بیماری سارکوئیدوز چیست؟ (2 نکته مهم)

همه چیز در مورد سارکوئیدوز (Sarcoidosis)

سارکوئیدوز یک بیماری است که علت آن مشخص نیست. در این بیماری، التهاب در قسمت‌های مختلف بدن مانند گره‌های لنفاوی، ریه‌ها، کبد، چشم‌ها، پوست و بافت‌های دیگر رخ می‌دهد. کلمه سارکوئیدوز به معنای «ناهنجاری بافت‌گوشت‌مانند» است.

در این بیماری، توده‌ای کوچک به نام گرانولوما در برخی از اندام‌های بدن ظاهر می‌شود. گرانولوماها گروه‌هایی از سلول‌های ایمنی هستند که به دلیل بیماری تشکیل می‌شوند. در بعضی از افراد، این گرانولوماها از بین نمی‌روند و باعث التهاب و زخم بافت می‌شوند. سارکوئیدوز می‌تواند تقریباً همه اندام‌های بدن را تحت تأثیر قرار دهد، اما بیشتر بر ریه‌ها، چشم‌ها و پوست اثرگذار است. این بیماری معمولاً در سنین ۲۰ تا ۴۰ سالگی شیوع دارد و زنان بیشتر به آن مبتلا می‌شوند. ابتلا به این بیماری در کودکان نادر است.

سارکوئیدوز می‌تواند به اشکال مختلفی ظاهر شود. بعضی اوقات تنها در یک بخش از بدن علائم تولید می‌کند و در مواقعی دیگر، چندین بخش از بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری که به آن سارکوئید و یا سارکوئیدوزیس نیز گفته می‌شود، شامل تجمع غیرطبیعی سلول‌های التهابی مزمن به نام گرانولوما است که به صورت گرهک‌هایی در چندین ارگان بدن شکل می‌گیرند. این گرانولوماها معمولاً در ریه‌ها و غدد لنفاوی یافت می‌شوند، اما امکان درگیری هر قسمتی از بدن وجود دارد.

معمولاً شروع این بیماری تدریجی است. ممکن است در مراحل اولیه هیچ علائمی نداشته باشد یا علائم خفیفی داشته باشد. غالباً بیماران با درمان‌هایی مانند کورتون یا متوتروکسات بهبود می‌یابند. در برخی موارد نادر، افرادی که به فرم‌های شدیدتر بیماری مبتلا هستند، ممکن است عوارضی مانند نارسایی تنفسی یا مشکلات قلبی پیدا کنند که می‌تواند خطرناک باشد.

در بعضی از بیماران، ایجاد زخم در ریه‌ها می‌تواند باعث مشکلات تنفسی شود. درگیری قلب معمولاً با تپش قلب و درد سینه همراه است و در ۵ تا ۱۰٪ از مبتلایان به صورت شدید بروز می‌کند. علل بیماری هنوز ناشناخته است، اما به احتمال زیاد با واکنش ایمنی بدن به یک عامل میکروبی یا شیمیایی ارتباط دارد. این بیماری مسری نیست و به دیگران منتقل نمی‌شود.

علائم و نشانه‌های بیماری سارکوئیدوز

سارکوئیدوز می‌تواند بسته به اینکه کدام بخش از بدن آسیب دیده باشد، علائم متفاوتی ایجاد کند. این علائم ممکن است به آرامی ظاهر شده و برای مدتی طولانی باقی بمانند یا به صورت ناگهانی بروز پیدا کنند و به همین سرعت ناپدید شوند. بسیاری از افرادی که به سارکوئیدوز مبتلا هستند، هیچ علامتی ندارند و تنها زمانی بیماری آن‌ها تشخیص داده می‌شود که به دلایل دیگر رادیولوژی سینه انجام دهند.

علائم عمومی

سارکوئیدوز معمولاً با علائم زیر شروع می‌شود:

• خستگی
• تب
• تورم غدد لنفی
• کاهش وزن
علائم مربوط به ریه

همه افرادی که به سارکوئیدوز مبتلا می‌شوند، احتمالاً مشکلات ریوی زیر را تجربه خواهند کرد:

• سرفه‌های خشک مداوم
• تنگی نفس
• خس‌خس کردن
• درد سینه

علائم مربوط به پوست

حدود ۲۵ درصد از افراد مبتلا به سارکوئیدوز با مشکلات پوستی روبرو می‌شوند که شامل:

• جوش یا دانه‌های قرمز یا بنفش‌رنگ که معمولاً بر روی ساق یا مچ پا ایجاد می‌شود و به لمس حساس است.
• زخم‌هایی که ممکن است بر روی بینی، گونه‌ها یا گوش‌ها ایجاد شود.
• تغییر رنگ پوست که در آن، برخی قسمت‌های بدن تیره‌تر یا روشن‌تر می‌شوند.
• برآمدگی یا غده‌ای که زیر پوست و معمولاً در اطراف زخم‌ها یا تاتوها تشکیل می‌شود.

علائم مربوط به چشم

سارکوئیدوز ممکن است بدون هیچ علامتی به چشم‌ها آسیب برساند. به همین دلیل، انجام آزمایش چشم‌ها اهمیت زیادی دارد. علائم مربوط به چشم شامل:

• تار شدن دید
• درد چشم
• قرمزی شدید چشم‌ها
• حساسیت به نور

چه زمان…

“`

به پزشک مراجعه کنید

سارکوئیدوز همیشه بیماری خطرناکی نیست، اما می‌تواند به اندام‌های بدن شما آسیب‌های جدی و طولانی‌مدت بزند. اگر علائم این بیماری را مشاهده کردید، حتماً به پزشک مراجعه کنید.

پزشکان هنوز نمی‌دانند که چه چیزی باعث این بیماری می‌شود. بعضی از افراد به ژنتیک اشاره می‌کنند و می‌گویند ممکن است با تماس با باکتری‌ها، ویروس‌ها، گرد و غبار یا مواد شیمیایی تحریک شود. محققان هنوز در حال بررسی ژن‌ها و عوامل حساسیت‌زا مربوط به این بیماری هستند.

سیستم ایمنی بدن شما به طور طبیعی از بدن شما در برابر میکروارگانیسم‌های خارجی مانند باکتری‌ها و ویروس‌ها محافظت می‌کند. اما در سارکوئیدوز، برخی از سلول‌های ایمنی به شکل التهاب و به نام گرانولوم تجمع می‌یابند. این تجمع در یک اندام می‌تواند عملکرد آن را تحت تأثیر قرار دهد.

در حالی که هرکسی ممکن است به سارکوئیدوز مبتلا شود، ولی عوامل خاصی می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد:

• سن و جنسیت: این بیماری معمولاً در افراد بین ۲۰ تا ۴۰ سالگی رخ می‌دهد و زنان بیشتر در معرض خطر هستند.
• نژاد: نژاد افریقایی-امریکایی شانس بیشتری برای ابتلا به سارکوئیدوز دارد.
• سابقه خانوادگی: اگر کسی در خانواده شما به این بیماری مبتلا شده باشد، شما هم ممکن است بیشتر در معرض خطر باشید.
• بسیاری از افراد مبتلا به سارکوئیدوز بدون نیاز به درمان بهبود می‌یابند. اما در بعضی افراد، این بیماری می‌تواند مزمن شده و مشکلاتی برای بخش‌های مختلف بدن ایجاد کند:
• ریه‌ها: اگر سارکوئیدوز ریوی درمان نشود، می‌تواند به بافت ریه آسیب بزند و باعث مشکل در نفس کشیدن شود.
• چشم‌ها: التهاب می‌تواند به هر قسمتی از چشم آسیب برساند و ممکن است حتی به کوری منجر شود. همچنین ممکن است باعث آب‌مروارید یا آب‌سیاه شود.
• کلیه‌ها: این بیماری می‌تواند بر نحوه استفاده بدن از کلسیم تأثیر بگذارد و باعث نارسایی کلیه شود.
• قلب: گرانولوم‌ها در قلب ممکن است باعث اختلال در ضربان قلب و در موارد نادر، باعث مرگ شوند.
• سیستم عصبی: تعداد کمی از افرادی که سارکوئیدوز دارند، ممکن است با گرانولوم‌هایی در مغز و نخاع، مشکلات عصبی پیدا کنند. این التهاب ممکن است باعث فلج صورت شود.

در ادامه اطلاعاتی آورده‌ایم که به شما کمک می‌کند برای ملاقات با پزشک آماده شوید و بدانید چه انتظاراتی باید داشته باشید:

• علائم و نشانه‌های بیماری خود را یادداشت کنید و زمان شروع و تغییرات آنها را هم بنویسید.
• فهرستی از تمام داروها، ویتامین‌ها و مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید تهیه کنید.
• اطلاعات پزشکی خود از جمله سایر بیماری‌ها و مشکلات را یادداشت کنید.
• سوالاتی که می‌خواهید از پزشک بپرسید را از قبل بنویسید.

چند سوال اصلی برای پرسش از پزشک:

1. علت احتمالی این مشکل در من چیست؟
2. به چه آزمایشاتی نیاز دارم؟
3. چه درمان‌هایی می‌تواند به بهبود وضعیت من کمک کند؟

از پزشک چه انتظاراتی داشته باشید

برای پاسخ دادن به سوالاتی که پزشک ممکن است از شما بپرسد آماده باشید:

1. چه علائمی را در خود مشاهده کرده‌اید؟
2. آیا تا به حال در معرض سموم محیطی بوده‌اید، مثل کار در کارخانه‌ها؟
3. آیا می‌دانید قبلاً کسی در خانواده‌تان به این بیماری مبتلا شده است یا نه؟
4. آیا مشکلات یا بیماری‌های دیگری داشته‌اید؟
5. چه داروها یا مکمل‌هایی مصرف می‌کنید؟

تشخیص سارکوئیدوز ممکن است دشوار باشد زیرا در ابتدای بیماری علائم زیادی وجود ندارد. زمانی که علائم ظاهر شوند، بنا به اندامی که درگیر شده است، مختلف خواهد بود و می‌تواند شبیه به علائم بیماری‌های دیگر باشد.

پزشک شما معمولاً با یک معاینه جسمی شروع می‌کند که شامل بررسی دقیق زخم‌های پوستی و موارد مشابه است.

پزشک شما به دقت به صدای قلب و ریه‌های شما گوش می‌دهد و غدد لنفی شما را معاینه می‌کند تا هرگونه التهاب را مورد بررسی قرار دهد. او همچنین از شما می‌خواهد که عکس‌های رادیولوژی قبلی خود را به او نشان دهید تا علائم اولیه‌ای که ممکن است نشان‌دهنده سارکوئیدوز باشند را مورد بررسی قرار دهد.

آزمایشات تشخیصی به پزشک کمک می‌کند تا احتمال دیگر مشکلات پزشکی را بررسی کند و مشخص کند که کدام قسمت‌های بدن تحت تأثیر سارکوئیدوز قرار گرفته‌اند.

پزشکان معمولاً به موارد زیر توجه می‌کنند:

• عکس رادیولوژی برای بررسی احتمال آسیب به ریه یا بزرگ شدن غدد لنفی در ناحیه قفسه سینه. در بعضی از افراد این بیماری به‌طور تصادفی در هنگام انجام عکاسی از قفسه سینه شناسایی می‌شود.
• سی‌تی‌اسکن، اگر پزشک نسبت به مشکلات خاص مشکوک باشد.
• PET یا MRI، اگر سارکوئیدوز به قلب یا سیستم عصبی مرکزی آسیب برساند.
• آزمایش خون، برای بررسی سلامت کلی بدن و عملکرد کلیه‌ها و کبد.
• آزمایش عملکرد ریه، برای سنجش حجم ریه و میزان اکسیژن جذب شده برای رساندن به خون.
• معاینه چشم، برای بررسی مشکلات بینایی که ممکن است ناشی از سارکوئیدوز باشد.

نمونه‌برداری

پزشک شما ممکن است بخواهد از ناحیه‌ای از بدنتان که به نظر می‌رسد تحت تأثیر سارکوئیدوز قرار دارد، نمونه‌برداری کند تا وجود گرانولوم‌ها که نشانه‌ای از این بیماری هستند، بررسی شود. نمونه‌برداری ممکن است از پوست یا غشای خارجی چشم انجام شود و بافت نمونه‌برداری شده به آزمایشگاه فرستاده می‌شود.

بیوپسی ریه یا غدد لنفی معمولاً از طریق برونکوسکوپی انجام می‌شود؛ در این روش یک لوله باریک و قابل انعطاف که دوربینی در آن قرار دارد، به گلو شما وارد می‌شود. سارکوئیدوز درمان خاصی ندارد. اگر علائم جدی نداشته باشید، نیاز به درمان نخواهید داشت. معمولاً این بیماری به‌طور طبیعی خود به خود بهبودی پیدا می‌کند، اما باید تحت نظر پزشک باشید و به‌طور منظم آزمایش‌ها و عکاسی‌ها را انجام دهید.

داروها

اگر عملکرد یکی از اعضای بدن به خطر بیفتد، پزشک برای درمان دارو تجویز می‌کند. این داروها شامل:

• کورتیکوستیروئیدها، که داروهای ضدالتهابی قوی هستند و معمولاً اولین گزینه درمان سارکوئیدوز محسوب می‌شوند. در بعضی موارد، این داروها به‌طور مستقیم به ناحیه آسیب‌دیده اعمال می‌شوند – مانند کرم برای زخم پوستی یا به‌عنوان داروی استنشاقی برای ریه‌ها.
• داروهای ضد پس‌زنی؛ این داروها می‌توانند با کاهش فعالیت سیستم ایمنی بدن، التهاب را کم کنند.
• داروهای ضدمالاریا؛ این داروها می‌تواند به درمان مشکلات پوستی، مسائل مربوط به سیستم عصبی و بالا رفتن سطح کلسیم خون کمک کند.
• داروی TNF-alpha، که بیشتر برای درمان التهاب مرتبط با آرتریت روماتوئید استفاده می‌شود و در مواردی که سایر درمان‌ها مؤثر نباشند، می‌تواند برای سارکوئیدوز نیز به کار رود.

جراحی

اگر سارکوئیدوز به حدی شدید باشد که به ریه یا کبد آسیب برساند، ممکن است پیوند عضو نیاز باشد.

اگرچه سارکوئیدوز اغلب ظرف دو سال به خودی خود بهبود می‌یابد، اما زندگی بسیاری از مبتلایان ممکن است تحت تأثیر این بیماری قرار گیرد. اگر شما نیز به این بیماری مبتلا هستید، بهتر است با یک مشاور روانشناس صحبت کنید.