بیماری واگیر دار تب برفکی در حیوانات (2 نکته مهم)

بیماری تب برفکی

بیماری تب برفکی از زمان‌های قدیم بین دامداران و روستائیان شناخته شده است و در سراسر دنیا با نام‌های مختلفی شناخته می‌شود. نام‌های رایج شامل بیماری دهان و پا، بیماری آفت دام‌ها (آفتوس)، دباغ و غیره می‌باشد. با ما همراه باشید تا در مورد درمان این تب خطرناک بیشتر بدانید.

بررسی راه‌های پیشگیری و کنترل بیماری تب برفکی

تب برفکی یا «بیماری دهان و پا» (به انگلیسی: Foot-and-Mouth Disease) یک بیماری ویروسی عفونی و گاهی کشنده است که موجب بیمار شدن حیوانات جفت سم مانند گاو و دیگر اعضای خانوادهٔ گاوسانان می‌شود. این ویروس ابتدا باعث تب شدید برای مدت دو تا سه روز می‌شود و سپس تاول‌هایی در داخل دهان و روی پاها ایجاد می‌کند که در صورتی که پاره شوند، ممکن است باعث لنگش در حیوان شود.

این بیماری خیلی واگیردار است و می‌تواند از طریق قطرات آلوده، تماس با تجهیزات دامداری، غذا، وسایل نقلیه، لباس‌های آلوده و حیوانات شکارچی به سرعت پخش شود. برای صنعت دامداری، این بیماری مشابه طاعون به حساب می‌آید. کنترل بیماری نیازمند واکسیناسیون، مراقبت دقیق در زمینه جابه‌جایی حیوانات، قرنطینه کردن حیوانات مبتلا، محدودیت در خرید و فروش حیوانات و sometimes حتی نابود کردن میلیون‌ها رأس دام است.

حیواناتی مانند گاو، گوساله، گوسفند، بز، خوک، گوزن و آهو به بیماری تب برفکی حساس هستند. البته برخی از حیوانات مانند فیل، جوجه‌تیغی و لاما به این بیماری مقاوم‌ترند و در صورت ابتلا، علائم خفیفی را بروز می‌دهند و بیماری را به دیگر حیوانات انتقال نمی‌دهند. همچنین موش‌ها، رت‌ها و مرغ‌های خانگی در شرایط آزمایشگاهی به این بیماری مبتلا شده‌اند، ولی در حالت طبیعی کمتر در معرض ویروس قرار می‌گیرند. ابتلای انسان به این بیماری بسیار نادر است.

ویروس این بیماری از خانواده پیکورنا ویروس‌ها است و به نوعی آفتوویروس تعلق دارد. عفونت زمانی رخ می‌دهد که ذرات ویروسی به داخل سلول میزبان نفوذ کنند. سپس ویروس سلول میزبان را وادار می‌کند که هزاران کپی از خود تولید کند و با نابود کردن سلول، ویروس‌ها در خون آزاد می‌شوند. این ویروس دارای اشکال مختلفی است و همین موضوع سبب می‌شود که واکسیناسیون علیه آن با چالش‌هایی روبرو شود. تقریباً تمامی دام‌های جفت سم‌دار، از جمله گونه‌های نشخوارکنندگان خانگی مانند گاو، گوساله، گوسفند و بز مورد حمله این ویروس قرار می‌گیرند. شدت واگیری در این دام‌ها بسیار بالا (۱۰۰٪) است، اما میزان مرگ‌ومیر پایین است و عمدتاً دام‌های جوان را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

ویروس تب برفکی شامل ۷ سر نوع به نام‌های Asia 1، C، A، O و سوش‌های آفریقایی و SAT 3، SAT 2 و SAT 1 است. ماهیت این ویروس به گونه‌ای است که تغییرات زیادی در آن به وجود می‌آید. این تغییرات می‌تواند باعث ایجاد واریانت‌های جدید در مناطقی شود که بیماری به شکل آندمیک وجود دارد. عوامل ایجاد این تغییرات شامل ماهیت خود ویروس و تنوع سطح ایمنی در جمعیت‌های دامی است که به موجب ناهمگنی و عدم همزمانی واکسیناسیون به وجود می‌آید.

در بین ۷ نوع ویروس بیماری تب برفکی، نوع A بیشترین قابلیت تغییر و ایجاد واریانت‌های جدید را دارد. در سال‌های اخیر، حداقل ۳ واریانت تأیید شده از نوع A تب برفکی در ایران شناسایی شده است. سایر نوع‌های ویروس نیز مانند O و Asia I تغییرپذیری کمتری دارند. اگرچه برخی از آن‌ها شدت بیشتری در بیماری‌زایی دارند، بنابراین هنگام استفاده از ویروس‌های جدا شده، باید شدت بیماری‌زایی آن‌ها کنترل شود و از ویروسی در واکسن استفاده شود که شدت بیماری‌زایی بیشتری دارد.

“`html

———————————————————————————————–

مقاومت دربرابر عوامل فیزیکی و شیمیایی

ویروس بیماری تب برفکی یکی از مقاوم ترین ویروس ها در طبیعت به شمار می رود.

• دما: ویروس تب برفکی می تواند در دماهای پایین و حتی منجمد زنده بماند، اما اگر دما بالای 50 درجه سانتیگراد باشد، به سرعت غیرفعال می شود.
• pH: این ویروس در pH کمتر از 6 یا بیشتر از 9 غیر فعال می گردد.
• مواد ضدعفونی کننده: هیدروکسید سدیم 2%، کربنات سدیم 4% و اسید سیتریک 0.2% می توانند این ویروس را غیرفعال کنند. اما این ویروس در برابر یدوفورها، ترکیبات چهارگانه آمونیوم، هیپوکلریت و فنل به ویژه در حضور مواد آلی مقاومت دارد.

ماندگاری ویروس

ویروس تب برفکی می تواند در گره های لنفاوی و مغز استخوان در pH خنثی فعال باشد، ولی در عضلات زمانی که pH کمتر از 6 شود (پس از وقوع جمود نعشی) از بین می رود. این ویروس می تواند در علوفه آلوده و در محیط بسته به دما و pH برای بیش از یک ماه زنده بماند.

واگیری و مرگ و میر

تب برفکی یکی از بیماری های واگیردار در دام هاست که خسارت های اقتصادی زیادی به بار می آورد. میزان مرگ و میر در دام های بالغ کم است، اما به دلیل ایجاد میوکاردیت، در دام های جوان، این میزان بالا می رود.

میزبان‌ها

حیواناتی مانند گاو سانان (گاو، گاو کوهان‌دار هندی، گاومیش، یاک و گاو میش تبت)، گوسفند، بز و خوک، و همچنین نشخوارکنندگان وحشی، می توانند میزبان این ویروس باشند. حساسیت شترسانان نسبت به این ویروس کمتر است.

———————————————————————————————–

راه انتقال تب برفکی

ویروس تب برفکی می تواند از طریق روش های مستقیم و غیر مستقیم زیر منتقل شود:

• تماس مستقیم یا غیرمستقیم (به صورت قطرات ریز)
• حیوانات ناقل (مانند انسان و غیره)
• ناقلین بیجان (مانند وسایل نقلیه و ابزار کار)
• از طریق هوا، به ویژه در مناطق گرمسیری (تا 60 کیلومتر در روی زمین و 300 کیلومتر در دریا)

———————————————————————————————–

منابع ویروس تب برفکی عبارتند از:

• دام های بیمار که نشانه های بیماری را نشان می دهند یا در دوره کمون هستند.
• ترشحات تنفسی، بزاق، مدفوع و ادرار، شیر و منی (حدود 4 روز قبل از بروز نشانه های بیماری)
• گوشت و آلودگی که pH آن به کمتر از 6 کاهش نیافته باشد.
• دام های ناقل: به ویژه گاو و گاومیش آسیا، دام هایی که دوره نقاهت را پس از بهبود طی می کنند و دام های واکسینه شده که ممکن است ویروس را دفع کنند (ویروس می تواند در ناحیه پایینی حلق گاو به مدت 30 ماه و در گاومیش به مدت طولانی تر و در گوسفند به مدت 9 ماه باقی بماند). گاومیش دماغه آفریقا، میزبان اصلی سروتیپ های SAT است.

وقوع

بیماری تب برفکی در برخی مناطق قاره آسیا، آفریقا، خاورمیانه و آمریکای جنوبی رواج دارد و همچنین ممکن است به صورت همه‌گیری های کوچک در مناطق عاری از این بیماری رخ دهد.

دوره کمون

دوره کمون بیماری تب برفکی معمولاً بین 2 تا 14 روز متغیر است.

———————————————————————————————–

نشانه‌های درمانگاهی

گاو: نشانه‌های درمانگاهی تب برفکی در گاو به شرح زیر است:

• تب، بی اشتهایی، لرز، کاهش تولید شیر به مدت 2 تا 3 روز و پس از آن صدای ملچ ملوچ لب ها، ساییدن دندان ها به یکدیگر، ترشح بزاق (کش‌دار)، لنگش، لگد زدن یا به زمین کوبیدن پا (به دلیل…
  “““html
  • وجود وزیکول (تاول یا آفت) روی مخاط داخلی گونه و بینی و یا شکاف بین سمی و تاج سم.
  • پس از 24 ساعت، تاول‌ها پاره می‌شوند. گاهی تاول‌ها روی پستان نیز دیده می‌شوند.
  • به طور کلی، بیماران ظرف 8 تا 15 روز بهبود می‌یابند.
  • عوارض ثانویه: تخریش‌های ناشی از بیماری زبان آبی، عفونت ثانویه ضایعات، تغییر شکل و بدشکلی سم‌ها، ورم پستان و کاهش دائمی تولید شیر، میوکاردیت، سقط جنین، مرگ دامهای جوان، کاهش مستمر وزن و ناتوانی در کنترل دما.

  گوسفند و بز

  • ضایعات ناشی از تب برفکی، کمتر مشخص و مشهود است. گاهی وقت‌ها ضایعات سم‌ها تشخیص داده نمی‌شوند. ضایعات سکوی دندانی در گوسفند دیده می‌شود. توقف شیردهی در گوسفند و بز، یک نشانه بالینی بیماری است. مرگ دام‌های جوان هم ممکن است اتفاق بیفتد.

  ضایعات

  تاول‌های ریز و درشت روی زبان، سکوی دندانی، لثه، گونه، کام سخت و نرم، لب‌ها، سوراخ‌های بینی، پوزه، نوک پستانک‌ها، پستان و شکاف بین سمی و تاج سم وجود دارد. ضایعات پس از مرگ، بر روی پرده‌های ماهیچه‌ای عرضی شکمبه و در لایه عضلانی قلب دام‌های جوان (قلب ببری) دیده می‌شود.

  ———————————————————————————————–

  تشخیص تفریقی

  تب برفکی را باید از دو دسته بیماری تشخیص تفریقی داد:

  1 – بیماری‌هایی که از نظر بالینی با تب برفکی قابل تفریق نیستند:
  – التهاب تاولی دهان

  2 – سایر موارد:
  – طاعون گاوی
  – بیماری مخاطی
  – رینوتراکئیت عفونی گاوان
  – بیماری زبان آبی
  – ورم پستان
  – التهاب پاپولار گاوان
  – اسهال ویروسی گاوان (BVD)

  تشخیص آزمایشگاهی

  1 – روش‌های تشخیص

  • شناسایی ویروس: الایزا/آزمون ثبوت عامل مکمل/جداسازی ویروس: تلقیح یاخته‌های اولیه تیروئید گاوی و یاخته‌های اولیه خوک، یاخته‌های کلیه گوساله و بره، تلقیح رده‌های یاخته‌ای BHK-21 و IB-RS-2، تلقیح موش.
  • آزمون‌های سرمی: الایزا/آزمون خنثی‌سازی ویروس

  2 – نمونه‌برداری و ارسال نمونه

  نمونه تاول‌ها

  • از تاول‌ها نترکیده و یا تازه ترکیده برداشته شود.
  • به اندازه کافی و حداقل یک گرم باشد.
  • در بافر مخصوص انتقال نمونه تب برفکی (که pH را بین 2/7 تا 4/7 حفظ می‌کند) و در کنار یخ به آزمایشگاه ارسال گردد.
  • فاصله زمانی بین نمونه‌برداری و انجام آزمایشات نباید بیشتر از 48 ساعت باشد.
  • مایع مری-حلقی با استفاده از یک میله جام‌دار گلو برداشت شود. نمونه‌ها باید بلافاصله پس از جمع‌آوری، در دمای زیر منفی 40 درجه سانتی‌گراد منجمد شوند.

  در گاو

  اولین یافته بالینی مهم بیماری، تب ناگهانی و شدید است که دمای بدن تا 42 درجه سانتی‌گراد می‌رسد. سایر علائم شامل پریشانی، بی‌اشتهایی و قطع ناگهانی تولید شیر در مراحل اولیه همراه با تب مشاهده می‌شود. این وضعیت ممکن است یک روز یا بیشتر طول بکشد و سپس مرحله بعدی یا فاز وزیکولی یا (طاولی) بیماری آغاز می‌شود. در فاز وزیکولی، بافت‌های اپیتلیال دهان، سم پستان و دستگاه تولید مثل تحت تأثیر ویروس قرار می‌گیرند. ضایعات وزیکولی در زبان، لب‌ها، پای دندان‌ها، کام، منخرین، پوست بین انگشتان و نوارهای تاجی برآمدگی‌های پاشنه پا سر پستان‌های گاوهای شیری پیدا می‌شود و به گسترش بیماری کمک می‌کند. در موارد شدید، وزیکول‌ها ممکن است در داخل پوزه یا روی پوزه، گوشه چشم و حشفه یا واژه ظاهر شوند.

  در ابتدا، ضایعات به شکل کانون‌های کوچک پرخون در یک یا چندین ناحیه از نواحی ذکر شده ظاهر می‌شوند و با پیشرفت بیماری، این ضایعات کوچک به یکدیگر پیوسته شده و ضایعات وزیکولی بزرگ‌تری ایجاد می‌کنند که 1 تا 2 سانتیمتر وسعت دارد و به آن وزیکول یا طاول اولیه گفته می‌شود. با اتصال طاول‌های اولیه، طاول‌های بزرگ‌تر و وسیع‌تری به وجود می‌آید که سطح زیادی از مخاط یا اپیتلیوم زبان و دهان را دربر می‌گیرد. وزیکول‌های اولیه و بزرگ‌تر حاوی مایع زرد کهربایی هستند که مقادیر زیادی از ویروس تب برفکی را در خود دارند و سطح آن‌ها نسبت به سایر قسمت‌های پوست، رنگ خود را از دست می‌دهد.
  طاول ایجاد شده پس از 24 ساعت ترکیده و تبدیل می‌شود.
  “`

  زخم‌ها به شکل دردناکی به وجود می‌آیند که بافت آسیب‌دیده‌ای با لبه‌هایی نامنظم آن‌ها را احاطه کرده است.

  در دهان، این زخم‌ها معمولاً در سطح زبان، زیر دندان‌ها و در کام دیده می‌شوند. در بعضی موارد، ممکن است که بخش‌های بزرگی از بافت بالایی زبان کاملاً جدا شوند.
  تورم دردناک در دهان به همراه زخم‌های تازه‌ای که پاره می‌شوند، باعث ترشحات زیاد بزاق، عدم تمایل به خوردن غذا و مکیدن لب‌ها می‌شود. در این مرحله، دام به‌طور کامل خوردن غذا را متوقف می‌کند و به‌دنبال آن، تولید شیر کاهش می‌یابد و وزن آن به‌طور قابل توجهی کم می‌شود.

  در موارد عادی بیماری، زخم‌های دهانی و تاول‌ها معمولاً در مدت حدود ۱۰ روز بهبود می‌یابند و اشتها و خوردن غذا در دام، چند روز بعد از پاره شدن تاول‌ها به حالت عادی برمی‌گردد. لنگش شدید و عدم تمایل به حرکت به دلیل وجود زخم‌ها در پا و عفونت‌های ثانویه می‌تواند باعث آسیب به بافت‌های زیرین پا شود. عدم توانایی در حرکت می‌تواند به کم‌آبی شدید، کاهش وزن و ناتوانی منجر شود، زیرا دام بیمار حتی قادر به راه رفتن برای دسترسی به آب و غذا نیست. زخم‌ها در ناحیه پستان نیز ممکن است به دنبال ورم پستان به‌وجود آیند و شرایط را پیچیده‌تر کنند.
  شدت انتقال بیماری تب برفکی بسیار بالاست، اما میزان مرگ و میر در دام‌های بالغ معمولاً کمتر از ۵٪ است، در حالی که در دام‌های جوان، به ویژه بره‌ها و بزغاله‌ها، این رقم بسیار بالاست.

  معمولاً دوره بهبودی از بیماری نسبتاً طولانی است. بهبودی دام‌ها در شرایط عادی ممکن است تا یک ماه طول بکشد و در مراحل شدیدتر، دام‌ها توان حرکتی و تولید خود را از دست می‌دهند. ظهور این بیماری در یک گله یا منطقه می‌تواند خسارات اقتصادی زیادی به این ترتیب به دنبال داشته باشد، به ویژه در کاهش تولید شیر و گوشت. لازم به ذکر است که این خسارات، زیان‌های مستقیم ناشی از بیماری تب برفکی است و خسارات غیرمستقیم آن بسیار بیشتر حائز اهمیت است که شامل:

  1. سقط جنین در دام‌های آبستن.
  2. درمان طولانی ضایعات سمی و آسیب‌هایی در اندام‌های حرکتی دام.
  3. تغییر شکل سم و آسیب‌های غیر قابل برگشت در اندام‌های حرکتی.
  4. زخم‌های شدید و دائمی در پستان و غدد تولید شیر.
  5. آسیب‌های شدید به غدد درون‌ریز که با عدم تحمل گرما و علائم مختلفی مانند نفس تنگی و ناتوانی همراه است و می‌تواند به نازایی‌های دائمی منجر شود.
  6. مرگ ناگهانی در گوساله‌ها و بره و بزغاله‌های جوان که هیچ نشانه‌ای از زخم یا ضایعه ندارند. (شکل قلبی تب برفکی).

  در این‌گونه دام‌ها، میزان تلفات ممکن است به ۵۰٪ یا بیشتر برسد. کاهش تولید شیر در دام‌های مبتلا، به ویژه در گوسفند و بز، باعث می‌شود نوزادان تازه متولد شده به خوبی تغذیه نشوند و به‌صورت غیرمستقیم رشد آن‌ها کاهش یابد و مرگ و میر آن‌ها افزایش یابد.
  گاوهای نژاد خالص به طور قابل توجهی از بیماری تب برفکی آسیب می‌بینند و علائم در آن‌ها معمولاً شدیدتر و طولانی‌تر از گاوهای بومی است. در گاوهای بومی و در مناطق آندمیک بیماری، علائم به شکل خفیف‌تر مشاهده می‌شود.

  در گوسفند

  شدت علائم در گوسفند و بز (به ویژه بز) نسبت به گاو کمتر است و اولین نشانهٔ بیماری تب برفکی در آن‌ها لنگش می‌باشد. زخم‌های کوچکی در ناحیه سم و به ندرت در دهان ظاهر می‌شوند که باعث می‌شود چهره بیماری مانند گاو باشد. بیماری در بره‌ها نیز مشابه گوساله‌ها شدیدتر است و در صورت بروز اپیدمی، ممکن است با تلفات بالا همراه باشد.
  زخم‌های ناحیه سم در تب برفکی گوسفند و بز معمولاً در ناحیه نوار تاجی دیده می‌شود که تشخیص آن به راحتی ممکن نیست و برای مشاهده و معاینه آن باید موهای نوار تاجی را تراشید یا کنار زد و قسمت سم را دقیق بررسی کرد.

  لنگش معمولاً تنها علامت بارز بالینی و مهم‌ترین علامت بالینی تب برفکی در گوسفند و بز است که باید از سایر عوامل ایجاد لنگش مانند گندیدگی سم تفکیک شود. به منظور جلوگیری از گسترش بیماری، ناحیه سم معمولاً به دلیل هجوم باکتری‌های بیماری زا به شدت عفونی می‌شود که باعث تورم شدید و عوارض غیر قابل برگشت در سم و ناتوانی حرکتی در دام می‌شود. تب برفکی در گوسفند و بز (برای بره و بزغاله) نیز مانند سایر دام‌ها، بروز مرگ ناگهانی در جوان‌ها را به همراه دارد. خسارت و مرگ ناشی از تب برفکی در این گروه، نوعی از بروز موارد فرم قلبی است و شدت تلفات در آن معمولاً در موارد عادی بیماری به ۵۰٪ می‌رسد، گرچه در شکل‌های شدید، ممکن است این عدد به بیش از ۹۰٪ نیز برسد.

  ———————————————————————————————–

  تعیین سن ضایعات بافتی در بیماری تب برفکی :

  

  تشخیص دقیق سن ضایعات بافتی و وزیکول‌های تب برفکی بخصوص زمانی که این بیماری برای نخستین بار در یک منطقه یا گله ظاهر می‌شود، می‌تواند در شناسایی زمان ابتلای دام‌ها کمک کند و بر اساس آن اطلاعات اپیدمیولوژیکی برای شناسایی مبدأ و منبع عفونت به‌دست آید.
  در جدول زیر شاخص‌هایی ارائه شده که می‌توان با استفاده از آن‌ها زمان پیدایش وزیکول‌ها را در مراحل مختلف شناسایی کرد. این شاخص‌ها بیشتر برای گاوها ارزشمند هستند تا سایر دام‌های نشخوارکننده کوچک، چون علائم بالینی این بیماری در گوسفند و بز معمولاً خفیف‌تر است.

  ———————————————————————————————–

  ضایعات سن احتمالی، ظاهر ضایعات :

  1. روز اول: وزیکول‌های سالم حاوی مایعات وزیکولی همراه با علائم اولیه نکروزیست بافت اپیتلیوم.
  2. روز دوم: وزیکول‌های سالم و حاوی مایعات وزیکولی همراه با نکروز بافت اپیتلیوم روی آن‌ها.
  3. روز سوم: وزیکول‌های ترکیده و زخم‌ها ظاهر می‌شود. در مرحله اول مراکز ضایعات به رنگ روشن هستند و سپس رنگ قرمز به‌دنبال ترکیب فیبرین تغییر می‌کند.
  4. روز چهارم: زخم‌ها با مقدار کمی بافت اپیتلیوم همراه می‌شوند، اطراف زخم مرتب‌تر شده و نشانه‌های اولیه رشد و تکثیر مجدد بافت اپیتلیوم در لبه‌های زخم‌ها مشاهده می‌شود.

  روز ۷ تا ۱۰: بهبودی زخم‌ها با پیدایش بافت‌های جدید و فیبروزه.

  آسیب‌شناسی ظاهری :

  علاوه بر زخم‌هایی که در معاینات بالینی در دهان، سم و پستان دام مبتلا دیده می‌شود، ضایعات وزیکولی ممکن است در بافت‌های اپیتلیومی و پرزهای شکم و احتمالاً سایر قسمت‌های دستگاه گوارش نشخوارکنندگان مشاهده شوند.
  ضایعات قلبی معمولاً در دام‌های جوان مشاهده می‌شود، به شکل نقاط نامنظم خاکستری رنگ و گاهی نوار مانند در بافت میوکارد یا اپی‌کارد قلب که به آن “قلب ببری” گفته می‌شود.

  ———————————————————————————————–

  کنترل بیماری :

  کنترل بیماری تب برفکی بسیار دشوار است. مقاومت عامل بیماری در طبیعت و عفونت‌زایی شدید آن (ضایعات پاتولوژیک در پستان و دست و پا) به همراه دیگر عوامل مانند تغییرات آنتی‌ژنتیکی ویروس و ظهور زیر نوع‌های جدید آن، و از همه مهم‌تر توانایی ایجاد بیماری در گونه‌های مختلف نشخوارکنندگان اهلی (گاو، گاومیش، گوسفند و بز) و وجود دام‌های ناقل و حامل ویروس تب برفکی، که معمولاً بعد از عفونت طبیعی پدیدار می‌شوند، در بقای عفونت و بیماری در یک جمعیت و منطقه تأثیر دارد و کنترل این بیماری را بسیار دشوار و گران می‌سازد.
  در این دستورالعمل، اقداماتی برای کنترل بیماری بر اساس سه اصل مهم و مکمل یکدیگر توصیه شده است:
  الف – اقدامات بهداشتی و قرنطینه‌ای برای جلوگیری از ورود ویروس تب برفکی و به ویژه نوع‌های جدید و غیربومی.
  ب- مراقبت بالینی و سرولوژیکی برای شناخت تغییرات بیماری و نوع‌های فعال آن.
  ج – واکسیناسیون و ایجاد پوشش ایمنی در دام‌های هدف با استفاده از واکسن کشته (به دلیل عوارض شدید ناشی از واکسن زنده، تاکنون از آن استفاده نشده است).

  الف: اقدامات بهداشتی و قرنطینه‌ای :

  مهم‌ترین و اساسی‌ترین روش پیشگیری و کنترل بیماری تب برفکی، استفاده از اقدامات بهداشتی و قرنطینه‌ای است که از ورود ویروس به یک گله یا جمعیت جلوگیری کند. از جمله این اقدامات، هر واحد پرورش و نگهداری دام، به خصوص مجتمع‌های بزرگ دامپروری و تولید شیر و گوشت باید موارد زیر را جدی بگیرد و به کار بندد:

  ۱ – جلوگیری

  “““html

  ورود دام‌های بیمار و حامل ویروس به دامداری‌ها می‌تواند مشکلات جدی ایجاد کند. برای جلوگیری از این مشکلات، باید اقدامات زیر انجام شود:
  ۱ – ضدعفونی کردن وسایل نقلیه.
  ۲ – ضدعفونی و تمیز کردن دامداری‌های آلوده تا زمان بهبودی.
  ۳ – کشتار دام‌های بیمار، به ویژه در دامداری‌های بزرگ و مراکز تولید شیر و گوشت و سوزاندن یا دفن صحیح لاشه‌های آن‌ها.
  ۴ – رعایت موارد بهداشتی و قرنطینه‌ای برای تمام افرادی که به دامداری وارد می‌شوند، از جمله واکسیناتورها، دامپزشکان و دیگر افراد.
  ۵ – استفاده از وسایل مخصوص هر دامداری در زمان واکسیناسیون.
  ۶ – ضدعفونی روزانه وسایل حمل و نقل شیر.
  ۷ – سوزاندن لاشه‌ها و فضولات و وسایل یکبار مصرف آلوده.
  ۸ – عدم برداشت و جابجایی کود آلوده تا زمانی که بیماری به طور کامل از بین رود.

  مواد مناسب ضدعفونی:

  ۱ – فرمالین ۵٪
  ۲ – سود سوزآور ۲٪
  ۳ – آهک (مناسب برای محیط)
  لازم است فرهنگ استفاده از مواد ضدعفونی و رعایت اصول بهداشت فردی در هر واحد دامداری ترویج شود تا بتوان بیماری را کنترل کرد. این دستورالعمل باید از طرف اداره کل دامپزشکی استان‌ها به تمامی مسئولان و مالکان دامداری‌ها، دامپزشکان بخش خصوصی و سایر افراد مرتبط ارائه شود.

  ب) مراقبت کلینیکی و سرولوژیکی:

  به منظور پیگیری وضعیت بیماری و بررسی واکنش به واکسن‌ها، لازم است در هر استان نمونه‌برداری انجام شود. اقدامات زیر باید در هر فصل انجام شود:
  ۱) معاینات بالینی و ثبت اطلاعات بیمار در دام‌ها.
  ۲) نمونه‌برداری از دام‌های بیمار و پیگیری نتایج آزمایش‌ها.
  ۳) برداشت نمونه سرم برای بررسی سطح آنتی‌بادی‌ها در دام‌های واکسینه شده.
  ۴) تحلیل عوامل موثر بر حضور ویروس و پیش‌بینی زمان بروز اپیدمی.
  ۵) نظارت بر عملیات واکسیناسیون و اقدامات قرنطینه‌ای.
  ۶) مراقبت و گزارش بیماری در میادین دامپروری.
  ۷) بازدید از مناطق اطراف بروز بیماری و بررسی وضعیت آن در فاصله حداقل ۱۰ کیلومتر.

  ج) ایمن‌سازی و واکسیناسیون:

  استفاده از واکسن برای ایمن‌سازی دام‌ها در برابر بیماری تب برفکی رایج است. اما این واکسن به تنهایی نمی‌تواند به خوبی بیماری را کنترل کند، به خصوص وقتی که واکسیناسیون به شکل غیرمتمرکز انجام می‌شود. واکسن باید به صورت منظم و مطابق با برنامه‌های مشخص تجویز شود تا مؤثر باشد.

  این واکسن‌ها بخشی از گروه سوم واکسن‌ها هستند که نه ایمنی پایدار ایجاد می‌کنند و نه می‌توانند ویروس را از بدن دام حذف کنند. بنابراین، برای کنترل بیماری، لازم است که همواره اقدامات بهداشتی نیز انجام شود، از جمله کشتار دام‌های بیمار و واکسیناسیون تمام دام‌ها.

  در نهایت، باید به یاد داشته باشیم که خوشبختانه، با واکسیناسیون ۱۰۰ درصدی، هنوز احتمال وجود دام‌های حساس وجود دارد، بنابراین واکسن نمی‌تواند به تنهایی مانع بروز تب برفکی شود و باید همراه با اقدامات بهداشتی باشد.

  “`

  بیماری‌هایی وجود دارند که می‌توانند خسارات اقتصادی بسیار زیادی ایجاد کنند.

  ———————————————————————————————–

  روش واکسیناسیون :

  به‌کارگیری واکسن کشته تب برفکی که یا توسط موسسه رازی ساخته شده یا وارداتی است، بهترین گزینه فعلی به حساب می‌آید. این واکسن از سویه‌های ویروس تب برفکی که در کشور در حال گردش است، تهیه می‌شود. زمان واکسیناسیون مطابق با توصیه شرکت سازنده واکسن باید حداقل هر 4 ماه یک‌بار در مراکز دامپروری و مناطق مشخص شده انجام شود. همچنین لازم است که در کنار استفاده از واکسن، اقدامات بهداشتی و قرنطینه‌ای به دقت رعایت شود.

  ———————————————————————————————–

  نمونه‌برداری و ارسال نمونه :

  برای اینکه بدانیم چه سویه‌هایی از بیماری تب برفکی در حال گردش هستند و به‌سرعت از تغییرات آن مطلع شویم تا بتوانیم واکسن مناسب با ویروس در حال گردش تولید کنیم، باید نمونه‌برداری به‌درستی انجام شود. این نمونه‌ها باید از دام‌های بیمار و همچنین از زائوها (گوساله‌هایی که زاییده‌اند) گرفته شوند.
  نمونه‌ باید حداقل یک گرم باشد و در بافر مخصوص انتقال بیماری تب برفکی و در کنار یخ به آزمایشگاه ارسال گردد. زمان انتقال نمونه و شروع آزمایشات نباید بیش از 48 ساعت طول بکشد. برای انتقال نمونه باید از ظرف‌های مخصوص استفاده شود تا کیفیت نمونه حفظ شود و نتایج آزمایش درست از آب درآید.

  در آزمایشگاه، نمونه‌ها باید با استفاده از روش استاندارد (الیزا) آزمایش شوند و آزمایشات اضافی برای جداسازی و شناسایی ویروس انجام گیرد. اگر این موارد رعایت نشوند، ممکن است جواب بسیاری از نمونه‌ها منفی باشد در حالی که بیماری وجود دارد. شرایط نادرست در برداشت و ارسال نمونه، خطر عدم شناسایی تغییرات ویروس یا وجود سویه‌های جدید را به همراه دارد. اخیراً یک پژوهشگر جوان از دانشکده دامپزشکی دانشگاه شهرکرد موفق شده است تا فرمول جدیدی برای ساخت داروی تب برفکی پیدا کند.

  آقای امین دبیلی نصرآبادی با استفاده از عصاره گل میخک و ریواس، داروی جدیدی به شکل افشانه ساخته است که می‌تواند تب برفکی را درمان کند. این داروی گیاهی دارای مزایای زیادی است، از قبیل: سهولت در استفاده، کیفیت بهتر، قیمت پایین‌تر، تامین مواد اولیه در داخل کشور، اثربخشی طولانی‌تر و سرعت درمانی بالا.
  این داروی گیاهی به نام (آریا اورال) پس از 4 سال تلاش و با هزینه 60 میلیون ریال ساخته شده و در مرکز رشد و فناوری دانشگاه شهرکرد تولید شده است. این داروی گیاهی جدید مشابه خارجی ندارد و تحت شماره 70274 در اداره کل ثبت اختراعات و مالکیت‌های صنعتی ایران به ثبت رسیده است.

  کاربر گرامی لطفاً نظرات خود را درباره مطالب بیان فرمایید.

  منبع: پزشکان بدون مرز

  ———————————————————————————————–

  مجله اینترنتی رضیم

  مرجان امینی