تب روماتیسمی و درمان خانگی آن (2 نکته مهم)

تب روماتیسمی چیست؟

تب روماتیسمی یک بیماری التهابی است که می‌تواند بسیاری از قسمت‌های بدن مانند قلب، مفاصل، سیستم عصبی و پوست را تحت تأثیر قرار دهد. این بیماری می‌تواند در هر سنی رخ دهد، اما بیشتر در کودکان بین ۶ تا ۱۵ سال دیده می‌شود. همچنین، این بیماری در زنان بیشتر از مردان شایع است.

تب روماتیسمی به دنبال یک عفونت گلو که به وسیله میکروب «استرپتوکک بتاهمولیتیک A» ایجاد می‌شود، به وجود می‌آید. این بیماری سیستمیک می‌تواند به اعضای مختلف بدن آسیب بزند. در حالی که تب روماتیسمی ممکن است به خودی خود بهبود یابد، اما گاهی اوقات می‌تواند به عوارض جدی منجر شود که برای زندگی فرد خطرناک است یا فرد را به وضعیتی مزمن مبتلا می‌کند و مجبور می‌شود داروها را برای مدت طولانی مصرف کند. یکی از عوارض خطرناک این بیماری آسیب به دریچه‌های قلب است. همچنین، ممکن است مفاصل مختلف دچار درد و التهاب شوند.

تب روماتیسمی یک بیماری ارثی نیست، یعنی از والدین به فرزندان منتقل نمی‌شود. با این حال، ممکن است در برخی خانواده‌ها چندین نفر به این بیماری مبتلا باشند، که این می‌تواند به دلیل وجود عوامل ژنتیکی باشد که احتمال انتقال عفونت استرپتوکی را افزایش می‌دهد. عفونت استرپتوکی معمولاً از طریق تنفس و بزاق منتقل می‌شود.

تشخیص تب روماتیسمی

متأسفانه، گاهی اوقات با انجام یک آزمایش خون، وقتی که میزان A.S.O (آنتی استرپتولیزین O) بالا باشد، به بیمار به اشتباه می‌گویند که او تب روماتیسمی دارد، بدون اینکه به سابقه گلودرد چرکی توجه شود یا بیمار معاینه دقیق‌تری شود. با شنیدن نام این بیماری، بیمار ممکن است دچار استرس شود و خود را وادار به مصرف داروهای مختلف ببیند.

برای تشخیص تب روماتیسمی، معیارهای خاصی وجود دارد. تعدادی از این معیارها به عنوان معیارهای اصلی یا «ماژور» و بقیه به عنوان معیارهای فرعی یا «مینور» شناخته می‌شوند. تشخیص تب روماتیسمی زمانی قطعی است که حداقل دو معیار اصلی یا یک معیار اصلی و دو معیار فرعی و سابقه عفونت گلو با میکروب استرپتوکک بتاهمولیتیک A وجود داشته باشد.

علائم اصلی تب روماتیسمی

تب روماتیسمی معمولاً با مجموعه‌ای از علائم خود را نشان می‌دهد که ممکن است برای هر بیمار متفاوت باشد. این بیماری به دنبال فارنژیت استرپتوکوکی با عفونت لوزه‌ها که درمان نشده باشد، ایجاد می‌شود.

گلودرد یا التهاب لوزه‌ها با تب، سردرد، قرمزی در دهان و لوزه‌ها و غدد لنفاوی بزرگ و دردناک مشخص می‌شود. هرچند این علائم ممکن است در کودکان و نوجوانان بسیار خفیف باشد یا اصلاً دیده نشود. بعد از از بین رفتن عفونت حاد، ممکن است یک دوره بی‌علامتی ۲ تا ۳ هفته‌ای وجود داشته باشد و پس از آن، کودک ممکن است با تب یا علائم دیگر که در اینجا ذکر شده، مراجعه کند.

عوارض تب روماتیسمی

آرتریت

آرتریت در این بیماران معمولاً مفاصل بزرگ را تحت تأثیر قرار می‌دهد و ممکن است از یک مفصل به دیگری منتقل شود. این حالت «آرتریت گذرا یا مهاجر» نامیده می‌شود. مفاصل شایع درگیر شامل زانوها، آرنج‌ها، مچ‌های پا و شانه‌ها هستند. در حالی که ممکن است تورم در مفاصل دیده نشود، درد مفصلی ممکن است وجود داشته باشد.

“““html

درد می‌تواند خیلی شدید باشد. باید توجه داشت که این درد معمولاً با داروهای ضد التهابی به سرعت کاهش می‌یابد. آسپیرین متداول‌ترین داروی ضد التهابی است.

کاردیت

کاردیت، که به معنای التهاب قلب است، جدی‌ترین و خطرناک‌ترین علامت این بیماری به حساب می‌آید. اگر در زمان استراحت یا خواب تعداد ضربان قلب افزایش یابد، پزشک ممکن است به کاردیت روماتیسمی مشکوک شود. معاینه قلب و وجود سوفل قلبی، یکی از نشانه‌های اصلی درگیری قلبی است. صدای سوفل قلبی می‌تواند از یک صدای جزئی تا صدای بلند و شدید متفاوت باشد که نشان‌دهنده التهاب دریچه‌های قلب (اندوکاردیت) است. اگر التهاب در پوشش قلب رخ دهد (پریکاردیت)، ممکن است مقداری مایع در اطراف قلب جمع شود، اما معمولاً علامت خاصی ندارد و به خودی خود بهبود می‌یابد. در موارد شدید میوکاردیت، عملکرد قلب ممکن است ضعیف شود و با سرفه، درد قفسه سینه یا افزایش تعداد ضربان قلب و تنفس مشخص می‌شود. ممکن است نیاز باشد بیمار به یک کاردیولوژیست معرفی شده و تست‌های خاصی انجام دهد. بیماری دریچه‌ای قلبی روماتیک ممکن است از اولین حمله تب روماتیسمی ناشی شود، اما معمولاً به دلیل حملات مکرر به وجود می‌آید و ممکن است در بزرگسالی خود را نشان دهد؛ به همین دلیل پیشگیری از آن دارای اهمیت زیادی است.

اختلال کره

کلمه کره در زبان یونانی به معنای رقص است. این اختلال حرکتی ناشی از التهاب در نواحی خاص مغز است که حرکات را کنترل می‌کند. کره در 10 تا 30 درصد بیماران مبتلا به تب روماتیسمی دیده می‌شود و برخلاف آرتریت و کاردیت، این اختلال در مراحل دیرتر بیماری به وجود می‌آید (معمولاً بین 1 تا 6 ماه بعد از عفونت گلو). نشانه‌های اولیه شامل افت تحصیلی، مشکل در پوشیدن لباس و انجام کارهای روزمره، مثل راه رفتن و غذا خوردن است که به دلیل حرکات غیرارادی و غیرطبیعی اتفاق می‌افتد. این حرکات غیرارادی ممکن است در خواب کمتر شوند و یا در زمان استرس و خستگی تشدید شده و بیشتر قابل مشاهده باشند. این حرکات در دانش‌آموزان می‌تواند روی تمرکز و کارایی آموزشی تاثیر بگذارد، زیرا فرد نمی‌تواند به خوبی روی درس‌ها تمرکز کند، مضطرب است و ممکن است دچار نوسانات روحی شود و سریعاً به گریه بیفتد. اگر اختلال خفیف باشد، ممکن است تنها با تغییرات رفتاری مورب شود. این اختلال معمولاً خود به خود حل می‌شود، هرچند نیاز به درمان حمایتی و پیگیری وجود دارد.

ضایعات پوستی

کمتر شایع‌ترین علامت تب روماتیسمی، ضایعات پوستی است که به آنها “اریتم مارژیناتوم” گفته می‌شود. این ضایعات شبیه حلقه‌های قرمز هستند و ندول‌های زیر جلدی به صورت توپ‌های بی‌درد متحرک، که پوست اطرافشان طبیعی است، معمولاً در اطراف مفاصل دیده می‌شوند. این علامت در کمتر از 5 درصد بیماران دیده می‌شود و ممکن است به خاطر کم‌عمق بودن و گذرا بودن توجه کسی را جلب نکند. ضایعات پوستی اغلب همراه با میوکاردیت (التهاب عضله قلب) مشاهده می‌شود و به صورت ایزوله نیستند. در مراحل اولیه بیماری، والدین ممکن است از علائمی همچون تب، خستگی، کاهش اشتها، رنگ‌پریدگی، درد شکم و خونریزی از بینی کودکشان شکایت کنند.

علت ابتلا به تب روماتیسمی

تب روماتیسمی ناشی از واکنش غیرطبیعی سیستم ایمنی بدن به عفونت گلو با باکتری استرپتوکوک پیوژن یا استرپتوکوک بتا همولیتیک گروه آ است. معمولاً قبل از بروز بیماری، فرد دچار گلودرد می‌شود و خود بیماری بعد از یک دوره بدون علامت که زمان آن متغیر است، شروع می‌شود.

درمان با آنتی‌بیوتیک برای درمان عفونت گلو و متوقف کردن تحریک سیستم ایمنی و جلوگیری از عفونت‌های جدید ضروری است. چرا که یک عفونت جدید می‌تواند منجر به بروز مجدد بیماری شود. احتمال بروز حملات مجدد در سه سال اول از آغاز بیماری بیشتر است.

شرایط محیطی و همچنین نوعی از استرپتوکوک عوامل مهمی در ابتلا به این بیماری هستند، اما تشخیص این که چه کسی به این بیماری مبتلا می‌شود و چه کسی نمی‌شود، دشوار است. آرتریت و التهاب قلب به دلیل واکنش غیرطبیعی سیستم ایمنی نسبت به پروتئین‌های موجود در باکتری استرپتوکوک ایجاد می‌شود. هر زمان که یک نوع خاص از استرپتوکوک باعث عفونت در فرد مستعد شود، احتمال بروز تب روماتیسمی افزایش می‌یابد. تجمع و شلوغی می‌تواند به این مشکل دامن بزند و شرایط را برای ابتلا به بیماری فراهم کند.

“`

انتقال عفونت یکی از عوامل مهم محیطی است. برای پیشگیری از تب روماتیسمی، لازم است که عفونت حلکی ناشی از استرپتوکوک در کودکان به درستی تشخیص داده شده و با آنتی بیوتیک مناسب درمان شود (پنی سیلین یکی از آنتی بیوتیک‌های پیشنهادی است).

تشخیص تب روماتیسمی

اگر شما یا کودکتان دارای علائم تب روماتیسمی هستید، تشخیص نهایی باید توسط پزشک انجام شود. پزشک شما با معاینه و پاسخ به چند سؤال، به تشخیص کمک می‌کند. معاینه بالینی شامل موارد زیر است:

• بررسی مفاصل برای درد یا التهاب
• بررسی پوست برای راش یا برآمدگی
• گوش دادن به قلب برای شناسایی صدای اضافه یا ریتم غیرطبیعی

پزشک ممکن است توصیه کند که نوار قلب بگیرید تا ریتم نادرست قلب شناسایی شود. این تست شامل چسباندن الکترودهایی به قفسه سینه است تا جریان‌های الکتریکی قلب اندازه‌گیری شود. این جریان‌ها که باعث انقباض قلب می‌شوند، توسط دستگاه نوار قلب ضبط می‌شوند و روی نمایشگر یا کاغذ نشان داده می‌شوند. هیچ تست آزمایشگاهی خاصی وجود ندارد که تب روماتیسمی را تأیید کند. پزشکان این بیماری را بر اساس تعدادی از معیارهای بزرگ و کوچک تشخیص می‌دهند. رایج‌ترین نشانه‌های بزرگ شامل درد و التهاب مفاصل است که ممکن است از یک مفصل به مفصل دیگر منتقل شود.

پیشگیری از ابتلا به تب روماتیسمی

برای جلوگیری از عفونت استرپتوکی، نیاز به واکسن داریم، اما تا زمانی که واکسنی مؤثر ساخته شود، تنها راه شناخته شده برای پیشگیری از تب روماتیسمی درمان عفونت استرپتوکی حلق با آنتی بیوتیک است. بیشتر گلودردها به دلیل ویروس هستند و باعث تب روماتیسمی نمی‌شوند. گلودردهایی که بیشتر از ۲۴ ساعت ادامه دارند، ممکن است نشان‌دهنده عفونت استرپتوکی باشند. تنها تعداد کمی از افرادی که عفونت استرپتوکی حلق (که درمان نشده باشد) دارند دچار تب روماتیسمی می‌شوند. درمان صحیح و کامل عفونت استرپتوکی حلق با آنتی بیوتیک مناسب می‌تواند از بروز تب روماتیسمی جلوگیری کند.

درمان تب روماتیسمی

درمان تب روماتیسمی به دو مرحله تقسیم می‌شود. آنتی بیوتیک‌ها تجویز می‌شوند تا بدن شما را از عفونت استرپتوکی رهایی بخشند و از بازگشت آن جلوگیری کنند. هر زمان که دچار تب روماتیسمی شوید، پزشک ممکن است پنی سیلین یا سایر آنتی بیوتیک‌ها را برای از بین بردن باکتری‌های باقی‌مانده تجویز کند. سپس، شما باید به مدت چند سال به مصرف آنتی بیوتیک‌ها ادامه دهید تا از حمله‌های مجدد تب روماتیسمی جلوگیری شود. اگر درمان آنتی بیوتیکی ادامه نیابد، عود بیماری طی سه تا پنج سال اول بعد از عفونت اولیه رایج است. داروهای دیگر برای کاهش علائم شامل آسپرین و داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی هستند که ممکن است برای کاهش التهاب قلب یا مفاصل تجویز شوند. در صورت وجود التهاب شدید در قلب، پزشک ممکن است داروی کورتونی مانند پردنیزون برای کاهش التهاب تجویز کند.

درمان گیاهی تب روماتیسمی

• برای درمان گیاهی تب روماتیسمی می توانید دمنوش‌هایی از گیاهان قاصدک، سر خار گل، گزنه و زنجبیل استفاده کنید.
• برای کمک به درمان گیاهی، می‌توانید سیر، کرفس، سرکه سیب طبیعی، گردو، هندوانه ابوجهل، عصاره سیب‌زمینی، ماست و بادام را به رژیم غذایی خود اضافه کنید.
• برای درمان گیاهی تب روماتیسمی، مارچوبه، شنبلیله، زیره سیاه و زنیان را به نسبت مساوی مخلوط کرده و خرد کنید. سپس آنها را در یک لیوان آب بریزید و صبح‌ها بنوشید.

بیشتر بخوانید:

گردآوری توسط بخش سلامت

مجله رضیم