیز به بهبود وضعیت بدن کمک می‌کند.
-
رژیم غذایی سالم
رژیم غذایی که برای کنترل فشار خون بالا توصیه می‌شود، شبیه به رژیم مدیترانه‌ای است و مزیت‌های زیادی برای سلامتی دارد. این رژیم‌ها بر مصرف میوه، سبزیجات، ماهی و غلات کامل تمرکز دارند و مقدار چربی‌های ناسالم در آنها کم است. قبل از شروع هر رژیم غذایی، با پزشک خود مشورت کنید. همچنین، توصیه می‌شود غذاهای پُرفیبر را در رژیم غذایی خود داشته باشید، مانند غلات کامل، حبوبات، میوه‌ها و سبزیجات که به کاهش سطح انسولین کمک می‌کنند.
-
ترک سیگار
سیگار کشیدن مقاومت به انسولین را افزایش می‌دهد و عوارض ناشی از سندرم متابولیک را بدتر می‌کند. حتماً در زمینه ترک سیگار از پزشک خود کمک بگیرید. بر خلاف آنچه بعضی‌ها فکر می‌کنند که سیگار می‌تواند به لاغری کمک کند، حتی افراد لاغر نیز ممکن است به خاطر سیگار دچار چاقی شکمی و مقاومت به انسولین شوند و این در طولانی مدت می‌تواند منجر به چاقی گردد. بنابراین بهتر است برای ترک سیگار اقدام کنید.
برای کنترل وزن، سطح قند خون، کلسترول و فشار خون، لازم است با پزشک خود مشورت کرده و روند تغییرات را زیر نظر داشته باشید. اگر با تغییر سبک زندگی به هدف بهبود سندرم متابولیک نرسیدید، پزشک ممکن است داروهایی برای کاهش فشار خون، کلسترول و وزن تجویز کند.
پیشگیری از مقاومت به انسولین
- در هر صورت، چه مبتلا به سندرم متابولیک باشید یا نه، تغییرات زیر در سبک زندگی می‌تواند خطر بیماری‌های قلبی، دیابت و سکته را کاهش دهد:
- یک رژیم غذایی سالم شروع کنید. میوه و سبزیجات زیاد بخورید. به جای گوشت قرمز، بیشتر از گوشت سفید یا ماهی استفاده کنید. از غذاهای فرآوری شده و چرب پرهیز کنید. نمک را از روی میز حذف کنید و به جای آن از ادویه‌ها و گیاهان برای طعم‌دهی به غذا استفاده کنید.
- فعال باشید.
- روزانه فعالیت بدنی متوسط داشته باشید.
- به طور منظم چکاپ‌های سلامت انجام دهید.
- به صورت منظم فشار خون، قند خون و چربی‌های خونتان را کنترل کنید.
- اگر لازم است، تغییراتی در سبک زندگی خود ایجاد کنید.
مراجعه به پزشک
اگر می‌دانید که حداقل یک علامت از سندرم متابولیک دارید، از پزشک خود بپرسید که آیا نیاز به آزمایش برای بررسی سایر علائم بی‌نظم آن دارید یا خیر؟
تهیه شده مجله اینترنتی رضیم
مرضیه ملایری
