بیماری فاسیولا چیست و چه علائمی دارد ؟ (2 نکته مهم)
بیماری فاسیولا چیست ؟
بیماری فاسیولا به نام‌های فاسیو لیازیس، دیستوماتوز فرسایش کبد و گندیدگی کبد نیز شناخته می‌شود. در زبان فارسی به آن کپلک کبد گوسفند می‌گویند.
این دو نوع کرم در مناطق مختلف دنیا متفاوت هستند. میزبان‌های نهایی این انگل شامل انواعی از پستانداران علف‌خوار و انسان‌ها هستند.
حلزون‌های آب شیرین به عنوان میزبان واسط در چرخه زندگی این انگل محسوب می‌شوند.
اخیراً هزینه‌های اقتصادی ناشی از این بیماری در سراسر جهان حدود ۳.۲ میلیارد دلار آمریکا تخمین زده شده است.
این بیماری اکنون به عنوان یکی از بیماری‌های انسان شناخته می‌شود و بر اساس اطلاعات سازمان جهانی بهداشت، حدود ۲.۴ میلیون نفر به فاسیولا آلوده و ۱۸۰ میلیون نفر دیگر در معرض خطر آلودگی به آن قرار دارند.
مرحله اول ورود فاسیولا به کبد
در مرحله اول که انگل به کبد وارد می‌شود، علائم حاد بیماری ظاهر می‌شود و فرد ممکن است:
- تب
- خارش شدید
- درد شکم
- تهوع
- استفراغ
اما زمانی که انگل به داخل کبد می‌رود، این علائم از بین می‌رود.
مرحله دوم بیماری فاسیولا
در مرحله دوم، وقتی که این انگل به داخل بدن وارد می‌شود، مخاط روده باریک و اثنی عشر را سوراخ کرده و وارد حفره شکمی می‌شود و از آنجا به کبد راه پیدا می‌کند.
سپس این انگل با تخریب سلول‌های کبد وارد مجاری صفراوی داخل کبد می‌شود و می‌تواند به مجرای صفراوی اصلی یا کیسه صفرا برود.
مهم‌ترین مشکلی که این انگل می‌تواند در کبد ایجاد کند این است که اگر تعداد آنها زیاد باشد، به کبد حمله کرده و بافت کبد را به شدت آسیب می‌زند. نمونه‌های این مشکل در دو اپیدمی بزرگ در گیلان دیده شده است.
علائم و نشانه های ابتلا به “فاسیولا”
قرار گرفتن طولانی مدت انگل در مجاری صفراوی می‌تواند باعث فیبروز و انسداد این مجاری و ایجاد یرقان انسدادی شود. آلودگی خارج کبدی با این انگل، به ویژه نوع “فاسیولاژیگانتیکا”، ممکن است سبب ضایعات پوستی یا آسیب به سایر نواحی بدن، به ویژه شکم، شود.
- تب
- تعریق
- سرفه
- درد شکم
- لاغری
- بی‌اشتهایی
- دردهای مفصلی
- درد در ناحیه شانه راست
- درد گردن
- سوء هاضمه
- آنمی
- لرز
- درد در ناحیه پشت
- زردی
- اسهال
- کهیر و هیپر ائوزینوفیلی
شهرهای مورد شیوع فاسیولا
استان‌های گیلان، مازندران، تهران، کرمانشاه، اردبیل، کهگیلویه و بویراحمد، خوزستان و لرستان بیشترین شیوع را دارند.
راه‌های انتقال بیماری فاسیولا
خوردن گیاهان وحشی آب شیرین، گیاهان آبزی پرورشی، گیاهان وحشی و پرورشی خاکی، غذاهای محلی تهیه شده از سبزی‌های معیوب، نوشیدن آب آلوده، مصرف غذاها و سوپ‌هایی که با آب آلوده تهیه شده‌اند (به خصوص اگر حرارت کمتری دیده باشند)، و شستشوی ظروف در آب‌های آلوده از جمله عوامل انتقال این انگل هستند.
جلوگیری از بیماری فاسیولا
برای جلوگیری از بیماری فاسیولا، باید سبزیجاتی که می‌خورید را به دقت بشویید و آنها را ضدعفونی کنید. این کار می‌تواند با استفاده از محلول پرمنگنات پتاسیم به غلظت ۲۴ میلی‌گرم در لیتر به مدت ۱۰ دقیقه یا با استفاده از محلول سرکه به میزان ۱۲۰ میلی‌لیتر (حدود یک استکان) در یک لیتر آب به مدت ۱۰ دقیقه انجام شود.
همچنین بهتر است از کود حیوانی برای تقویت گیاهان آبزی خودداری کنید و در جاهایی که می‌توانید این کار را انجام دهید، برای مبارزه با حلزون‌های ناقل، اقدام کنید. این کارها می‌تواند به پیشگیری از آلودگی شما به این انگل کمک کند.
از آب‌های آلوده و آب‌های سطحی نباید برای آبیاری یا شستشوی سبزیجات و ظروف آشپزخانه استفاده کنید. همچنین برای تأمین آب شرب بهداشتی، مخصوصاً در مناطقی که بیماری شیوع دارد، نباید از این آب‌ها استفاده کنید.
پیشنهاد می‌شود که از نوشیدن آب‌های سطحی مثل آب چشمه‌های باز در مناطق ییلاقی اجتناب کنید.
