تراز چیست و چه کاربردی دارد؟
تراز
تراز ابزاری است که معمولاً برای بررسی و اندازه‌گیری شیب سطوح به کار می‌رود. این وسیله یکی از مهم‌ترین ابزارهای اندازه‌گیری به شمار می‌آید.
کاربردهای تراز
تراز کاربردهای متعددی دارد، از جمله:
- کنترل و اندازه‌گیری شیب سطوح افقی
- کنترل و اندازه‌گیری شیب سطوح عمودی
- اندازه‌گیری و کنترل مستقیم
- اندازه‌گیری و کنترل تختی
- اندازه‌گیری و کنترل توازی
- اندازه‌گیری و کنترل هممحوری
قطعات تشکیل‌دهنده تراز
- ساختمان : ترازها عموماً از بخش‌های زیر ساخته می‌شوند:
- بدنه (قاب) : قاب تراز ممکن است از چدن، آلومینیوم، چوب یا پلاستیک باشد. پشت قاب چدنی معمولاً به صورت جناقی و با زاویه خاصی طراحی می‌شود تا بتوان آن را روی اشیای گرد و محورها قرار داد.
- استوانه شیشه‌ای (کپسول شیشه‌ای) : این استوانه حاوی مایعی است که نباید تبخیر شود یا به دیواره‌ها بچسبد. معمولاً از اتر برای این کار استفاده می‌شود. این استوانه ممکن است ثابت یا قابل تنظیم باشد. ترازهای قابل تنظیم به ترازهای صنعتی معروف‌اند.
- محافظ استوانه شیشه‌ای : این قسمت می‌تواند از شیشه یا مواد پلاستیکی ساخته شود و وظیفه آن محافظت از استوانه شیشه‌ای در برابر ضربه است.
- پیچ‌های اتصال : برای جمع کردن و محکم کردن اجزای تراز از پیچ استفاده می‌شود.
- پیچ تنظیم : ترازهای مدرج دارای پیچ تنظیم هستند که برای تنظیم و افقی کردن استوانه شیشه‌ای از آن‌ها استفاده می‌شود، در حالی که استوانه شیشه‌ای ترازهای غیرمدرج ثابت است.
انواع تراز
ترازها به دو نوع مدرج و غیرمدرج تقسیم می‌شوند.
تراز غیرمدرج
این نوع تراز بدون درجه‌بندی است و وقتی حباب در وسط و بین دو خط استوانه شیشه‌ای قرار گیرد، یعنی سطح تراز است. این ترازها قابلیت تنظیم ندارند و برای کنترل مناسب‌اند.
تراز مدرج
این نوع تراز با درجه‌بندی همراه است و می‌تواند علاوه بر کنترل، میزان انحراف را نیز نشان دهد. میزان دقت آن‌ها بر روی بدنه نوشته می‌شود.
ترازهای مایع در انواع مختلفی ساخته می‌شوند که در زیر نمونه‌هایی از آن‌ها توضیح داده می‌شود.
تراز افقی یک‌جهته
این تراز دارای یک استوانه شیشه‌ای در طول خود است. اگر غیرمدرج باشد، برای بررسی شیب سطوح افقی و اگر مدرج باشد، برای اندازه‌گیری و کنترل شیب سطوح افقی کاربرد دارد.
تراز افقی دوجهته
این نوع تراز حاوی دو استوانه شیشه‌ای است، یکی در جهت طول و دیگری در جهت عرض، که می‌توان سطح را به طور همزمان در دو جهت طولی و عرضی کنترل کرد.
این تراز نیز مانند تراز یک‌جهته در دو نوع مدرج و غیرمدرج وجود دارد.
تراز چهارگوش
ترازهای چهارگوش علاوه بر داشتن استوانه شیشه‌ای در جهت عرض و طول، می‌توانند کار ترازهای افقی دو جهته را نیز انجام دهند و به دلیل قاب خود، تعامد سطوح تخت و استوانه‌ای را نیز کنترل و اندازه‌گیری کنند.
دو وجهی از چهار وجه بیرونی قاب به شکل جناقی طراحی شده‌اند تا بتوانند روی سطوح استوانه‌ای افقی و عمودی قرار گیرند.
تراز شیلنگی (شیلنگ تراز)
این ترازها بر اساس ظروف مرتبطه طراحی شده‌اند و شامل دو استوانه شیشه‌ای مدرج و یک شیلنگ چند متری هستند.
با قرار دادن استوانه‌ها روی دو ستون می‌توان همسطح بودن آن‌ها را بررسی کرد. از این نوع تراز برای کارهای نصب و ساختمانی استفاده می‌شود.
تراز میکرومتردار
این تراز به میکرومتر مجهز است و می‌توان میزان انحراف در هر متر را به کمک میکرومتر تراز خواند.
تراز زاویه سنج
این تراز دارای زاویه سنج است و می‌توان میزان زاویه شیب سطوح را با آن اندازه‌گیری کرد.
تراز کروی
استوانه شیشه‌ای این تراز کروی است و با توجه به موقعیت استوانه و حباب، می‌تواند انحراف را در جهات مختلف نشان دهد. این نوع تراز معمولاً در دوربین‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بیشتر بخوانید:
