بی اختیاری مدفوع : علت و درمان قطعی بی اختیاری مدفوع چیست ؟ (2 نکته مهم)

“`html
بیاختیاری مدفوع
بیاختیاری مدفوع یا عدم کنترل در دفع مدفوع، باعث میشود که مدفوع به صورت غیرمنتظره از رکتوم خارج شود. این مشکل را میتوان به عنوان بیاختیاری مقعد یا روده نیز نام برد.
بیاختیاری مدفوع به وضعیتی گفته میشود که در آن فرد نتواند بهطور خودکار، مدفوع مایع یا جامد را کنترل کند. میزان بیاختیاری مدفوع میتواند از نشت جزیی مدفوع در حین گاز روده تا از دست دادن کامل کنترل روده متغیر باشد.
بیاختیاری مدفوع به معنای خروج غیرارادی مواد مدفوعی برای حداقل یک ماه در فردی با سن ۴ سال یا بیشتر است. میزان شیوع این بیماری در ایالات متحده بین ۰.۵ تا ۱۱ درصد تخمین زده میشود.
نگهداشتن مدفوع نیاز به عملکرد صحیح سیستم عصبی و عضلات دارد. دو گروه عضلانی که مسئول نگهداشتن مدفوع هستند، عبارتند از عضلات دریچهای بیرونی (اسفنکتر مقعد خارجی) و عضلات دریچهای درونی (اسفنکتر مقعد داخلی) که در دیواره مقعد و رکتوم قرار دارند.
اکثر افرادی که به این مشکل مبتلا هستند، زنان بالای ۶۵ سال میباشند. همچنین در بین زنان باردار، این مشکل شیوع بیشتری دارد. نیمی از افرادی که به بیاختیاری مدفوع مبتلا هستند، همچنین دچار بیاختیاری ادراری هم هستند. بیشتر این مشکلات معمولاً ناشی از آسیب به کف لگن، به ویژه در زمان بارداری یا زایمان، به وجود میآید.
به طور معمول، فرد باید بتواند احساس وجود مدفوع و فشار در رکتوم را درک کند تا بتواند زمان مناسب برای اجابت مزاج را حس کند. همچنین فرد باید از نظر روحی به این حس توجه کند و برای آن اهمیت قائل شود.
بهطور کلی، بیاختیاری روده برای زندگی فرد خطرناک نیست، اما میتواند کیفیت زندگی او را تحت تأثیر قرار دهد. این بیماری یکی از مشکلات روانی و اجتماعی است که میتواند منجر به انزوای اجتماعی، کاهش عزت نفس، اعتماد به نفس و حتی افسردگی شود.
افراد مبتلا به این مشکل معمولاً به دلیل ترس از آبرو از شرکت در فعالیتهای اجتماعی خودداری میکنند. متأسفانه، بیاختیاری مدفوع یک مشکل شایع است، به ویژه در افراد مسن و زنان که دو برابر مردان به آن مبتلا میشوند.
بسیاری از مردم نمیخواهند در مورد بیاختیاری مدفوع خود صحبت کنند و فکر میکنند که این مشکل نادر است و برای هر کسی رخ نخواهد داد. عملکرد روده تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله فشار دریچه مقعدی، احساس پری رکتوم، زمان عبور مدفوع از روده و حجم و قوام مدفوع میباشد.
علاوه بر این، داشتن توانایی شناختی کافی و توانایی درک زمان مناسب برای رفتن به دستشویی نیز مهم است. اگر هر یک از این عوامل با مشکل مواجه شود، بیاختیاری ممکن است اتفاق بیفتد.
نشت مدفوع نیز ممکن است ناشی از مشکلات و بیماریهای دیگری مانند بواسیر، فیستول، پرولاپس رکتوم، بیماریهای التهابی روده و عفونتهای انگلی باشد. تشخیص نوع بیاختیاری مدفوع میتواند در درمان آن بسیار کمککننده باشد.
علل بیاختیاری مدفوع
زمانی که غذا هضم میشود، مواد زائد به سمت راست روده و بخش پایانی روده بزرگ یعنی رکتوم حرکت میکنند. رکتوم لولهای باریک است که به مقعد منتهی میشود.
رکتوم محل نگهداری موقت مدفوع است. وقتی رکتوم پر میشود و اعصاب دیواره آن تحریک میشوند، فرد احساس نیاز به اجابت مزاج میکند.
اگر فرد به این احساس پاسخ ندهد، مدفوع ممکن است آب بیشتری از دست بدهد و سخت و خشک شود.
مدفوع باید ابتدا از دریچه داخلی (که غیرارادی است) عبور کند و سپس برای خروج کامل، از دریچه خروجی مقعد که اختیاری است عبور کند.
اگر در این اراده به هر دلیلی اختلالی ایجاد شود، مشکل بیاختیاری مدفوع به وجود خواهد آمد.
دلایل متعدد دیگری برای بیاختیاری مدفوع وجود دارد
- سن: با افزایش سن عضلات دریچهای مقعد ضعیفتر شده و این بیماری بیشتر در
“““html- افراد مسن دیده میشود؛
- زایمان طبیعی سخت: در زمانی که زنان زایمان طبیعی انجام میدهند، ممکن است عضلات و اعصاب کف لگن آنها آسیب ببیند. زایمان طبیعی یکی از دلایل اصلی بیاختیاری مدفوع در زنان به شمار میرود. به خاطر زایمان واژینال، ممکن است اسفنکتر داخلی یا خارجی مقعد آسیب ببیند یا به اعصاب کف لگن آسیب برسد. آسیب به اعصاب میتواند باعث اختلال در کنترل مدفوع شود؛
- آسیب بافتی حین عمل جراحی مقعد: جراحیهایی مانند هموروئیدکتومی (عمل برداشتن بواسیر) یا اسفنکتروتومی (عمل برای اصلاح اسفنکتر مقعد) میتواند باعث آسیب به اسفنکتر داخلی و ایجاد بیاختیاری مدفوع شود؛
- ناهنجاریهای مادرزادی: برخی اختلالات مانند اسپینا بیفیدا و میلومننگوسل که به ضعیف شدن یا آسیب طناب نخاعی منجر میشوند، میتوانند بیاختیاری مدفوع را تشدید کنند؛
- بیماریهای مزمن: برخی بیماریها مانند دیابت، اسکلروز، سکته مغزی و آسیبهای نخاعی ممکن است منجر به بیاختیاری مدفوع شوند؛
- پرولاپس رکتوم: وضعیتهایی که در آن بافت راستروده از مقعد بیرون میزند، میتوانند باعث اختلال در عملکرد مقعد شوند؛
- رکتوسل: پیشروی راست روده به داخل واژن ممکن است منجر به بیاختیاری مدفوع شود؛
- محدودیت حرکتی: افرادی که به صندلی چرخدار وابسته هستند یا برای رفتن به سرویس بهداشتی به دیگران وابستهاند، ممکن است به بیاختیاری مدفوع دچار شوند، حتی اگر کنترل مقعدی طبیعی دارند؛
- اسهال: اسهال اغلب به خاطر عفونت رودهای یا سندرم روده تحریکپذیر به وجود میآید. برای اطلاعات بیشتر میتوانید به مقاله مربوط به اسهال مراجعه کنید؛
- بیماری التهابی روده: بیماری کرون یا کولیت ممکن است باعث بیاختیاری مدفوع گردد. در بعضی از بیماران مبتلا به بیماری کرون، دیواره رکتوم سفت میشود و به همین دلیل ممکن است نتوانند مدفوع خود را به درستی نگه دارند؛
- آسیب تشعشع به رکتوم: افرادی که تحت پرتودرمانی به خاطر سرطان قرار میگیرند، ممکن است با این مشکل روبرو شوند؛
- بیماری آلزایمر: افراد مبتلا به آلزایمر در مراحل پایانی بیماری به دلیل زوال عقل ممکن است دچار بیاختیاری مدفوع شوند؛
- مصرف غذاهای خاص: خوردن غذاهای خاصی مانند غذاهای تند، چرب، گوشت دودی، فرآوردههای لبنی در صورتی که فرد به لاکتوز حساسیت داشته باشد، و نوشیدنیهای کافئیندار و شیرینکنندههای مصنوعی میتواند باعث اسهال و بدتر شدن بیاختیاری مدفوع گردد؛
- یبوست: اگر مدفوع جامد در مقعد گیر کند، عضلات راست روده ممکن است ضعیف شوند و در زمانی که مدفوع مایع در کانال وجود داشته باشد، نتوانند آن را نگه دارند و ممکن است مدفوع به بیرون نشت کند. یبوست معمولاً در افراد مسن بیشتر دیده میشود؛
- سرطان مقعد: تومورهایی که در رکتوم به وجود میآیند میتوانند باعث بیاختیاری مدفوع شوند. اطلاعات بیشتر را در مقاله مربوط به سرطان مقعد ببینید؛
- بواسیر: بواسیر میتواند در بسته شدن ناقص اسفنکتر مقعد نقش داشته باشد. برای اطلاعات بیشتر به مقالات مربوط به هموروئید یا بواسیر مراجعه کنید؛
- مصرف طولانی مدت ملین: افرادی که برای مدت طولانی و به شدت از ملینها استفاده میکنند، در معرض خطر بیشتری از بیاختیاری مدفوع هستند.
علائم بی اختیاری مدفوع
به طور معمول
“““html
نشت مدفوع در بزرگسالان به جز در زمان ابتلا به اسهال شدید، معمولا رخ نمی دهد.بیماران ممکن است درجات مختلفی از این مشکل را تجربه کنند. بیاختیاری جزئی شامل ناتوانی در کنترل گاز و گاهی عبور مدفوع آبکی است.
اما بیاختیاری عمده یعنی فرد نمیتواند محتوای جامد را کنترل کند. به خاطر این ناتوانی، بیماران با مشکلات بهداشت شخصی در ناحیه پرینه (بین مقعد و اعضای تناسلی) مواجه میشوند. به غیر از این مشکلات، بیماران غالباً نگران و دچار افسردگی هستند.
به همین دلیل، سنجش کیفیت زندگی یکی از اجزای مهم در ارزیابی بیماران با بیاختیاری مدفوع به حساب میآید.
افراد مبتلا به بیاختیاری مزمن و مکرر مدفوع ممکن است در طول روز چندین بار با این مشکل مواجه شوند. علائم متفاوت است و میتواند از ناتوانی جزئی در کنترل گاز تا نشت ناگهانی مدفوع باشد، حتی ممکن است فرد در حین فعالیتهای روزانه یا در مسیر به سرویس بهداشتی دچار بیاختیاری شود.
بیاختیاری مدفوع میتواند به صورت ناگهانی باشد، یعنی فرد قبل از اینکه به توالت برسد، دچار نشت مدفوع میشود، یا این که بدون هیچ علامتی اتفاق بیفتد. شدت این بیاختیاری میتواند روزانه، هفتگی یا ماهانه باشد.
علائمی که ممکن است با بیاختیاری روده همراه باشد، شامل:
- درد شکم
- نفخ
- یبوست
- اسهال
- خارش مقعد
- بیاختیاری ادرار
برای جلوگیری از تماس مستقیم مدفوع با پوست در صورت نشت مقادیر زیاد، میتوان از کرمهای مرطوبکننده استفاده کرد که از تحریک پوست جلوگیری کنند. پزشک میتواند محصولات مناسب را معرفی کند و قبل از استفاده باید از تمیزی و خشکی ناحیه مقعد و اطرافش اطمینان حاصل شود.
استفاده از محصولات غیر دارویی مانند پودر تالک یا نشاسته ذرت نیز ممکن است به کاهش ناراحتی مقعد کمک کند. پوشیدن لباس زیر پنبهای و لباسهای گشاد و همچنین تعویض روزانه لباس زیر نیز از آسیب پوستی جلوگیری خواهد کرد.
تشخیص بیاختیاری مدفوع
پزشکان عواقب روانی و اجتماعی ناشی از بیاختیاری مدفوع را به خوبی درک میکنند. پس از صحبت دربارهی این موضوع با پزشک خود شرمنده نشوید. پزشک ممکن است با ارائهی مراقبتهای اولیه به شما کمک کند یا در صورت نیاز شما را به متخصص گوارش ارجاع دهد.
پزشک برای تشخیص نیاز به اطلاعات دقیقی از نوع و مدت بیاختیاری مدفوع، تعداد دفعات بیاختیاری، نحوه اثر این اختلال بر زندگی فرد، سابقه آسیب در جراحیهای مقعد و عوامل مرتبط با آن دارد. همچنین بیماران ممکن است در خروج ترشحات مخاطی، چرک یا خون از مقعد، دچار اشتباه شوند و این موارد را با بیاختیاری روده اشتباه بگیرند و به همین خاطر پاسخهای صحیح به پزشک در تشخیص مشکل حیاتی است.
همچنین داروهایی که بیمار مصرف میکند و عادات غذاییاش نیز باید بررسی شود. در زنان، اطلاعات دقیقی از سابقه زایمان و نوع آن لازم است. زایمان با فورسپس و برش اپیزیوتومی میتواند با افزایش خطر اختلالهای اسفنکتری و آسیب به اعصاب کف لگن همراه باشد.
پزشک از شما درباره علائم و نشانههای کنونی پرسش میکند و مقعد شما را معاینه مینماید. او با معاینه انگشتی و درخواست انقباض مقعد، میزان قدرت عضلانی آن را میسنجد. بسته به علائم و شکایتهای شما، ممکن است پزشک یک یا چند تست تخصصی برای شناسایی علت بیاختیاری انجام دهد. این تستها ممکن است شامل:
آزمایش مدفوع: در صورت وجود اسهال، برای تشخیص علت و نوع عفونت رودهای کمک میکند؛
آنوسکوپی: با استفاده از یک وسیله لولهای شکل کوچک، داخل مقعد را مشاهده میکند؛
مانومتری مقعد: اندازهگیری فشار داخل مقعد و رکتوم با استفاده از یک لوله منعطف و کوتاه است. این تست میتواند قدرت عضلات دریچهای مقعد و حس رکتوم را اندازهگیری کند؛
سونوگرافی مقعد: سونوگرافی آنورکتال با وارد کردن نوک پروب کوچک سونوگرافی درون راستروده انجام میشود و تصاویری تولید میکند که میتواند مشکلات موجود در دیواره مقعد و رکتوم را شناسایی کند؛
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI): اسکن MRI که مشابه سونوگرافی است، میتواند تصاویری از ناحیه مورد نظر تولید کند و به تشخیص مشکلات کمک کند.“““html
از عضلات مقعد و راستروده و بافتهای اطراف آن را نشان دهد؛
دفکوگرافی: این تست با وارد کردن مایع باریم به داخل مقعد و عکسبرداری با اشعهی ایکس از بدن در حالی که فرد مدفوع میکند انجام میشود. این آزمایش برای بررسی کارکرد مقعد و راست روده در زمان اجابت مزاج طراحی شده است؛
الکترومیوگرافی مقعد (EMG): این آزمایش برای بررسی عملکرد عصبهای عضلات مقعد انجام میشود و در آن الکترودهایی در عضلات اطراف مقعد قرار میگیرند تا مشکلات عصبی شناسایی شوند؛
دفکوگرافی MRI: این روش به کمک رزونانس مغناطیسی (MRI) تصاویری از عضلات کف لگن و راستروده در حین عمل اجابت مزاج میگیرد. این تست نسبت به اشعهی ایکس خطر کمتری دارد؛
سیگموئیدوسکوپی: این آزمایش از یک لوله باریک که به یک دوربین کوچک متصل است استفاده میکند تا راستروده و رکتوم را بررسی نماید. این تست میتواند التهاب، تومورها و مشکلات بافتی که منجر به بیاختیاری مدفوع میشود را شناسایی کند.درمان بیاختیاری مدفوع
خوشبختانه امروز با پیشرفت علم، روشهای مؤثری برای درمان بیاختیاری مدفوع وجود دارد. این درمانها میتوانند به بهبود وضعیت و کمک به کنترل روده کمک کنند.
درمان دارویی برای بیاختیاری مدفوع معمولاً شامل داروهایی است که حجم و تودهی مدفوع را افزایش میدهند. با این کار حس نیاز به دفع نیز افزایش پیدا میکند.
این درمان شامل مصرف مکملهایی مانند فیبر، لوپرامید (که نوعی داروی ضد اسهال است)، دیفنوکسیلات و برخی داروها برای جلوگیری از اسهال میشود.
این داروها کمک میکنند که مدفوع سختتر شود و حرکات روده کمتر و کنترلپذیرتر باشد و برای بیماران با علائم خفیف مفید است.
در بسیاری از موارد، درمان بیاختیاری ممکن است به طور کامل انجام شود و معمولاً بیش از یک روش برای کنترل علائم نیاز است. درمانهای غیرجراحی به عنوان گزینه اولیه برای بیاختیاری روده توصیه میشوند.
با توجه به علت بیاختیاری، درمانها میتواند شامل تغییر در رژیم غذایی، مصرف داروهای خاص، تمرینات خاص برای کنترل روده و حتی جراحی باشد. افراد میتوانند با استفاده از روشهای زیر به کاهش مشکلات بیاختیاری روده کمک کنند:
جلوگیری از یبوست
اگر بیاختیاری روده به یبوست مزمن مربوط میشود، ورزش منظم، مصرف غذاهای پر فیبر و نوشیدن مایعات کافی میتواند به بهبود وضعیت کمک کند. استفاده از مکملهای ملین مانند شیر منیزی که یک داروی مؤثر برای یبوست است، میتواند به بازگرداندن عملکرد طبیعی روده کمک کند. برای اطلاعات بیشتر به مقالهی یبوست مراجعه کنید.
پیشگیری و درمان اسهال
در صورت ابتلا به اسهال شدید که خطر بیاختیاری رودهای را افزایش میدهد، با درمان به موقع اسهال و عفونتهای دستگاه گوارش میتوان از حملات غیر ارادی مدفوع جلوگیری کرد. برای اطلاعات بیشتر به مقاله اسهال مراجعه کنید.
پرهیز از زور زدن حین اجابت مزاج
زور زدن و فشار آوردن به هنگام دفع مدفوع میتواند عضلات مقعد را ضعیف کند و در طولانیمدت خطر بیاختیاری روده را افزایش دهد.
رژیم غذایی
خوردن ۲۰ تا ۳۰ گرم فیبر در روز میتواند به حجیمتر شدن مدفوع و کنترل بهتر آن کمک کند. همچنین، دوری از کافئین ممکن است به جلوگیری از اسهال کمک کند و نوشیدن آب بیشتر در طول روز میتواند از یبوست پیشگیری کند.
کاهش مصرف غذاهایی مانند غذاهای تند، چرب، گوشتی و محصولات لبنی (به ویژه در صورتی که فرد دارای عدم تحمل لاکتوز باشد) و مواد حاوی شیرینکنندههای مصنوعی نیز میتواند به کاهش اسهال و بهبود وضعیت فرد کمک کند.
داروها
داروهای متنوعی برای درمان اسهال وجود دارد (مانند لوپرامید، لوموتیل، و…)
“““htmlعوامل آنتی کولینرژیک، کلونیدین، متیل سلولز و آلوسترون میتوانند به خوبی در درمان اسهال کمک کنند و باعث میشوند مدفوع مایع به حالت جامد درآید و کنترل دفع آن راحتتر شود.
داروی ضد اسهال لوپرامید به ندرت عوارض جانبی ایجاد میکند، اما اگر عوارض جدی مانند التهاب، تاول، قرمزی در دهان، اندام تناسلی یا پوست، یبوست شدید، ورم صورت و لبها، یا ورم در گلوی معده دیده شد، باید فوراً به پزشک مراجعه کرد.
برای کسانی که اسهال آنها به دلایل خاصی مثل سندرم التهابی روده است، داروهای دیگری هم میتوانند کمک کنند. برخی از داروهای درمان اسهال بیشتر موثر هستند. اگر از مسهلهای حجمدهنده استفاده میکنید، فراموش نکنید که مقدار زیادی مایعات بنوشید.
تمرین و ورزش عضلات کف لگن
شروع یک برنامه منظم برای انقباض عضلات کف لگن به کنترل جریان ادرار کمک کرده و باعث تقویت این عضلات و کاهش بیاختیاری روده میشود.
اگر بیاختیاری مدفوع به خاطر عدم کنترل دریچهی مقعد یا کمبود آگاهی از نیاز به اجابت مزاج باشد، انجام ورزشهای مخصوص تقویت عضلات کف لگن میتواند به بهبود قدرت آنها کمک کند.
این روش برای مادرانی که پس از زایمان دچار مشکل بیاختیاری ادرار و مدفوع هستند، موثر است. این ورزشها به تقویت عضلاتی که ضعیف شدهاند، کمک میکند. بسیاری از زنان باید برای رسیدن به نتیجهی بهتر، این ورزشها را چندین بار در روز به مدت تقریباً دو ماه انجام دهند.
ورزشدرمانی با نام بیوفیدبک نیز بسیار مفید است. در این روش با استفاده از پروبی که در مقعد قرار داده میشود، قدرت عضلات دریچهای مقعد سنجیده میشود. فرد میتواند انقباضات عضلات را تمرین کرده و بیاموزد چگونه عضلات مقعد خود را تقویت کند.
این ورزشها میتواند عضلات کف لگن و رکتوم را قویتر کرده و احساس رکتال را نیز بهبود بخشد.
تنظیم زمان اجابت مزاج
در برخی موارد، آموزش روده به معنای یادگیری زمان رفتن به توالت برای اجابت مزاج در یک زمان مشخص از روز است. به عنوان مثال، پزشک ممکن است توصیه کند که بعد از غذا خوردن سعی کنید حرکات رودهای داشته باشید.
این رفتار میتواند به فرد کمک کند تا کنترل بیشتری بر احساس دفع مدفوع خود هنگامی که نیاز به دستشویی دارد، داشته باشد.
تنقیه
تنقیه روشی است که به کمک یک لوله کوچک که درون مقعد قرار داده میشود، مدفوع متراکم را خارج میکند و رکتوم را شستوشو میدهد.
اگر اقدامات خودمراقبتی و درمانهای دارویی ناکافی باشد، پزشک ممکن است چارهای جز استفاده از روشهای کم تهاجمی مانند تحریک یا تزریق یا جراحی تهاجمی نداشته باشد.
تحریک عصب خاجی
اعصاب خاجی از نخاع به سمت عضلات کف لگن میرسند. این اعصاب احساس رکتال و قدرت عضلات دریچهای مقعد را تنظیم میکنند. در روش تحریک عصب خاجی، عضلات با کمک یک مولد پالس خارجی مشابه ضربانساز تحریک میشوند و در نتیجه انقباضات مقعد بیشتر میشود.
این روش درمانی ممکن است پس از دو تا سه هفته علایم را بهبود بخشد و ممکن است نیاز باشد یک مولد پالس دائمی در بدن فرد کاشته شود. این روش میتواند در افرادی که دچار بیاختیاری روده به دلیل آسیب عصبی هستند، موثر باشد.
جراحی
جراحی برای افرادی که به روشهای درمانی غیر تهاجمی پاسخ مثبتی ندادهاند، توصیه میشود.
انواع جراحیها عبارتند از:
- اسفنکتروپلاستی: یک روش جراحی برای ترمیم عضله دریچهای مقعد آسیبدیده است که در افرادی که بیاختیاری مقعدی دارند و همچنین در زنانی که به دلیل آسیب حین زایمان دچار بیاختیاری مدفوع شدهاند، کاربرد دارد؛
- کاشت کاف: جراح میتواند با قرار دادن کاف در اسفنکتر مقعد به جلوگیری از بیاختیاری روده کمک کند;
- گراسیلوپلاستی: در این روش جراح مقدار کمی از عضلات ران بیمار را به عنوان عضله مصنوعی در دریچه مقعد به کار میگیرد و جایگزین میکند؛
- کولوستومی: این روش آخرین گزینه درمانی برای بیاختیاری روده است. وقتی که…
“““html
زمانی که فرد به هیچ کدام از روشها و جراحیها پاسخ مناسبی ندهد، این روش را به کار میبرند. در این عمل، مسیر روده بزرگ را تغییر میدهند و یک سوراخ در پوست شکم ایجاد میکنند تا مدفوع به یک کیسه قابل تعویض روی شکم منتقل شود.
تزریق
تزریق موادی مانند سیلیکون، کلاژن یا اسید هیالورونیک به عضلات دریچهای مقعد ممکن است به بهبود بیاختیاریهای مقعد کمک کند. این کار باعث تقویت عملکرد عضلانی میشود.
بیشتر بخوانید :
بیاختیاری مدفوع و درمان این مشکل را به طور کامل برای شما توضیح دادیم.
اگر سوالی در مورد بیاختیاری مدفوع دارید، حتماً با پزشکان رضیم صحبت کنید.
سایت رضیم
“`