بیماری شایعی به نام رماتیسم مفصلی (2 نکته مهم)

روماتیسم مفصلی که به انگلیسی به آن Rheumatoid arthritis می‌گویند، یک بیماری است که منجر به التهاب، درد و ورم در مفاصل بدن می‌شود. این بیماری معمولاً مزمن است و با گذشت زمان می‌تواند به تخریب مفاصل منجر شود.

روماتیسم مفصلی یا Rheumatoid arthritis یک بیماری است که موجب التهاب، درد و تورم مفاصل بدن میشود. این بیماری معمولا مزمن بوده و در دراز مدت میتواند موجب تخریب مفصل شود.

حدود ۱ نفر از هر ۱۰۰ نفر در طول زندگی خود به این بیماری مبتلا می‌شود. روماتیسم مفصلی می‌تواند در خانواده‌ها وجود داشته باشد. این بیماری ممکن است در هر سنی ظاهر شود، اما بیشتر در گروه سنی ۴۰ تا ۶۰ سال شایع است. همچنین، روماتیسم مفصلی در زنان تقریباً سه برابر بیش‌تر از مردان دیده می‌شود.

علت روماتیسم مفصلی چیست

روماتیسم مفصلی جزء بیماری‌های خودایمنی یا اتوایمیون است. بدن دارای یک سیستم دفاعی است که وظیفه‌ی محافظت در برابر میکروب‌ها را دارد. یکی از روش‌های این سیستم تولید پروتئین‌هایی به نام آنتی‌بادی یا پادتن است. این مواد به میکروب‌ها می‌چسبند و آن‌ها را نابود می‌کنند. اما گاهی اوقات به دلیل مسائل ناشناخته، سیستم دفاعی بدن سلول‌های خودی را به عنوان دشمن تشخیص داده و بر علیه آن‌ها آنتی بادی تولید می‌کند. این آنتی بادی‌ها به سلول‌های خود بدن حمله کرده و آسیب می‌زنند؛ این فرایند علت اصلی بروز بیماری‌های خودایمنی است.

در روماتیسم مفصلی، سیستم ایمنی بدن به سلول‌های سینوویوم که در برخی مفاصل یافت می‌شوند، حمله کرده و موجب تغییرات در آن‌ها می‌شود. سینوویوم لایه‌ای از سلول‌ها است که داخل کپسول مفصل را می‌پوشاند و مایع مفصلی ترشح می‌کند. حمله آنتی‌بادی‌ها به سلول‌های سینوویوم باعث تغییر و التهاب در این لایه می‌شود.

به دنبال این اتفاقات، عروق خونی در لایه سینوویال افزایش می‌یابند و همراه با التهاب، تولید مایع مفصلی هم بیشتر می‌شود و در نتیجه، مفصل متورم می‌شود. سلول‌های سینوویال موادی به نام سیتوکین ترشح می‌کنند که باعث بروز التهاب در مفصل و آسیب به سلول‌های آن می‌گردد.

با ورم مفصل، لیگامان‌ها و تاندون‌های اطراف تحت فشار قرار می‌گیرند. این فشار باعث می‌شود کپسول مفصلی و تاندون‌ها ضعیف شوند و این ضعف، موجب ناپایداری مفصل و در نهایت ناهنجاری یا تغییر شکل مفصل می‌گردد.

به مرور زمان، بافت سینوویال بر روی غضروف رشد کرده و آن را دچار خوردگی می‌کند. پس از مدتی، استخوان‌های اطراف مفصل هم دچار آسیب و پوکی می‌شوند و کیست‌هایی در آن‌ها ایجاد می‌گردد. این تغییرات استخوانی باعث تشدید تغییر شکل مفصل می‌شوند.

علائم روماتیسم مفصلی در دست

علائم روماتیسم مفصلی بیش از همه در مچ دست و مفاصل متاکارپوفالانژیال، که در محل اتصال انگشتان به کف دست قرار دارند، دیده می‌شوند. در این بیماری، مفاصل دچار درد، ورم و خشکی می‌شوند. خشکی مفصل معمولاً در صبح‌ها بیشتر احساس می‌شود و بعد از گذر چند ساعت کاهش می‌یابد. درگیری مفصلی عموماً دوطرفه و متقارن است یعنی معمولاً هر دو دست درگیر می‌شوند.

ورم انگشتان دست یکی از نشانه‌های ابتدایی روماتیسم مفصلی است که موجب می‌شود انگشتان از وسط متورم و پهن‌تر شوند و به اصطلاح شکلی شبیه دوک نخ‌ریسی به خود بگیرند.

سایر علائم این بیماری در دست شامل:

وجود برجستگی‌های گرد زیر پوست انگشت یا آرنج،

برجستگی‌های نرم در پشت دست که هنگام حرکت انگشتان، حرکت می‌کنند.

خم شدن بند انتهایی انگشت که به آن انگشت چکشی یا مالت فینگر می‌گویند.

برجستگی در پشت آرنج و ساعد که ندول روماتیسمی نام دارد و خم شدن بند انتهایی انگشت که به انگشت چکشی معروف است.

انحراف انگشتان دست به سمت استخوان اولنا نیز مشاهده می‌شود. این انحراف در مفصل متاکارپوفالانژیال ایجاد می‌شود و علت آن کشیده شدن…

شل شدن رباط‌های جانبی (لیگامان‌های کلترال) در یک سمت مفصل یا به خاطر جابجایی تاندون‌ها یا عدم تعادل عضلات کف دست ایجاد می‌شود.

اگر انگشتان به سمت استخوان اولنا انحراف پیدا کنند، این از نشانه‌های اصلی ابتلا به روماتیسم مفصلی است.

در این بیماری، مفاصل انگشت به اشکال متفاوتی تغییر شکل می‌دهند. یکی از این تغییرات، خم شدن مفصل انتهایی انگشت و باز شدن زیاد مفصل میانی است که به آن “تبدیل شکل سوان نک” می‌گویند. در این حالت، انتهای انگشت خم شده و مفصل میانی باز می‌شود.

تبدیل شکل دیگر، خم شدن مفصل میانی انگشت و باز شدن مفصل متاکارپوفالانژیال است که به آن “تبدیل شکل سوراخ دکمه” یا “دفرمیتی باتن هول” می‌گویند.

*تبدیل شکل سوان نک و تبدیل شکل باتن هول از نشانه‌های بارز روماتیسم مفصلی هستند.

*کاهش فاصله بین مفاصل، پوکی استخوان، و انحراف مفاصل متاکارپوفالانژیال به سمت استخوان اولنا و تخریب مفصل از دیگر نشانه‌ها هستند.

*پایداری مفاصل دست کاهش می‌یابد.

*توانایی گرفتن اشیاء با دست کم می‌شود.

*ناتوانی ناگهانی در راست کردن یا خم کردن انگشت به خاطر پاره شدن تاندون آن انگشت روی می‌دهد.

*استخوان‌ها در مچ دست مشخص‌تر می‌شوند.

*صدای جیرجیر در هنگام حرکت مفصل به دلیل حرکت تاندون‌های ملتهب احساس می‌شود.

*احساس بی‌حسی و گزگز در دست به علت بروز سندرم تونل کارپ رخ می‌دهد.

درمان روماتیسم مفصلی

در بعضی موارد، استفاده از بریس (نگهدارنده) می‌تواند به کاهش علائم کمک کند.

در روند درمان این بیماری، پزشکان متخصص روماتولوژی، فیزیوتراپی و ارتوپدی به طور مشترک کار می‌کنند. پزشک روماتولوژی داروهایی تجویز می‌کند تا درد و تورم مفاصل کاهش یابد و سرعت پیشرفت بیماری کند شود. فیزیوتراپیست با تمرینات خاص، تلاش می‌کند حرکات مفاصل را در شرایط خوبی نگه دارد و با استفاده از بریس‌ها، مفاصل را در وضعیت مناسب قرار دهد تا درد کمتر و کارآیی بهتری داشته باشند.

*پزشک ارتوپد در صورت لزوم، جراحی‌های خاصی انجام می‌دهد که از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

*خارج کردن برآمدگی‌های زیر پوست (ندول‌ها) با عمل جراحی.

*خارج کردن برآمدگی‌های استخوانی یا لایه سینوویال اطراف تاندون‌های دست، چرا که این عوامل می‌توانند تاندون را تحت فشار قرار دهند.

*درمان پارگی تاندون با پیوند یا جابجایی تاندون‌ها.

*خارج کردن لایه سینوویال مفصل مبتلا.

*آزادسازی رباط عرضی مچ دست برای درمان علائم سندرم کانال کارپ.

*در موارد تخریب شدید مفصل، جوشاندن استخوان‌های دو طرف مفصل در شرایط خاص.

*در صورت آسیب شدید به مفصل، ممکن است مفصل با یک مفصل مصنوعی تعویض شود.