بیشتر بدانید از مزایای سدیم و کاربردهای آن (2 نکته مهم)
خواص سدیم
همه ما نمک را می‌شناسیم و آن را برای خوشمزه‌تر کردن غذاهایمان استفاده می‌کنیم. اما آیا می‌دانید که نمک چه مزایایی برای بدن دارد؟ یا اینکه آیا ضرری هم می‌تواند داشته باشد؟ در این مطلب از رضیم به خواص سدیم و نقش آن در بدن خواهیم پرداخت.
از سال 1937، دانشمندان متوجه شده‌اند که سدیم برای بدن لازم است. سدیم مهم‌ترین الکترولیت موجود در بدن است. الکترولیت‌ها مواد شیمیایی هستند که در بدن وظیفه تنظیم میزان آب، حفظ تعادل اسیدی-بازی و انجام کارهای دیگر را دارند. بیشتر سدیم در مایعاتی که دور سلول‌های بدن را احاطه کرده، وجود دارد.
با مصرف نمک که از کلر و سدیم تشکیل شده، سدیم به بدن وارد می‌شود و به راحتی از طریق سیستم گوارش جذب می‌گردد. معمولاً 95 درصد سدیم مصرفی بیشتر از نیاز بدن است و از طریق کلیه‌ها دفع می‌شود. یک سیستم دقیق میزان سدیم بدن را تنظیم می‌کند که تحت کنترل هورمونی به نام آلدوسترون است. این هورمون از غدد فوق کلیوی ترشح می‌شود. وقتی میزان سدیم در بدن کم شود، آلدوسترون بیشتری ترشح می‌شود که باعث جذب بیشتر سدیم از روده‌ها شده و مانع از دفع آن از کلیه‌ها خواهد شد. اما اگر با مصرف زیاد نمک، میزان سدیم در بدن افزایش یابد، قسمت مربوط به تشنگی در مغز فعال می‌شود و به ما احساس تشنگی می‌دهد. در این صورت احساس نیاز به آب کرده و با نوشیدن آب، غلظت سدیم بدن کاهش می‌یابد.
نقش سدیم در بدن
سدیم به تنظیم آب در بدن کمک می‌کند، به همین دلیل با تغییر در میزان آب مصرفی، بدن نه دچار ورم می‌شود و نه خشکی. همچنین در انتقال پیام‌های عصبی مؤثر است و به انقباض عضلات کمک می‌کند.
وجود سدیم باعث حفظ تعادل اسیدی-بازی بدن یا به زبان ساده‌تر، تنظیم pH بدن می‌شود. نکته جالب درباره سدیم این است که به جذب بهتر قندهای ساده و اسیدهای آمینه که اجزای اصلی نشاسته‌ها و پروتئین‌ها هستند، کمک می‌کند. سدیم در مایعات گوارشی که به هضم غذا کمک می‌کنند، موجود است و همچنین در استخوان‌ها نیز یافت می‌شود.
میزان نیاز بدن به سدیم چقدر است؟
یک فرد بالغ به حداقل 200 میلی‌گرم سدیم در روز نیاز دارد. معمولاً افراد خیلی بیشتر از این مقدار، یعنی به طور متوسط 7 تا 11 گرم در روز نمک مصرف می‌کنند که این مقدار معادل 4 گرم سدیم است.
منبع اصلی سدیم، نمک است، اما به‌طور طبیعی در برخی مواد غذایی مانند گوشت‌ها و سبزیجات نیز وجود دارد. غذاهای آماده و کنسرو شده مقدار زیادی نمک دارند، به همین دلیل به افراد مبتلا به فشار خون بالا توصیه می‌شود که این نوع مواد غذایی را مصرف نکنند.
کاهش و افزایش مصرف سدیم
مقدار معمول سدیم در خون باید بین 136 تا 145 میلی‌اکی والان در لیتر باشد. اگر این مقدار کمتر شود، فرد دچار هیپوناتریومی می‌شود و اگر بیشتر از این مقدار باشد، دچار هیپرناتریومی خواهد شد.
علائم کمبود سدیم در بدن
از نشانه‌های کمبود سدیم می‌توان به ضعف، انقباض‌های عضلانی، خستگی، گیجی و افت فشار خون اشاره کرد. وقتی میزان سدیم خون افزایش یابد، فشار خون بالا رفته و خطر بیماری‌های قلبی، سکته و آسیب‌های قلبی بیشتر می‌شود. برای کاهش احتمال این مشکلات، به افراد توصیه می‌شود که بیشتر از منابع پتاسیم، کلسیم و منیزیم استفاده کنند.
سدیم چه کاربردی دارد؟
سدیم به عنوان نمک خوراکی
این فلز در بهبود ساختار برخی آلیاژها کاربرد دارد.
استفاده در تولید صابون
تصفیه فلزات ذوب شده
استفاده در لامپ‌های بخار سدیم.
سدیم جز (NaCl) است که ترکیب بسیار مهمی است که در زندگی ما یافت می‌شود.
یکی از کاربردهای مهم سدیم در ساخت ترکیبات آلی و تولید استرهاست.
کربنات سدیم در ساخت شیشه به کار می‌رود.
در شرایطی مانند استفراغ مداوم، اسهال یا تعریق بیش از حد، دفع سدیم افزایش می‌یابد و در نتیجه نیاز به مصرف سدیم نیز بالاتر می‌رود. افرادی که برای درمان افسردگی از لیتیم استفاده می‌کنند، نباید رژیم کم‌سدیم داشته باشند.
قابلیت بدن در دفع سدیم از کلیه‌ها محدود است، بنابراین مصرف زیاد و طولانی‌مدت سدیم می‌تواند باعث تجمع آن در بدن شده و در سنین بالا، فرد دچار فشار خون خواهد شد. بنابراین بهتر است قبل از مصرف هر ماده غذایی، برچسب آن را مطالعه کنید تا مطمئن شوید سدیم زیادی ندارد.
1- آلدوسترون
2- هیپوناتریمی
3- هایپرناتریمی
