بواسیر و درمان هموروئید بدون عمل جراحی (2 نکته مهم)
برای درمان بواسیر جراحی نکنید!
بسیاری از بواسیرها بدون نیاز به درمان به خودی خود بعد از یک یا دو هفته بهبود می یابند. اما اگر بهبودی حاصل نشود، براساس نظر پزشک و وضعیت بیمار ممکن است نیاز به جراحی احساس شود. باید توجه کنید که هیچ درمانی ( چه دارویی و چه جراحی ) نمی‌تواند از بازگشت مجدد بواسیر جلوگیری کند، مگر اینکه تغییرات لازم را در رژیم غذایی خود ایجاد کنید، به ورزش منظم توجه داشته باشید، در صورت داشتن اضافه وزن، وزن خود را کاهش دهید و به اجابت مزاج منظم عادت کنید.
با ما در رضیم همراه باشید تا با راه‌های مناسب برای درمان هموروئید آشنا شوید.
هموروئید چیست؟
هموروئید به معنی تورم رگ‌های خونی است که ممکن است خیلی دردناک یا سوزش داشته باشد. بسیاری از افراد نیازی به عمل جراحی برای درمان هموروئید ندارند، اما در موارد شدید که با درمان خانگی بهبود نمی‌یابد، ممکن است نیاز به کمک پزشکی باشد. دو روش درمان وجود دارد؛ یک روش عمل جراحی است و روش دیگر استفاده از لیزر و باندینگ برای از بین بردن هموروئید. با اینکه جراحی برای درمان هموروئید معمولاً ایمن و مؤثر است، روش لیزر معمولاً عوارض کمتری دارد. دکتر مسعود صدرالدینی، متخصص گوارش، کبد و آندوسکوپی، می‌گوید که با رعایت رژیم غذایی و سبک زندگی سالم می‌توان از ابتلا به هموروئید یا بواسیر جلوگیری کرد. حتی پس از درمان، باید غذاهایی که فیبر بالا دارند را در رژیم خود بگنجانید و به خودتان توجه کنید تا هموروئید دوباره عود نکند. تورم عروق خونی در کانال مقعد باعث ایجاد هموروئید می‌شود. این کانال دو اینچ طول دارد و از رکتوم تا خروجی مقعد ادامه می‌یابد. هموروئید ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شود و در بین مردان و زنان به یک اندازه شایع است.
هموروئید داخلی و هموروئید خارجی
هموروئید داخلی درون رکتوم شکل می‌گیرد و معمولاً قابل دیدن یا احساس نیست. این نوع هموروئید معمولاً دردناک نیست زیرا در آن ناحیه عصب‌های کمتری وجود دارد. تنها علامت این نوع بواسیر، خونریزی است. هموروئید خارجی زیر پوست اطراف مقعد ایجاد می‌شود که در آن ناحیه عصب‌های زیادی وجود دارد، بنابراین این نوع بواسیر می‌تواند هم خونریزی و هم درد ایجاد کند.
هموروئیدها شایع ترین علت خونریزی مقعدی هستند. اکثر این هموروئیدها خطرناک نیستند و معمولاً بعد از چند هفته خوب می‌شوند. اما دکتر صدرالدینی با انجام آزمایش‌هایی بیماری را تشخیص می‌دهد و در صورت اطمینان از اینکه هموروئیدها مشکلاتی را ایجاد کردند، با روش‌های مناسب آنها را درمان می‌کند.
بواسیر داخلی و خارجی ممکن است شکل‌های متفاوتی داشته باشند و بسیاری از افراد ممکن است ترکیبی از هردو را تجربه کنند. خونریزی به‌اندازه‌ای که باعث کم‌خونی شود نادر است و خونریزی خطرناک بسیار نادرتر است. بسیاری از افراد احساس شرم می‌کنند و معمولاً زمانی به پزشک مراجعه می‌کنند که مشکل پیشرفته شده است.
هموروئید خارجی
اگر هموروئید خارجی دچار لخته نشود، ممکن است مشکلاتی ایجاد کند. البته هموروئید در صورت لخته شدن نیز می‌تواند بسیار دردناک باشد. این درد معمولاً در عرض ۲ تا ۳ روز کاهش می‌یابد، اما از بین رفتن تورم ممکن است چند هفته طول بکشد. ممکن است بعد از درمان، یک زگیل آویزان باقی بماند. اگر هموروئید بزرگ باشد و مشکلات بهداشتی بوجود آورد، ممکن است تحریک پوست اطراف را سبب شده و باعث خارش در اطراف مقعد شود.
علت بواسیر
دلیل دقیق اینکه چرا بعضی افراد به بواسیر (همورویید) مبتلا می‌شوند هنوز به طور کامل مشخص نیست. اما عوامل مختلفی می‌توانند در بروز این مشکل نقش داشته باشند، از جمله: عادت‌های نامناسب در دفع مثل یبوست یا اسهال، عدم ورزش کافی، تغذیه نامناسب (مثل کمبود فیبر)، فشار زیاد در شکم (که ممکن است به خاطر نشستن یا ایستادن طولانی، بارداری، یا وجود توده در شکم باشد)، ژنتیک، و افزایش سن. همچنین، چاقی، نشستن طولانی مدت، سرفه‌های مزمن و مشکلات در عملکرد لگن نیز می‌توانند خطر ابتلا به بواسیر را افزایش دهند. البته شواهد علمی برای این دلایل قوی نیست.
در دوران بارداری، فشاری که جنین به شکم وارد می‌کند و تغییرات هورمونی موجب بزرگ شدن رگ‌های بواسیری می‌شود. زایمان هم می‌تواند فشار شکم را زیاد کند. به طور معمول، زنان باردار نیاز به جراحی برای درمان بواسیر ندارند، زیرا علائم معمولاً بعد از زایمان از بین می‌روند. یکی دیگر از دلایل بواسیر این است که مدفوع ممکن است خیلی سفت و تند باشد و به رگ‌های خونی در ناحیه مقعد آسیب بزند.
درمان بواسیر
هرگز به دنبال جراحی برای درمان بواسیر نباشید، زیرا ممکن است کنترل خود را بر دفع گازهای شکمی از دست بدهید.
تا ۱۵ روز صبح ناشتا یک روز در میان :
یک روز دو لیوان عرق شاهتره را داغ کنید تا جوش بیاید، سپس آن را روی سه قاشق غذاخوری خاکشیر تمیز شده بریزید و به جای صبحانه میل کنید. تا ظهر هیچ چیز دیگری نخورید جز کمپوت با فرنی رقیق. روز بعد، سه قاشق غذاخوری ترنجبین را در یک و نیم لیوان آب جوش حل کرده و سپس داغ داغ روی سه قاشق خاکشیر بریزید و به عنوان صبحانه مصرف کنید و تا ظهر مانند روز قبل عمل کنید. بعد از ظهر هم می‌توانید از مسهل استفاده کنید، ولی برای تاثیر بهتر، می‌توانید به آن سه پستان، آویشن و قدومه به مقدار ۲۵ گرم اضافه کنید.
برای درمان دارویی، ۵۰ گرم خار شتر را با سه لیوان آب بجوشانید (اگر آرام بجوشید، با دو لیوان هم کافی است) تا کمی آب کم شود و به یک لیوان برسد. آن را تا صبح نگهدارید و بعد صاف کنید و آن یک لیوان را به مدت پنج روز بخورید. همچنین در این مدت می‌توانید با استفاده از ضماد بواسیر (که می‌توانید از مطب تهیه کنید) یا روغن‌های طبیعی (مثل روغن محلی یا روغن کوهان شتر) محل را نرم نگه دارید. در برخی موارد، بسته به نظر پزشک، ممکن است زالو درمانی انجام شود یا خون گیری به روش سنتی انجام شود.
همچنین باید از غذاهای سنگین مثل گوشت قرمز، بادنجان، عدس، کلم، شیر، خرما، و نمک زیاد که باعث تشدید این مشکل می‌شوند پرهیز کنید. گوشت‌های سبک مانند مرغ، خربزه، انار، زرشک، آلو و برخی از شربت‌ها می‌توانند به بهبود شرایط کمک کنند. اگر علت بواسیر از نوع صفرا باشد، خوردن هلیه زرد می‌تواند مفید باشد.
تذکر: اگر بعد از درمان، موارد گفته شده را رعایت نکنید و از مواد غذایی مضر استفاده کنید یا دچار یبوست شوید، ممکن است بواسیر دوباره برگردد.
خون درمانی
حجامت، زالو درمانی و خون‌گیری در درمان بواسیر بسیار موثر و گاهی ضروری است، به خصوص اگر همراه با داروهای دیگر باشد. به طور کلی، افرادی که به طور منظم حجامت و خون‌گیری انجام می‌دهند کمتر به بواسیر مبتلا می‌شوند. از روش‌های خون‌گیری مدرن پرهیز کنید. این روش‌ها بهترین گزینه برای درمان این بیماری به شمار می‌آیند.
غذای بیماران بواسیری
افراد مبتلا به بواسیر باید از مصرف غذاهای مضر پرهیز کنند. این غذاها شامل سرخ‌کردنی‌ها، کباب، گوشت‌های قرمز، لبنیات، سیر، ادویه‌جات تند، سوسیس و کالباس، انواع ساندویچ‌ها، شیرینی‌ها، نان‌های پخته شده با جوش شیرین، آب یخ، نوشابه و هر چیزی که باعث یبوست یا سفتی مدفوع می‌شود. بهتر است غذاهایی که می‌خورید نرم‌کننده و ملین باشند. خوردن ۵ عدد انجیر و ۱۰ عدد آلو بخارا در صبح ناشتا بسیار مفید است. سوپ‌هایی که با سبزیجات مثل گشنیز، برگ چغندر، تره و آلو بخارا تهیه می‌شوند، توصیه می‌شود و اگر گوشت می‌پزید، بهتر است فقط گوشت مرغ و گوسفند را به همراه این مواد تهیه کنید.
بخور بواسیر
می‌توانید تخم گشنیز، آویشن، گل ختمی و تخم مرو را در مقداری آب بجوشانید و بخار آن را به موضع مبتلا بزنید.
قرص بواسیر
ترکیب داروهایی مثل هلیله سیاه، هلیله زرد، مصطکی، کندر، ریوند چینی، انزورت، گل سرخ و صبر زرد بسیار مفید است. این داروها را به اندازه مساوی بردارید، بکوبید و نرم کنید. بعد از اینکه نرم شد، آن را با آب مقل ازرق مخلوط کرده و به صورت قرص‌های کوچکی خشک کنید. این قرص‌ها در کتاب‌های طب گیاهی به طور مفصل توضیح داده شده و نسخه‌های مختلفی برای آن وجود دارد، از جمله نسخه‌ای از حضرت امام رضا (ع) که بسیار موثر است.
پس از دو هفته پاکسازی با داروهای بالا و انجام حجامت یا زالو درمانی، می‌توانید خون بواسیر را با دارویی که خونی که خارج می‌شود سیاه و غلیظ نیست، بلکه رقیق و روشن باشد، متوقف کنید. داروی زیر می‌تواند به جمع شدن بواسیر کمک کند:
- پوست انار ۱۰۰ گرم
- مازو ۵۰ گرم
- سماق ۱۵۰ گرم
- تخم گشنیز ۳۰ گرم
تمامی این مواد را مخلوط کرده و نیمکوب کنید. هر شب نصف استکان از مخلوط را با دو لیتر آب به مدت ۱۵ دقیقه بجوشانید. سپس آن را صاف کرده و با دو استکان سرکه مخلوط کرده و به مدت بیست دقیقه در آن بنشینید. این کار را برای یک تا دو هفته هر شب تکرار کنید.
پیشگیری بواسیر
برای پیشگیری از بواسیر، می‌توانید به چند نکته توجه کنید: از فشار آوردن در هنگام دفع پرهیز کنید، از یبوست و اسهال جلوگیری کنید، رژیم غذایی خود را با فیبرهای زیاد غنی کنید و مایعات کافی بنوشید. همچنین، انجام ورزش مناسب، زمان کمتری را برای کوشش در دفع کردن اختصاص دهید، از مطالعه در توالت پرهیز کنید، وزن خود را کاهش دهید و از بلند کردن اجسام سنگین پرهیز کنید.
درمان لیزر همورویید
امروزه انواع مختلفی از لیزر برای درمان هموروئید استفاده می‌شود. از جمله لیزرهای کم‌قدرت، مادون قرمز و لیزر دی‌اکسید کربن. لیزر دی‌اکسید کربن، که لیزر پرتوان نیز نامیده می‌شود، یکی از بهترین و مؤثرترین روش‌های درمان بواسیر است. این روش بدون درد و خونریزی است و عوارض جراحی باز را ندارد.
سنتی
درمان‌های سنتی معمولاً شامل رژیم غذایی غنی از فیبر، نوشیدن مایعات برای حفظ رطوبت در بدن و… هستند.“`html
میزان آب بدن، داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب (NSAID)، نشستن در آب گرم و استراحت به کاهش عوارض کمک می‌کند. اگر دچار تحریک شدید، نشستن در آب گرم (وان یا لگن آب گرم) به مدت ده تا پانزده دقیقه چند بار در روز می‌تواند به کاهش تورم و تسکین ناحیه آسیب دیده کمک کند. این روش به‌خصوص زمانی مؤثر است که بعد از دفع مدفوع اتفاق بیفتد. نوشیدن آب بیشتر هم می‌تواند به بهبودی کمک کند و با تغییر در رژیم غذایی یا مصرف مکمل‌های فیبری می‌توانید نتایج بهتری بگیرید. با این حال، شواهد کافی برای تأیید مزایای حمام نشسته وجود ندارد و توصیه می‌شود که هر بار به مدت ۱۵ دقیقه استفاده شود.
اگرچه داروهای شیافی و موضعی زیادی برای درمان بواسیر وجود دارد، ولی شواهد قوی برای تأیید استفاده از آنها ارائه نشده است. داروهای حاوی استروئید نباید بیش از ۱۴ روز مصرف شوند زیرا ممکن است به پوست آسیب برسانند. اکثر این داروها ترکیبی از چند ماده فعال هستند که شامل یک کرم حفاظتی مانند وازلین یا اکسید روی، یک داروی مسکن مانند لیدوکائین و یک منقبض‌کننده عروق مثل اپی‌نفرین می‌باشند. استفاده از زردینه ممکن است عوارض جانبی به همراه داشته باشد. علائم بواسیر معمولاً پس از بارداری از بین می‌روند، بنابراین درمان‌های فعال را به بعد از زایمان موکول می‌کنند.
روش‌های مختلف درمان بواسیر
روش‌های متفاوتی برای درمان بواسیر وجود دارد. این روش‌ها به طور کلی ایمن هستند، ولی ممکن است عوارض نادری همچون عفونت در ناحیه مقعد به‌وجود بیاورند. بندآوری با نوار زخم لاستیکی معمولاً به عنوان اولین روش درمان برای افرادی که دچار هموروئید نوع ۱ تا ۳ هستند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش، نوار زخم‌ها را در فاصله‌ای حداقل ۱ سانتی‌متر بالای خط دندانه‌ای می‌چسبانند تا جریان خون در آنجا مسدود شود. بعد از ۵ تا ۷ روز، هموروئید خشک و می‌افتد. اگر نوار زخم خیلی نزدیک به خط دندانه چسبانده شود، ممکن است درد شدیدی ایجاد کند.
بیش از ۸۷٪ افرادی که از این روش استفاده کردند، بهبود یافته‌اند و حدود ۳٪ دچار عوارض یا درد شدند. اسکلروتراپی نیز شامل تزریق یک ماده سفت‌کننده مثل فنول به هموروئید است. این کار باعث تخریب دیواره‌های رگ‌ها و خشک شدن هموروئیدها می‌شود. میزان موفقیت این روش درمانی پس از ۴ سال حدود ۷۰٪ است که از روش بندآوری با نوار زخم لاستیکی بیشتر است.
روش‌های مختلفی برای سوزاندن هموروئید وجود دارد که ثابت شده مؤثر هستند، ولی معمولاً این روش‌ها زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرند که سایر روش‌ها بی‌نتیجه باشند. این کار می‌تواند از طریق سوزاندن برقی، سوزاندن با اشعه فروسرخ، جراحی لیزر یا جراحی کرایو انجام شود. سوزاندن با اشعه فروسرخ می‌تواند گزینه‌ای برای افراد مبتلا به هموروئید نوع ۱ یا ۲ باشد. افرادی که به هموروئید نوع ۳ یا ۴ مبتلا هستند، احتمال بالایی برای عود دوباره بیماری دارند.
جراحی بواسیر
اگر روش‌های ساده و درمان‌های خانگی مؤثر نبودند، می‌توان از چندین روش جراحی استفاده کرد. همه درمان‌های جراحی ممکن است عوارضی مانند خونریزی، عفونت، تنگی مقعد و مشکل در ادرار کردن ایجاد کنند؛ زیرا مقعد نزدیک به رشته‌های عصبی است که مسئول احساس در مثانه هستند. احتمال وقوع بی‌اختیاری در دفع، به‌ویژه برای دفع مایع، ممکن است از ۰٪ تا ۲۸٪ باشد. یکی از عوارض دیگری که ممکن است بعد از جراحی هموروئید رخ دهد، جدایی مخاط مقعدی است که اغلب با تنگی مقعد همراه می‌باشد. این وضعیتی است که در آن مخاط مقعد از مقعد جدا می‌شود، شبیه به نوعی خوش‌خیم از پرولاپس مقعدی. جراحی برش هموروئید (Excisional hemorrhoidectomy) یکی از روش‌های جراحی است که می‌توان از آن استفاده کرد.
“`
این روش عمدتاً تنها در مواقعی استفاده می‌شود که وضعیت هموروئید بسیار حاد و وخیم است. در نتیجه، بیمار بعد از عمل جراحی درد شدیدی را حس می‌کند و معمولاً نیاز به ۲ تا ۴ هفته زمان برای بهبود دارد. اما افرادی که هموروئید درجه ۳ دارند و با این روش درمان می‌شوند، در طولانی‌مدت شرایط بهتری نسبت به کسانی که با روش رگ‌بندی با طناب لاستیکی درمان شده‌اند، خواهند داشت. این نوع درمان مناسب افرادی است که هموروئید خارجی ناشی از لخته خون دارند و در صورتی که ظرف ۲۴ تا ۷۲ ساعت انجام شود، نتیجه بهتری دارد. همچنین، پماد گلیسریل تری نیترات برای افرادی که احساس درد می‌کنند و نیز برای کسانی که در حال بهبودی هستند، مؤثر است.
درمان سرخرگ زادیی هموروئیدی به کمک دستگاه داپلر روشی تقریباً تهاجمی است که برای شناسایی محل دقیق خونریزی در سرخرگ‌ها از داپلر فراصوتی استفاده می‌شود. سپس این سرخرگ‌ها به هم متصل شده و بافت ایجاد شده به شکل طبیعی خود بازمی‌گردد. در این روش احتمال عود بیماری کمی بیشتر است، اما عوارض آن نسبت به هموروئیدکتومی کمتر است. هموروئیدکتومی اصلی که به هموروئیدوپکسی بسته نیز معروف است، در آن بخش عمده‌ای از بافت هموروئیدی که به طور غیرعادی بزرگ شده برش داده می‌شود و باقی‌مانده به جای طبیعی خود برمی‌گردد.
این عمل معمولاً درد کمتری به همراه دارد و به نسبت برش کامل هموروئید زودتر بهبودی حاصل می‌شود. اما در این روش احتمال بازگشت علائم هموروئیدی بیشتر است و لذا این عمل معمولاً برای بیمارانی که هموروئید درجه ۲ یا ۳ دارند توصیه می‌شود.
درمان اولیه برای بیماری‌های خفیف یا متوسط شامل افزایش مصرف مواد غذایی حاوی فیبر، مایعات به منظور حفظ آب بدن، داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی برای تسکین درد و استراحت است. اگر علائم شدیدتر شوند یا بهبودی حاصل نشود، ممکن است برخی روش‌های دیگر انجام شوند. جراحی برای کسانی است که بعد از این مراحل هم بهبود نمی‌یابند.
درمان سنتی
درمان سنتی معمولاً شامل رژیمی غنی از فیبر، نوشیدن مایعات برای حفظ آب بدن، داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAID)، حمام نشسته و استراحت است. نشستن در آب گرم (وان یا لگن آب گرم) به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه، چند بار در روز به کاهش تورم و تسکین ناحیه آسیب‌دیده کمک می‌کند.
اگرچه داروهای شیافی و موضعی متعددی برای درمان بواسیر وجود دارد، اما شواهد چندانی برای تضمین اثر بخشی آنها وجود ندارد. داروهای حاوی استروئید نباید بیشتر از ۱۴ روز مورد استفاده قرار گیرند چرا که ممکن است باعث نازک شدن پوست شود. بیشتر این داروها ترکیبی از عناصر فعال مانند کرم‌های محافظتی شبیه وازلین یا اکسید روی، داروهای مسکن مانند لیدوکائین و منقبض‌کننده رگ‌ها مانند اپی‌نفرین هستند. زردینه ممکن است عوارض جانبی داشته باشد و علائم آن معمولاً بعد از بارداری بهبود می‌یابد؛ لذا درمان فعال به بعد از زایمان موکول می‌شود.
بندآوری با نوارزخم لاستیکی معمولاً به عنوان اولین درمان برای افرادی که بواسیر نوع ۱ تا ۳ دارند استفاده می‌شود. در این روش نوارزخم‌های لاستیکی در فاصله حداقل ۱ سانتی‌متری بالای خط دندانه چسبانده می‌شوند تا جریان خون در آن ناحیه مسدود شود. ظرف ۵ تا ۷ روز، هموروئید خشک شده و می‌افتد. اگر نوارزخم خیلی نزدیک به خط دندانه چسبانده شود، ممکن است شدیداً دردناک شود. در افرادی که این درمان را انجام داده‌اند، میزان موفقیت حدود ۸۷٪ گزارش شده و حدود ۳٪ دچار عوارض و درد شده‌اند.
اسکلروتراپی شامل تزریق یک ماده متصلب مانند فنول در هموروئید است. این کار باعث می‌شود دیواره‌های رگ‌ها بریزند و هموروئیدها خشک شوند. میزان موفقیت این روش درمانی پس از ۴ سال حدود ۷۰٪ است که بیشتر از روش بندآوری با نوارزخم لاستیکی است.
روش‌های مختلفی برای سوزاندن زخم وجود دارد که نشان داده شده در درمان بواسیر مؤثر هستند، اما معمولاً زمانی استفاده می‌شوند که روش‌های دیگر نتیجه‌بخش نباشند. این کار می‌تواند از طریق سوزاندن برقی، سوزاندن با اشعه فروسرخ، جراحی لیزر یا جراحی کرایو انجام شود. سوزاندن با اشعه فروسرخ می‌تواند گزینه‌ای برای افرادی باشد که هموروئید نوع ۱ یا ۲ دارند. افرادی که هموروئید نوع ۳ یا ۴ دارند احتمال بازگشت بیماری بیشتری را دارند.
اگر سوال یا نکته‌ای در مورد درمان بواسیر دارید، لطفاً آن را در قسمت نظرات با ما و دیگر کاربران به اشتراک بگذارید.
منبع: دکتر مصعود صدرالدینی
مجله اینترنتی رضیم
مرجان امینی
