بررسی علت های کم خونی که تا به حال نمیدانستید (2 نکته مهم)

بررسی علت‌های کم‌خونی

وقتی که از کم‌خونی صحبت می‌کنیم، بسیاری از خانم‌ها به اشتباه فقط به کمبود آهن فکر می‌کنند. درواقع، کم‌خونی می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود و کمبود آهن فقط یکی از آن‌هاست. بنابراین اگر احساس خستگی و بی‌حالی دارید یا وقتی فعالیت می‌کنید، دچار تنگی‌نفس می‌شوید، هجوم به سمت مکمل‌های آهن نکنید! در ابتدا باید تشخیص دهید که آیا واقعاً کم‌خونی دارید و چه نوعی از آن. فقط بعد از تشخیص درست و تحت نظارت پزشک، می‌توانید از مکمل‌ها استفاده کنید.

کمبودهایی که باعث کم‌خونی می‌شوند

دلایل تغذیه‌ای کم‌خونی به چهار دسته تقسیم می‌شوند: کمبود آهن، کمبود ویتامین B12، کمبود اسید فولیک و کمبود پروتئین. افرادی که به سوءتغذیه مبتلا هستند و پروتئین بدنشان بسیار کم شده، ممکن است به کم‌خونی دچار شوند. اما معمولاً کم‌خونی مهم‌ترین مشکل این افراد نیست.

این افراد ممکن است قبل از اینکه کم‌خونی آن‌ها را آزار دهد، مشکلات و ضعف‌های دیگری داشته باشند که آن‌ها را نگران کرده است. در کل، وقتی از تأثیرات مشکلات تغذیه‌ای بر کم‌خونی صحبت می‌شود، بیشتر به کمبود ویتامین B12، اسید فولیک و آهن اشاره داریم. ویتامین B12 در گیاهان وجود ندارد و فقط در منابع حیوانی مانند گوشت و جگر پیدا می‌شود. وقتی گوشت و جگر مصرف می‌کنید، این ویتامین به بدن شما وارد می‌شود و در معده به یک پروتئین خاص متصل می‌شود که به جذب آن در روده کمک می‌کند. بنابراین اگر معده سالمی دارید و شرایط مناسب برای جذب وجود دارد، این ویتامین به خوبی جذب می‌شود و به نقاط مختلف بدن منتقل می‌شود و ذخیره می‌شود.

کمبود ویتامین B12 بیشتر در افرادی دیده می‌شود که یا به طور طبیعی گیاه‌خوار هستند و سال‌ها است که گوشت و جگر نمی‌خورند، یا اینکه جراحی معده داشته‌اند یا مبتلا به بیماری‌هایی از جمله التهاب معده هستند. حتی اگر ذخایر ویتامین B12 در بدن کافی باشد، با به وجود آمدن این مشکلات بعد از ۳ یا ۴ سال، فرد ممکن است دچار علائم کم‌خونی، مشکلات گوارشی و عصبی شود. چون ویتامین B12 در ساخت بافت‌های مختلف و شبکه‌های عصبی نقش مهمی دارد. کمبود این ویتامین به مرور زمان می‌تواند باعث بزرگ شدن گلبول‌های قرمز و بروز مشکلات در ساختار آن‌ها شود و در بلندمدت به کم‌خونی شدید و خطرناک منجر شود، اما در صورتی که به موقع تشخیص داده شود، کاملاً قابل درمان است.

اگر خستگی، تنگی‌نفس و ضعف دارید…

زمانی که اکسیژن به اندازه کافی به بافت‌ها نمی‌رسد، فرد ممکن است دچار خستگی زودرس، مشکل در تمرکز، بی‌حوصلگی، و ضعف شود. شدت این علائم ممکن است بسته به مدت و میزان شدت کم‌خونی متفاوت باشد. برای مثال، یک فرد ممکن است ناگهان مقدار زیادی خون از دست بدهد یا دچار مشکلات جدی در مغز استخوان شود.

در یک وضعیت حاد مانند خونریزی، فرد می‌تواند دچار تنگی‌نفس، تشنگی، ضعف شدید و حتی مرگ شود. اما در حالت‌های مزمن، به علت اینکه فرد به کم‌خونی عادت کرده، بدنش به نوعی خودش را با شرایط جدید تنظیم کرده و هنوز می‌تواند اکسیژن را به بافت‌ها برساند. برای مثال، ممکن است هموگلوبین خون یک فرد از ۱۴ به ۷ برسد، اما او به زندگی عادی خود ادامه دهد. اما فرد دیگری ممکن است هموگلوبینش از ۱۴ به ۱۲ برسد.
“““html

و دچار تنگی‌نفس حاد، ضعف و بی‌حالی شده باشد. همه اینها به شدت و علت کم‌خونی بستگی دارد.

هموگلوبین خون‌تان چند است؟!

خون که مایعی قرمز رنگ است، از آب و مواد مختلفی تشکیل شده. بخش آب آن که به آن پلاسما می‌گویند، شامل پروتئین‌ها، ویتامین‌ها، املاح معدنی و خود آب است. هورمون‌ها و بعضی مواد دیگر از طریق خون به بافت‌ها می‌رسند یا از آنها برمی‌گردند. همچنین، بدن برای سوخت و ساز خود به عوامل موجود در خون نیاز دارد. یکی از مهم‌ترین اجزای خون که باعث رنگ قرمز آن نیز می‌شود، گلبول‌های قرمز هستند که بیش از ۹۵ درصد سلول‌های خون را تشکیل می‌دهند.

این گلبول‌ها در مغز استخوان تولید می‌شوند و وظیفه اصلی آنها انتقال اکسیژن به بافت‌هاست. بر اساس سن و جنس هر فرد، در هرمیلی متر مکعب خون معمولاً بین ۳٫۵ تا ۷ میلیون گلبول قرمز وجود دارد. اگر تعداد این گلبول‌ها کمتر از مقدار معین برای سن و جنس فرد باشد، فرد به کم‌خونی مبتلا می‌شود. در واقع، کم‌خونی به معنای کاهش تعداد گلبول‌های قرمز و هموگلوبین آنهاست که وظیفه اصلی آنها انتقال اکسیژن است. وقتی هموگلوبین خون در خانم‌ها کمتر از ۱۲ گرم و در آقایان کمتر از ۱۴ گرم در هر صد سی‌سی خون باشد، فرد کم‌خونی دارد.

علت کم‌خونی: از مغز استخوان است یا خارج از آن!

دلایل کم‌خونی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند؛ دسته اول علت‌هایی که تولید گلبول‌های قرمز در مغز استخوان را مختل می‌کنند. این مشکلات ممکن است ناشی از عدم دریافت مواد مغذی کافی، اختلال عملکرد سلول‌ها، و یا وجود سلول‌های سرطانی در مغز استخوان باشد. این سلول‌ها می‌توانند از خود مغز استخوان (مثل لوسمی) یا از نواحی دیگر به آنجا برسند و فضای طبیعی مغز استخوان را اشغال کنند که به این فرآیند متاستاز می‌گویند. به عنوان مثال، ممکن است سلول‌های سرطانی از نواحی مانند ریه، پروستات یا سینه به مغز استخوان منتقل شوند و مانع تولید گلبول‌های قرمز شوند.

دسته دوم دلایل کم‌خونی مربوط به مواردی است که در عروق و فضای خارج از مغز استخوان اتفاق می‌افتد. در این حالت، ممکن است مغز استخوان سالم باشد و تولید گلبول‌های قرمز ادامه داشته باشد، اما به دلایلی مانند خونریزی‌های حاد یا مزمن، این گلبول‌ها دچار ریزش شوند یا سنشان زودتر از حد معمول به پایان برسد که به این روند همولیز می‌گویند. همچنین، گاهی تجمع گلبول‌های قرمز در برخی بخش‌های بدن مثل طحال نیز می‌تواند باعث بروز کم‌خونی شود.

کمتر کسی به کمبود اسید فولیک مبتلا می‌شود

کمبود اسید فولیک در دنیا نادر است زیرا مردم به طور معمول از آن به مقدار کافی استفاده می‌کنند و به همین دلیل سوء تغذیه زیادی ناشی از این کمبود مشاهده نمی‌شود. اگر هم کسی دچار کمبود این ویتامین شود، معمولاً به دلیل نیاز زیاد بدن اوست. برای مثال، خانم‌های باردار یا افرادی که بعضی بیماری‌های خاص دارند و بدنشان به میزان بیشتری اسید فولیک نیاز دارد، ممکن است دچار کمبود آن شوند و در نتیجه به کم‌خونی مبتلا شوند. اما به طور کلی، کمبود ویتامین B12 و اسید فولیک فقط حدود ۱۰ درصد از دلایل کم‌خونی را شامل می‌شود. به علاوه، بیماری‌های مزمن دیگر نیز می‌توانند به کم‌خونی منجر شوند.

“`

نباید خودسرانه مکمل مصرف کنید

امروزه مصرف مکمل‌ها و ویتامین‌ها در دنیا بسیار رایج شده و این اتفاق به خاطر تبلیغات زیاد کارخانه‌های دارویی است. ولی توصیه به خرید این مکمل‌ها بدون مشورت با پزشک کاملاً غیر علمی است. بعضی از این مکمل‌ها، به ویژه ویتامین‌های محلول در چربی مانند ویتامین‌های A، D، K و E اگر بیش از حد مصرف شوند، می‌توانند باعث مسمومیت شوند. عوارض ناشی از مسمومیت با این ویتامین‌ها گاهی از کمبود خود آن ویتامین‌ها در بدن بیشتر است.

اما در مورد کمبود آهن، که مسئله‌ای رایج در دنیا است، به خانم‌ها در سنین باروری، یعنی از ۱۴ سالگی تا قبل از یائسگی توصیه می‌شود که هر سال یک بار آزمایش آهن انجام دهند. اگر مشخص شود که سطح آهن بدنشان پایین است، باید حتماً از مکمل آهن استفاده کنند. اگر هم به پزشک دسترسی نداشته باشند و ببینند که در دوره قاعدگی خون بیش از حد از دست می‌دهند یا بارداری‌های مکرر دارند، ضروری است که در طول سال حداقل ۱۰۰ عدد قرص فروس سولفات ایرانی که معادل ۵۰ میلی‌گرم آهن عنصری دارد، مصرف کنند. همچنین برای اطمینان بیشتر، بهتر است به پزشک مراجعه کنند و ذخایر آهن بدنشان را مورد بررسی قرار دهند.