تاریخ دقیق روز مبارزه با سلاح های شیمیایی و میکروبی در ایران
تاریخ دقیق روز مبارزه با سلاح های شیمیایی و میکروبی در ایران
هشتم تیر هر سال، به یاد بمباران شیمیایی شهر سردشت، به عنوان روز مبارزه با سلاح های شیمیایی و میکروبی نامگذاری شده است. در سال 1398، هشتم تیرماه با روز شنبه تطبیق دارد.
در سال 1366 و در زمان جنگ ایران و عراق، پس از آنکه نیروهای عراقی در برخی مناطق ایران شکست خوردند، به استفاده از گازهای سمی متوسل شدند. آنها با استفاده از گاز اعصاب “تابون”، آسیب‌های زیادی به نیروهای ایرانی در “جزایر مجنون” وارد کردند.
بمباران شهر سردشت در 8 تیر 1366 یکی از جنایات جنگی بزرگ عراق بر ضد نیروهای ایرانی و غیرنظامیان بود.
هر ساله هشتم تیرماه یادآور بمباران سلاح‌های شیمیایی بر روی مردم بی‌دفاع در نقاط مختلف کشور عزیزمان به ویژه در مناطق مرزی به دست رژیم صدام حسین است. این روز به عنوان نشانه‌ای از این جنایت در تاریخ مردم ایران باقی مانده است.
سالگرد این رویداد که به نام روز مبارزه با سلاح‌های شیمیایی و میکروبی شناخته می‌شود، نشان‌دهنده وظیفه همه نهادهای مردمی برای کمک به کاهش رنج‌های جسمی و روحی افرادی است که تحت تأثیر سلاح‌های شیمیایی قرار گرفته‌اند و نیز خانواده‌ها و بازماندگان آنها.
با گذشت 32 سال از این فاجعه، همچنان آسیب‌های ناشی از آن در یادها باقی مانده و فراموش نمی‌شود. قربانیان این حادثه بزرگ به عنوان victims سلاح‌های شیمیایی در جدیدترین تاریخ، حق و حقوقی دارند که باید در سطح جهانی علیه آن تلاش شود.
مجمع جهانی صلح اسلامی به عنوان یک نهاد غیردولتی، این جنایت را محکوم کرده و خواستار محاکمه و مجازات کسانی است که در تجهیز رژیم صدام نقش داشتند و از نهادهای مربوطه خواسته که برای محاکمه و مجازات دیگر جنایتکاران تلاش کنند تا به حقوق قربانیان شیمیایی بازگردند.
نگاهی به بمباران شهر سردشت
در ساعت 16:30 روز یکشنبه، 7 تیر 1366، چندین هواپیمای عراقی به سمت شهر کوچک سردشت در غرب ایران حمله کردند و 7 بمب خردل را در نقاط مختلف شهر رها کردند که 2 بمب در بازار و 2 بمب دیگر در مناطق مسکونی افتاده و 3 بمب نیز در باغ‌های اطراف شهر فرود آمدند. در باره جمعیت 12000 نفری شهر سردشت، براساس آمار رسمی، 8025 نفر مصدوم شدند که این تعداد شامل مصدومین خفیف نیز می‌شد. حداقل 4500 نفر از مصدومین نیاز به درمان داشتند. 3000 نفر آنها در سردشت به صورت سرپایی درمان شدند و مدتی را در روستاهای نزدیک گذراندند تا آلودگی شهر رفع شود.
استفاده از سلاح‌های شیمیایی از سوی عراق در حالی اتفاق افتاد که این کشور جزو 120 کشوری بود که پروتکل ژنو را امضا کرده و به منع استفاده از سلاح‌های سمی و باکتریایی متعهد شده بود. پروتکل 1925 ژنو که با قطعنامه 2161 (21) B سازمان ملل به تأیید رسیده، به طور واضح بکارگیری سلاح‌های شیمیایی را ممنوع کرده است.
قسمت‌هایی از پروتکل 1925 ژنو به شرح زیر است :
امضاکنندگان تام‌الاختیار زیر به نام دولت‌های خود اعلام می‌دارند؛
«نظر به این که
در زمان جنگ، استفاده از گازهای خفه‌کننده و سمی یا مشابه آنها و همچنین هر نوع مایعات و موادی که مثل این‌ها عمل می‌کنند، توسط افکار عمومی در کشورهای متمدن به شدت محکوم شده است. کشورهایی که با یکدیگر توافق کردند، متعهد شدند که این نوع گازها و همچنین سلاح‌های میکروبی را تحریم کنند و این قواعد را رعایت کنند.
جمهوری اسلامی ایران بعد از این حادثه، شهر سردشت را به عنوان نخستین شهری که بر اثر استفاده از سلاح‌های شیمیایی در جهان بعد از بمباران هیروشیما آسیب دید، شناخت. در طول هشت سال جنگی که به ایران تحمیل شد، عراق بارها از سلاح‌های شیمیایی استفاده کرد، اما فجایع سردشت و حلبچه از بدترین فجایع انسانی به شمار می‌روند.
برخی محققان حتی می‌گویند فاجعه سردشت از بمباران حلبچه که بعد از آن اتفاق افتاد، بدتر بود، زیرا در سردشت از گاز اعصاب و گاز خردل استفاده شد؛ در حالی که در حلبچه از گاز سیانور استفاده کردند. گاز خردل از نوعی است که به طور دائم در محیط و بدن آسیب‌دیدگان باقی می‌ماند و هنوز هیچ درمانی برای مصدومان آن پیدا نشده است. عوارض این گاز شامل عفونت ریوی، خارش پوست، التهاب چشم و تنگی نفس است.
البته در حلبچه با وجود تعداد زیاد تلفات، آثار گاز به صورت آنی و سریع از بین می‌رود، در حالی که وضعیت مصدومان سردشت بسیار بدتر است. این فاجعه به قدری عمیق است که حتی 29 سال بعد از این حادثه، آسیب‌دیدگان و نسل‌های بعدی آنها هنوز از عوارض آن رنج می‌برند.
از همه دردناک‌تر این است که این حادثه توسط رسانه‌های غربی و کسانی که خود را حامی حقوق بشر می‌نامند نادیده گرفته شد. جالب است که بر اساس گزارش‌ها، بیش از 400 شرکت تولیدکننده مواد شیمیایی از عراق برای تجهیز شیمیایی حمایت کردند که بیشترین آنها از آلمان و انگلیس بودند. این در حالی است که آلمان به عنوان تنها کشوری شناخته می‌شود که هم کنوانسیون ژنو را امضا کرده و هم اتحادیه اروپا می‌تواند بازرسی کند تا جلوی تولید سلاح‌های شیمیایی را بگیرد.
جمهوری اسلامی ایران بارها پس از استفاده گسترده عراقی‌ها از سلاح‌های شیمیایی، این موارد را به سازمان ملل گزارش کرد. دبیرکل سازمان ملل بعد از شش روز حضور در ایران، استفاده از سلاح‌های شیمیایی را تأیید کرد و این موجب محکومیت استفاده از این سلاح‌ها از سوی این سازمان بین‌المللی شد. جالب این است که نام عراق در این گزارش ذکر نشد. ایران همچنین با ارسال مجروحان شیمیایی سردشت به کشورهای مختلف تلاش کرد ابعاد این فاجعه را نشان دهد.
در نهایت، پس از بررسی آثار و جراحات عمیق مجروحان جنگی، نشست‌های متعددی در مجامع بین‌المللی برگزار شد و کنفرانس خلع سلاح در ژنو پیش‌نویس و طرح کنوانسیون منع استفاده از سلاح‌های شیمیایی را تهیه کرد و به سازمان ملل ارائه داد. این معاهده در سال 1993 بعد از دو دهه مذاکرات به امضا رسید و از سال 1997 به اجرا درآمد.
واقعه سردشت یکی از مهم‌ترین نمادهای مظلومیت بین‌المللی ایران و یکی از بارزترین نمونه‌ها از برخورد سیاسی و دوگانه قدرت‌های بزرگ با موضوع حقوق بشر است. نامگذاری روز حمله شیمیایی به این شهر به عنوان روز مبارزه با سلاح‌های شیمیایی و میکروبی فرصتی مناسب برای یادآوری این حقایق مهم و تلاش‌های جدی ایران برای مقابله با سلاح‌های کشتار جمعی است.
بیشتر بخوانید:
