بیماری زونا (2 نکته مهم)
زونا یک بیماری ویروسی است که عامل آن ویروس واریسلا زوستر (ویروس آبله مرغان) می‌باشد.
زونا بیماری خطری است که ما در این بخش از مجله اینترنتی رضیم شما را با روش‌های پیشگیری از زونا و مقابله با آن آشنا خواهیم کرد. با ما همراه باشید.
مقدمه‌ای درباره بیماری خطرناک زونا (Herpes zoster)
اگر شما قبلاً به آبله مرغان مبتلا نشده‌اید، نیازی به نگرانی در مورد ویروس آن ندارید و بدن شما ایمنی کافی دارد. زونا یکی از بیماری‌های پوستی است که ناشی از یک ویروس می‌باشد.
اما افرادی که در دوران کودکی یا نوجوانی به آبله مرغان مبتلا شده‌اند، این ویروس در بدن آنها به صورت نهفته و غیرفعال وجود دارد. سپس ممکن است در بزرگسالی زونا را تجربه کنند که ناشی از همان ویروس آبله مرغان است.
بیماری زونا به صورت جوشهای دردناک و تاول‌های پوستی در برخی نواحی بدن بروز می‌کند که به دلیل فعالیت ویروس آبله ایجاد می‌شود.
بیماری زونا چیست؟
آبله مرغان یک عفونت بسیار مسری است که با ضایعات پوستی (بثورانی) مشخص می‌شود.
این بیماری توسط ویروس واریسلا زوستر از خانواده هرپس ویروس ایجاد می‌شود. پس از ابتلا به آبله مرغان، این ویروس به صورت نهفته در مسیر اعصاب نخاعی باقی می‌ماند و در صورت فعال شدن مجدد، زونا یا هرپس زوستر ایجاد می‌شود.
زونا ناشی از فعالیت دوباره ویروس‌هایی است که در سلول‌های نخاعی خوابیده‌اند. همچنین دیده شده است که افرادی که هرگز به آبله مرغان مبتلا نشده‌اند نیز می‌توانند دچار زونا شوند و بهبودی آنها معمولاً بیشتر از افرادی است که قبلاً آبله مرغان گرفته‌اند.
این ویروس از طریق قطرات ریز در هوا یا تماس با ضایعات پوستی فرد بیمار منتقل می‌شود. انسان تنها مخزن ویروس آبله مرغان است. این بیماری به شدت مسری است و احتمال ابتلا در افراد حساس حداقل ۹۰ درصد می‌باشد. معمولاً در اواخر زمستان و اوایل بهار در مناطق معتدل بروز می‌کند.
گروه سنی عمده‌ای که مستعد ابتلا به این بیماری هستند، بچه‌های ۵ تا ۹ ساله می‌باشند و بقیه موارد عمدتاً شامل بچه‌های زیر ۱۵ سال می‌شود. حدود ۱۰ درصد از مبتلایان بالای ۱۵ سال هستند. در مناطق معتدل، معمولاً ۹۰ تا ۹۵ درصد افراد ویروس واریسلا زوستر را در دوران کودکی قوی می‌گیرند. استفاده از داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی نیز می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد.
جوش های زونا چه شکلی هستند؟
زونا یک نوع جوش دردناک بر روی پوست است. جوشهای زونا معمولاً به صورت دسته‌ای از تاول‌های پر از مایع ظاهر می‌شوند که بیشتر در یک نوار در یکی از طرفین کمر دیده می‌شوند. همچنین، این تاول‌ها می‌توانند در طرف پیشانی یا اطراف یک چشم نیز ظاهر شوند، اما ممکن است بتوانند در هر نقطه دیگری روی بدن نیز بروز کنند.
علائم و نشانه‌های بیماری زونا چه هستند؟
علائم بیماری زونا معمولاً در یک ناحیه کوچک از بدن بروز می‌کند. این علائم شامل:
- درد
- سوزش
- بی‌حسی یا سوزن‌سوزن شدن
- راش‌های قرمز که معمولاً بعد از درد ظاهر می‌شوند
- تاول‌های پر از مایع که ممکن است بترکند
- خارش
علاوه بر این، برخی از افراد ممکن است علائم زیر را نیز تجربه کنند:
- تب و لرز
- درد و خشکی عمومی
- سردرد
- خستگی
درد معمولاً اولین علامت بیماری زوناست. در بعضی از افراد این درد ممکن است شدید باشد. بسته به اینکه درد کجا احساس شود، می‌تواند با مشکلات دیگر مانند بیماری‌های قلبی، ریوی یا کلیوی اشتباه گرفته شود. همچنین برخی از افراد ممکن است فقط درد داشته باشند بدون اینکه راش‌های پوستی ظاهر شوند.
اگر شک دارید که به بیماری زونا مبتلا شده‌اید، بهتر است سریعاً به پزشک مراجعه کنید، به ویژه اگر درد یا راش نزدیک چشم‌هایتان است، بالای 65 سال دارید یا سیستم ایمنی شما ضعیف است و یا راش‌ها بسیار دردناک و گسترش یافته‌اند.
علل بروز بیماری زونا
بیماری زونا ناشی از ویروسی به نام واریسلا زوستر است. این ویروس موجب ایجاد آبله نیز می‌شود. وقتی که یک شخص برای اولین بار به این ویروس مبتلا می‌شود، ممکن است جوش‌ها و تاول‌های چرکی در بدنش ظاهر شود که به آبله معروف است.
بعد از بهبودی، این ویروس از بین نمی‌رود بلکه در حالت خواب باقی می‌ماند تا در زمان مناسب دوباره ظاهر شود. این ویروس همچنین به نام هرپس زوستر شناخته می‌شود، اما نباید با ویروسی که عامل زخم‌های تناسلی است اشتباه شود. ویروس واریسلا زوستر هم عامل آبله و هم بیماری زونا است.
روش‌های تشخیص زونا
پزشک معمولاً با معاینه و بررسی علائم، می‌تواند به سادگی بیماری زونا را تشخیص دهد. اگر احساس می‌کنید که ممکن است دچار زونا شده باشید، حتماً به پزشک مراجعه کنید. اگر زونا خفیف باشد، ممکن است ندیده گرفته شود اما سریعاً می‌تواند به حالت حاد تبدیل شود، بنابراین بهتر است درمان را زود آغاز کنید.
انتقال یا سرایت
بیماری زونا
بیماری زونا بیشتر از طریق سیستم تنفسی و ترشحات آن انتقال می‌یابد. راه دیگری که باعث انتقال بیماری می‌شود تماس مستقیم با ضایعات پوستی فرد مبتلا به آبله‌مرغان یا زونا است. در تماس‌های خانوادگی، احتمال انتقال بیماری بین ۸۰ تا ۹۰ درصد می‌باشد.
زمانی که فرد مبتلا به آبله‌مرغان است، دوره سرایت بیماری از ۲۴ تا ۴۸ ساعت قبل از بروز ضایعات پوستی آغاز می‌شود و تا زمانی که تمام تاول‌ها به طور کامل خشک و دلمه بسته باشند، ادامه خواهد داشت. به عبارت دیگر، وقتی که روی پوست هیچ ضایعه آبداری وجود نداشته باشد، دیگر بیماری قابل انتقال نیست.
دوره نهفته، که نشانه‌های بیماری در آن به وضوح مشاهده نمی‌شود، بین ۱۰ تا ۲۱ روز طول می‌کشد اما معمولاً این مدت حدود ۱۴ تا ۱۷ روز است.
عوارض آبله‌مرغان
عفونت پوست
شایع‌ترین عارضه عفونی ناشی از آبله‌مرغان، عفونت ثانویه باکتریایی روی ضایعات پوستی است. این عفونت معمولاً به دلیل خراشیدگی ضایعات بعد از خاراندن رخ می‌دهد. در برخی موارد، ممکن است آثار تاول‌ها باقی بماند اگر که آنها عفونی شوند.
عفونت ریه
بدترین عارضه آبله‌مرغان عفونت ریه است که بیشتر بزرگسالان را درگیر می‌کند. این عارضه معمولاً ۲ تا ۵ روز بعد از شروع بیماری با علائمی مانند تنگی نفس، سرفه، سرعت تنفس و تب ظاهر می‌شود و ممکن است به نارسایی تنفسی منجر گردد.
بیماری زونا
گاهی بعد از اینکه فرد مبتلا به آبله‌مرغان بهبود یافت، ویروس در بدن به حالت خواب می‌رود (احتمالاً در ریشه اعصاب نزدیک به نخاع). این ویروس ممکن است سال‌ها بعد دوباره فعال شود و به بیماری زونا منجر گردد که با درد شدید و ضایعات پوستی مشخص می‌شود.
عفونت مغز یا مننژیت
این نوع عفونت هم به وسیله ویروس واریسلا زوستر ایجاد می‌شود.
التهاب قلب
عفونت قرنیه
عوارض بر روی مفاصل، کبد و پانکراس.
سیر بیماری زونا
کودکان معمولاً در مدت ۷ تا ۱۰ روز بهبود می‌یابند، اما این مدت برای بزرگسالان بیشتر است و احتمال بروز عوارض در آنها بیشتر می‌باشد. پس از بهبود، افراد به طور طبیعی برای تمام عمر در برابر آبله‌مرغان ایمن می‌گردند.
آبله‌مرغان در حاملگی
در موارد نادر، آبله‌مرغان مادر می‌تواند منجر به بیش فعالی جنین شود که به آن “سندرم مادرزادی آبله‌مرغان” می‌گویند. این سندرم با نشانه‌هایی همچون کوچکی سر (میکروسفالی)، ناهنجاری در یک عضو، نقص‌های چشمی و ضایعات پوستی در زمان تولد مشخص می‌شود. اگر مادر در فاصله ۵ روز قبل از زایمان تا ۲ روز بعد از زایمان به آبله‌مرغان مبتلا شود، نوزاد احتمالاً به آبله‌مرغان شدید مبتلا می‌شود و خطر مرگ و میر در این حالت بالا است.
درمان بیماری زونا
مسکن برای کاهش درد و خارش
لوسیون‌های ضد خارش و مسکن‌های بدون نسخه، مانند کالامین، می‌توانند درد و خارش ناشی از زونا را کاهش دهند. اگر درد خیلی شدید باشد یا اگر تاول‌ها به چشم یا گوش نزدیک باشند، باید سریعاً با پزشک مشورت کنید. همچنین ممکن است داروهای دیگری مانند کورتیکواستروئیدها برای کاهش التهاب تجویز شوند.
مراقبت‌های خانگی برای زونا
حمام آب جو دوسر کلوئیدی یا پودری یک درمان قدیمی برای کاهش خارش آبله مرغان است و می‌تواند برای زونا هم مفید باشد. برای اینکه تاول‌ها زودتر خشک شوند، می‌توانید یک لیف سرد و مرطوب روی آنها بگذارید (اما نه زماني که لوسیون کالامین یا کرم‌های دیگر را استفاده کرده‌اید). اگر پزشک اجازه دهد، در حین بهبودی از زونا، سعی کنید فعال باشید. ورزش‌های ملایم یا انجام فعالیت‌هایی که دوست دارید می‌تواند حواس شما را از درد دور کند.
واکسن آبله مرغان
مرکز کنترل بیماری‌ها توصیه می‌کند کسانی که ۶۰ سال و بالاتر هستند، واکسن زونا (زوستا واکس Zostavax) را دریافت کنند. در آزمایش‌های بزرگ، این واکسن خطر ابتلا به زونا را نصف و خطر بروز درد پس از زونا را تا ۶۷ درصد کاهش داده است. اگر قبلاً به زونا مبتلا شده‌اید، این واکسن آن را درمان نمی‌کند اما می‌تواند از حمله‌های بعدی پیشگیری کند. سازمان نظارت بر غذا و داروی آمریکا نیز زوستاواکس را برای افراد تا سن ۵۰ سال، با تجویز پزشک تأیید کرده است.
پیشگیری از ابتلا به بیماری زونا
تنها راه برای کاهش خطر ابتلا به زونا و عوارض بعد از آن، واکسینه شدن است. مرکز پیشگیری و کنترل بیماری‌های ایالات متحده پیشنهاد می‌کند که افراد 60 ساله و بزرگتر یک دوز واکسن زونا دریافت کنند. اگر در مورد زونا و واکسن آن سؤالی دارید، حتماً با پزشکتان مشورت کنید.
این واکسن از طرف سازمان غذا و داروی ایالات متحده برای افراد بالای 50 سال تأیید شده است. این واکسن هرگز نمی‌تواند صددرصد از ابتلا به بیماری زونا جلوگیری کند، اما اگر به زونا مبتلا شدید، شدت بیماری را کاهش می‌دهد و خطر عوارض بعد از زونا را کم می‌کند. این واکسن‌ها به عنوان یک روش پیشگیرانه استفاده می‌شوند و برای درمان کسانی که به زونا مبتلا شده‌اند، استفاده نمی‌شوند.
همچنین واکسن پیشگیری از بیماری آبله مرغان نیز به کودکان و بزرگسالانی که قبلاً به آبله مرغان مبتلا نشده‌اند، توصیه می‌شود. هرچند این واکسن هم نمی‌تواند به طور کامل پیشگیری کند، اما شدت و عوارض بیماری آبله مرغان و زونا را کاهش می‌دهد.
گردآوری شده از مجله اینترنتی رضیم
مرجان امینی
