بیماریهای شایع چشمی و روش های پیشگیری از آنها (2 نکته مهم)

آشنایی با انواع بیماریهای شایع چشمی

بیماریهای چشمی انواع مختلفی دارند و به شیوه های گوناگونی سلامت افراد را در معرض خطر قرار می دهند. بینایی یکی از مهمترین حس‌ها است و نقشی بزرگ نه تنها در ارتباط با محیط اطراف ما دارد، بلکه اختلال در آن می‌تواند بر یادگیری نیز تأثیر بگذارد. در حالی که بیماری‌هایی مانند دیابت و بیماری‌های قلبی بیشتر شایع هستند، بیماری‌های چشمی نیز در میان مشکلاتی هستند که بسیاری از مردم با آن دست و پنجه نرم می‌کنند.

بسیاری از بیماری‌های چشمی اگر به موقع درمان نشوند، به ویژه در دوران کودکی، می‌توانند منجر به نابینایی شوند و مشکلات جدی برای فرد ایجاد کنند که در زندگی روزمره‌اش محدودیت‌هایی به همراه خواهد داشت. به همین دلیل، والدین، معلمان و بزرگ‌ترها نقش مهمی در شناسایی و آگاهی دادن به افراد مبتلا و ارجاع آنها به پزشک دارند.

چشم یکی از حساس‌ترین اعضای بدن است و به دلیل حساسیت بالایی که دارد، در معرض خطرات زیادی از محیط قرار دارد. متأسفانه، زمانی متوجه بیماری چشم خود می‌شویم که نیاز به درمانی پرهزینه داریم و ممکن است بخشی از بینایی‌مان را نیز از دست بدهیم. بیش از ۷۰ درصد اطلاعاتی که در زندگی داریم از طریق چشم به دست می‌آید و سایر حواس تنها در حد محدود می‌توانند جایگزین چشم باشند (مثل گوش یا حس لامسه). بنابراین، مراقبت از چشم‌ها اهمیت بسیار زیادی دارد. با ما در مجله رضیم همراه بمانید تا بیشتر با بیماری‌های شایع چشمی آشنا شویم.

علائم بیماریهای شایع چشمی

• سوزش
• ترشحات چشمی
• حساسیت به نور
• احساس اذیت و خارش چشم
• احساس درد
• از دست دادن یا ضعیف شدن بینایی
• تجمع اشک در چشم

بیماریهای شایع چشمی

• خطاهای انکساری
• آب مروارید
• آماس چشمی و التهاب اعصاب بینایی
• ماکولا یا لکه زرد
• بیماری های شبکیه مانند پارگی یا تفکیک شبکیه
• پیرچشمی
• آب سیاه یا کوری تدریجی
• آماس ملتحمه
• مشکلات چشمی دیابتی مانند بیماری شبکیه دیابتی، ورم مرکز بینایی چشم یا ماکولا و خونریزی شبکیه و زجاجیه چشم

مشکلات بینایی

در چشم سالم، شعاع‌های نورانی موازی که از جسمی در فاصله ۶ متری به چشم می‌رسند، از قرنیه، مایع زلالیه، عدسی و مایع زجاجیه عبور می‌کنند و طوری شکسته می‌شوند که روی نقطه زرد جمع می‌شوند. چنین چشمی از نظر انکسار نور و بینایی کاملاً سالم است. در فرآیند بینایی سه عمل مختلف انجام می‌شود:

• شعور درک شدت نور
• توانایی تشخیص رنگ‌ها
• قدرت استفاده از دو چشم برای ایجاد تصویر سه بعدی
• هر گونه اختلال در یکی از این سه عمل می‌تواند باعث ایجاد مشکل در بینایی شود.

نزدیک بینی (Myopia)

حدود 33 درصد افراد بین 12 تا 54 سال برای…
“`

مشکل دیدن اشیا دور، که به آن میوپی می‌گویند، برای برخی افراد وجود دارد. در اوایل دهه 1970، نزدیک‌بینی در حدود 25 درصد از مردم مشاهده می‌شد و این نوع عیب انکساری یکی از شایعترین مشکلات بینایی است. این وضعیت معمولاً به دلیل انحنای زیاد قرنیه در مقایسه با طول چشم یا طول زیاد چشم به نسبت انحنای قرنیه به وجود می‌آید.

کودکی که به میوپی مبتلا است، برای دیدن اشیاء نزدیک مجبور است آن‌ها را به جلو بیاورد تا تصویر در قسمت عقب چشم واقع شود و روی شبکیه بیفتد و واضح به نظر برسد. این وضعیت از ضعف صلبیه ناشی می‌شود که به کره چشم فشار می‌آورد و باعث کشیده شدن آن می‌شود. این مشکل می‌تواند به سرعت پیشرفت کند و قدرت بینایی فرد را تهدید کند.

عوامل خطر برای نزدیک‌بینی شامل:

• وراثت
• مطالعه طولانی از نزدیک
• مشکلاتی در هنگام رانندگی، ورزش یا دیدن تخته‌سیاه یا تلویزیون که ممکن است به دنبال آن رخ دهد.
• علائم میوپی شامل تاری دید، تنگ کردن چشم‌ها و خستگی است.

دوربینی (هایپروپیا)

دوربینی یا هایپروپیا یک نقص در بینایی است که به مشکل در دیدن اشیای نزدیک اشاره دارد. شیوع دوربینی کمتر از نزدیک‌بینی است و معمولاً ارثی است. دوربینی زمانی پیش می‌آید که طول چشم نسبت به انحنای قرنیه کمتر باشد یا انحنای قرنیه نسبت به طول چشم کمتر باشد. به همین دلیل، نور وارد شده به چشم در پشت شبکیه متمرکز می‌شود. در این حالت، اشیای دور به وضوح دیده نمی‌شوند و اشیاء نزدیک هم ممکن است تار به نظر برسند.

افراد جوانی که دچار دوربینی هستند، قادرند با استفاده از قدرت متمرکزکننده عدسی چشم، تصویر را از پشت شبکیه به روی شبکیه منتقل کنند و بنابراین تصویر را واضح ببینند. اما با بالا رفتن سن، این توانایی کاهش پیدا می‌کند و به تدریج این افراد به عینک بیشتری نیاز پیدا می‌کنند و باید به چشم پزشک مراجعه کنند.

پیر چشمی (پرسبیوپیا)

به همان اندازه که موهای خاکستری یا چین و چروک به نشانه پیری محسوب می‌شوند، مشکل در خواندن حروف ریز نیز از علائم پیر شدن است. علائم پرسبیوپیا معمولاً در سن 40 سالگی ظاهر می‌شود. در این سن عدسی چشم به دلیل عدم انعطاف‌پذیری قادر به تغییر شکل نیست و نمی‌تواند روی اشیای نزدیک تمرکز کند. پرسبیوپیا یکی از نشانه‌های کهنسالی است.

آستیگماتیسم

آستیگماتیسم یک نقص در انحنای قرنیه یا عدسی چشم است که به راحتی قابل درمان است و موجب تار دیدن می‌شود. آستیگماتیسم زمانی به وجود می‌آید که انحنای قرنیه یا عدسی چشم در یک جهت با انحنای آن در جهت دیگر کمی متفاوت باشد. بدین ترتیب، برخی از نقاط قرنیه یا عدسی ممکن است صاف‌تر یا منحنی‌تر از نقاط دیگر باشند. این اختلال موجب می‌شود که برخی اشعه‌های نور بر روی شبکیه تلاقی کنند و تعدادی هم در جلو یا عقب شبکیه قرار بگیرند که باعث تار شدن تصویر می‌شود. زمانی که قرنیه تغییر شکل یافته است به آن “آستیگماتیسیم قرنیه‌ای” می‌گویند. وقتی که این اختلال از نظر عدسی پیش بیاید، به آن “آستیگماتیسم عدسی” گفته می‌شود. هر دو نوع آستیگماتیسم تار دید ایجاد می‌کنند اما آستیگماتیسم ناشی از عدم یکنواختی انحنای قرنیه معمول‌تر است. فرد مبتلا به آستیگماتیسم معمولاً هم در فاصله نزدیک و هم در فاصله دور دچار مشکل دیده می‌شود. این عارضه معمولاً از بدو تولد موجود است و ممکن است با میوپی یا دوربینی ترکیب شود. معمولاً آستیگماتیسم ثابت است و در طول زمان تغییر نمی‌کند. کودکانی که این اختلال را دارند معمولاً برای دیدن واضح، سر و شانه‌های خود را به یک طرف کج می‌کنند. اما بسیاری دیگر که مقدار کمی آستیگماتیسم دارند در واقع نیازی به درمان نخواهند داشت.

“`html

آستیگماتیسم ممکن است به دلیل آسیب به چشم یا جراحی ایجاد شود. این وضعیت با مطالعه در نور کم یا تماشای تلویزیون از نزدیک بهتر یا بدتر نمی‌شود.

چه زمانی باید به چشم پزشک مراجعه کرد؟

اگر میزان آستیگماتیسم چشم شما به حدی باشد که در کارهای روزمره‌تان مشکل ایجاد کند یا اگر کیفیت بینایی‌تان به اندازه‌ای نیست که از فعالیت‌های خود راضی باشید، لازم است به چشم‌پزشک مراجعه کنید. پزشک می‌تواند میزان آستیگماتیسم شما را اندازه‌گیری کند و در مورد روش‌های مناسب برای بهبود بینایی‌تان به شما مشاوره دهد. تغییرات در میزان آستیگماتیسم معمولاً به آرامی و به تدریج رخ می‌دهد. انجام معاینات منظم چشم راهی خوب برای شناسایی تغییرات بینایی است. بزرگسالان سالم باید تا سن ۵۰ سالگی، هر سه تا پنج سال یک بار معاینه چشم انجام دهند و بعد از ۵۰ سالگی، فواصل معاینه را کوتاه‌تر کنند. اگر دچار مشکلات بینایی مانند آستیگماتیسم هستید، هر دو سال یک بار و به تعداد دفعاتی که پزشک توصیه می‌کند، باید به او مراجعه کنید.

شب کوری

شب کوری یک مشکل بینایی است که باعث می‌شود فرد در شب یا در تاریکی به خوبی نبیند. این افراد همچنین هنگام переход از یک محیط روشن به یک محیط تاریک، زمان بیشتری نیاز دارند تا چشمانشان به نور کم عادت کنند. معمولاً، شب‌کوری به دلیل یک بیماری چشمی به نام “التهاب رنگدانه‌ای شبکیه” اتفاق می‌افتد که وارثی است. این مشکل ممکن است توسط بیماری‌های دیگر چشمی مانند “التهابات شبکیه و مشیمیه” یا “آب سیاه (گلوکوم)” نیز به وجود آید.

خشکی چشم

خشکی چشم یعنی سطح قرنیه خشک می‌شود و این مسئله باعث تاری دید می‌شود. این بیماری به ویژه در فصل تابستان رایج است و از کرم‌ترین بیماری‌های چشمی محسوب می‌شود. در تابستان، به دلیل هوای گرم و خشک، اشک‌های چشم سریع‌تر تبخیر می‌شوند و افرادی که مستعد خشکی چشم هستند، دچار این مشکل می‌شوند. همچنین، میکروب‌ها در هوای گرم بیشتر رشد می‌کنند و ممکن است عفونت‌های چشمی را به همراه داشته باشند. شدت نور آفتاب هم می‌تواند به قرنیه و پلک‌ها آسیب برساند و در صورتی که این آسیب‌ها ادامه پیدا کند، ممکن است آب مروارید هم بروز کند.

انحراف چشم (استرابیسم)

استرابیسم ممکن است در یک یا هر دو چشم به سمت داخل یا خارج، بالا یا پایین باشد. این اختلال می‌تواند باعث دوبینی و کاهش دید عمیق شود و اگر درمان نشود، می‌تواند به آمبلیوپی (تنبلی چشم) منجر شود. هر نوع ناهماهنگی در حرکات چشم‌ها، به‌ویژه بعد از شش ماهگی، باید مورد توجه قرار گیرد. همچنین اگر کودکانی در بالای سن مشکلات دوبینی داشته باشند، والدین باید برای چکاپ دقیق آن‌ها اقدام کنند.
استرابیسم دو نوع دارد:

• انحراف داخلی چشم را “ایزوتروپی” و انحراف خارجی را “اگزوتروپی” می‌نامند.
• در نوع ایزوتروپی، چشم به سمت داخل منحرف می‌شود و بیشتر شیرخواران را مبتلا می‌کند.
• اگزوتروپی نیز در کودکان رخ می‌دهد و معمولاً زمانی شدت می‌یابد که به دور نگاه می‌کنند، که ممکن است با بیماری، خستگی و خواب آلودگی بیشتر شود.

استرابیسم در کودکان اگر به موقع درمان نشود، می‌تواند باعث کاهش دید یا آمبلیوپی (تنبلی چشم) شود. این مشکل را می‌توان تا حدودی با بستن چشم درمان کرد، اما اگر درمان آن به تأخیر بیفتد، کاهش دید دائمی خواهد شد و موفقیت درمان کاهش می‌یابد.

قوز قرنیه (کراتوکنوس)

کراتوکنوس یک بیماری غیراگزایی و پیشرفته قرنیه است که در آن قرنیه نازک‌تر شده و به شکل مخروط درمی‌آید. تشخیص این بیماری به دلیل پیشرفت کند آن می‌تواند مشکل باشد. این بیماری زمینه ی ارثی دارد و معمولاً با نزدیک‌بینی و آستیگماتیسم همراه است.

“““html

التهاب قرنیه

کراتیت به معنی التهاب قرنیه است. قرنیه، بخش شفاف در جلوی چشم است و التهاب آن می‌تواند سبب بروز علائمی مانند:

1- درد در چشم
2- حساسیت به نور
3- این که اشک از چشم بریزد
4- ایجاد مشکلاتی مانند آب سیاه، زخمی شدن قرنیه، شکل‌گیری جوشگاه دائمی در چشم و در نهایت از دست دادن بینایی می‌شود.

علل ایجاد التهاب قرنیه :

1- عفونت‌های باکتریایی، ویروسی و قارچی، که شایع‌ترین آن‌ها عفونت با ویروس تبخال است.
2- خشکی چشم به دلیل مشکلات پلک یا تولید ناکافی اشک
3- وجود جسم خارجی در چشم
4- نور شدید، مانند نور ناشی از جوشکاری یا تابش آفتاب از برف یا آب. علائم ممکن است تا 24 ساعت بعد از مواجهه ظاهر نشوند.
5- کمبود ویتامین آ، که به ندرت در صورت داشتن یک رژیم غذایی معقول بروز می‌کند.
6- آلرژی یا حساسیت چشم به مواد آرایشی، آلودگی هوا، گرده گیاهان، گرد و غبار، قارچ و سایر مواد حساسیت‌زا
7- تغذیه نا مناسب، به ویژه کمبود ویتامین آ.

گلوكوم (آب سياه چشم-Glaucoma)

این بیماری زمانی رخ می‌دهد که به خاطر جمع شدن مایع زلالیه، فشار داخل چشم افزایش پیدا کند و عصب بینایی آسیب ببیند. گلوکوم یکی از خطرناک‌ترین بیماری‌های چشمی است، زیرا معمولاً هیچ علامت ویژه‌ای ندارد و فرد ممکن است هنگامی متوجه آن شود که رشته‌های عصبی بینایی کاملاً از بین رفته و دیدش به شدت کاهش پیدا کرده است.

آب مروارید کاتاراکت (Cataract)

آب مروارید یعنی ایجاد کدورتی در عدسی چشم. این تغییر در ساختار پروتئینی چشم معمولاً به دلیل ضربه، مصرف برخی داروها، در معرض تابش نور شدید قرار گرفتن و افزایش سن ایجاد می‌شود. آب مروارید می‌تواند در افراد مختلف و بین دو چشم متفاوت باشد. آب مرواریدهایی که با افزایش سن ایجاد می‌شوند، معمولاً به آرامی طی چند سال پیشرفت می‌کنند. اما سایر آب مرواریدها که ناشی از عواملی مانند بیماری قند، استفاده از کورتون و ضربه هستند، می‌توانند سریع‌تر ظاهر شوند و به سرعت باعث کاهش دید شوند. معاینه منظم و سالانه چشم در افراد زیر ۵۰ سال و هر ۶ ماه یک بار در افراد مسن از مهم‌ترین راهکارهای پیشگیری از کاتاراکت محسوب می‌شود.

پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های چشمی

برای حفظ سلامت چشم‌ها، باید به چند نکته توجه کنیم:
١- نظافت چشم را رعایت کنیم

• دست و صورت هر روز چند بار با آب و صابون شسته شوند.
• از شست‌وشو در آب‌های آلوده خودداری شود.
• از دستمال و حوله‌های دیگران استفاده نشود.
• دستمال کثیف یا دست کثیف به چشم نرود.
• در هنگام بازی به چشم یکدیگر دست نزنیم.
• با دستان آلوده چشم را نمالیم.

٢- از خسته کردن چشم‌ها پرهیز کنیم.

• از خواندن نوشته‌های بسیار ریز خودداری کنیم.
• مطالعه را در نور کافی انجام دهیم و حداقل در فاصله ۳۰ سانتیمتر انجام شود.
• از نگاه
  “““html
• به مدت طولانی به تلویزیون نگاه نکنید و از کار زیاد با رایانه خودداری کنید.
• هنگام مسافرت با وسایل نقلیه، مطالعه نکنید.

٣- از خطراتی که ممکن است به چشم آسیب برسانند، دوری کنید زیرا :

• بازی کردن با پرندگان و حیوانات می‌تواند به چشم شما آسیب برساند.
• بازی با مواد انفجاری مانند ترقه، خطرناک است.
• نور خورشید، باد و گرد و غبار می‌توانند به چشم‌ها آسیب بزنند.
• خیره شدن به نورهای قوی برای چشم خطرناک است.
• استفاده از عینک‌های آفتابی یا طبی در مواقع لازم بسیار مهم است.
• هنگام کار با مواد شیمیایی، حتماً از عینک محافظ استفاده کنید و اگر مواد شیمیایی به چشم شما ریخت، فوراً با آب زیادی بشویید.
• از نزدیک شدن به افرادی که دچار عفونت چشمی هستند، خودداری کنید.
• هنگام باز کردن بطری نوشابه مراقب باشید که در آن به سمت شما پرتاب نشود.
• همیشه هنگام کار با اشیای تیز، صورت خود را دور نگه دارید.

درمان بیماری‌های چشمی

پزشکان چشم معمولاً برای درمان مشکلاتی مانند نزدیک‌بینی و دوربینی، عینک یا لنز تجویز می‌کنند. اما برای بیماری‌های جدی‌تر، ممکن است از داروها یا عمل جراحی استفاده کنند. بهترین راه برای حفاظت از دید شما، انجام معاینات چشمی منظم است. در برخی موارد، اگر پزشکان تشخیص دهند، می‌توانند با لیزر قرنیه چشم را اصلاح کنند. همچنین روش‌های جدیدی به نام PRK وجود دارد که تنها عیب آن عوارضی مانند قرمزی، درد و حساسیت به نور است که به مرور زمان بهبود می‌یابند.

رایج‌ترین درمان‌های بیماری چشمی

• عمل جراحی انکساری، می‌تواند مشکلات بینایی مانند نزدیک‌بینی یا آستیگماتیسم را بهبود بخشد. (لیزیک نوعی جراحی انکساری است).
• پیوند قرنیه برای جایگزینی قسمتی یا تمام قرنیه آسیب‌دیده.
• تجویز استروئیدهای خوراکی، داروهایی که می‌توانند التهاب‌های چشمی مانند التهابات همراه با خونریزی و آسیب به بینایی را درمان کنند.
• همچنین برای افرادی که بیماری چشمی آن‌ها ناشی از دیابت است، پزشکان رژیم غذایی مناسب تجویز می‌کنند و برای حفظ سلامت چشم‌ها، امگا3، امگا6 و آنتی‌اکسیدان‌ها را به میزان قابل توجهی در رژیم غذایی آن‌ها قرار می‌دهند.

بیشتر بخوانید:

گردآوری توسط بخش سلامت

مجله رضیم