ترومبوسیتوپنی چیست؟ (2 نکته مهم)

علائم ، علل و درمان بیماری ترومبوسیتوپنی

ترومبوسیتوپنی (thrombocytopenia) یعنی کم بودن تعداد پلاکت‌ها در خون. پلاکت‌ها کار مهمی در جلوگیری از خونریزی دارند و به بستن هر شکافی که در عروق خونی ایجاد می‌شود کمک می‌کنند.

معمولاً تعداد پلاکت‌ها در خون بین ۲۰۰ تا ۴۵۰ هزار در هر میکرولیتر است. وقتی تعداد پلاکت‌ها کاهش می‌یابد، خون نمی‌تواند به درستی لخته شود.

افرادی که دچار ترومبوسیتوپنی هستند، نسبت به خونریزی، مخصوصاً از عروق خونی کوچک، حساس‌تر می‌شوند. این موضوع می‌تواند منجر به خونریزی غیرطبیعی بر روی پوست و سایر نقاط بدن شود. انواع مختلفی از ترومبوسیتوپنی وجود دارد که شامل پورپورای ترومبوسیتوپنیک ایدیوپاتیک و پورپورای ترومبوسیتوپنیک ترومبوتیک می‌شود.

علل ترومبوسیتوپنی چیست؟

چرا دچار ترومبوسیتوپنی می‌شویم؟

علت‌های این مشکل به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: کاهش تولید پلاکت و افزایش تخریب پلاکت. کاهش تولید پلاکت‌ها می‌تواند به دلیل مشکلاتی مانند نارسایی مغز استخوان، سندرم میلودیسپلازی، اختلالات مغز استخوان، اثرات پرتودرمانی، کمبود مواد مغذی، الکلیسم مزمن و عفونت‌های ویروسی از جمله ایدز باشد.

افزایش تخریب پلاکت نیز می‌تواند به دلایل مختلفی نظیر پورپورای ترومبوسیتوپنیک ایمنی، پورپورای ترومبوتیک ترومبوسیتوپنیک، لخته شدن درون عروقی و غیره باشد.

عوامل تشدیدکننده ترومبوسیتوپنی

• عفونت‌های حاد
• بیماری ایدز
• مصرف آسپیرین یا داروهای ضد التهاب غیردرمانی
• مصرف داروهایی مانند کینیدین، داروهای گوگردی، داروهای ضد دیابت خوراکی، نمک‌های طلا، ریفامپین و غیره
• بزرگی طحال
• کاهش دمای بدن
• انتقال خون
• مصرف الکل
• پره‌اکلامپسی
• مواجهه با اشعه ایکس
• بیماری‌های دیگر مانند لوپوس اریتماتوی سیستمیک، کم‌خونی، لوسمی، سیروز و غیره

ترومبوسیتوپنی چه نشانه‌هایی دارد؟

علایم‌ شایع‌ ترومبوسیتوپنی چیست؟

• پتشی (لکه‌های کوچک، گرد و بدون برجستگی به رنگ قرمز مایل به ارغوانی روی پوست)
• تمایل به کبود شدن
• خونریزی در دهان
• خون دماغ
• قاعدگی‌های شدید یا طولانی
• وجود خون در ادرار

انواع خاصی از سرطان‌ها

سلول‌های سرطانی مانند سرطان خون می‌توانند به مغز استخوان آسیب برسانند. سایر علل ترومبوسیتوپنی مرتبط با مشکلات مغز استخوان شامل موارد زیر است :

• کم‌خونی
• کمبود ویتامین ب 12
• کمبود فولات
• کمبود آهن
• عفونت‌هایی مانند آبله مرغان یا ایدز
• قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی
• مصرف الکل
• سرطان خون
• سرطان خون
• تخریب پلاکت

پلاکت‌ها معمولاً تا ده روز در بدن زنده می‌مانند. کمبود پلاکت‌ها ممکن است به دلیل تخریب آنها قبل از پایان این دوره باشد که معمولاً به دلیل عوارض جانبی داروها رخ می‌دهد و شامل علائم زیر است :

• بزرگ شدن طحال
• بارداری
• اختلال در سیستم ایمنی
• عفونت باکتریایی خون

علت‌های نادر ترومبوسیتوپنی

پخش شدن سرطان به استخوان‌ها :

سرطان پروستات یا سینه که به استخوان منتشر شود، می‌تواند دلیل این مشکل باشد. زمانی که سرطان در بافت استخوان وجود داشته باشد، توانایی تولید پلاکت تحت تأثیر قرار می‌گیرد.

سرطان طحال :

پلاکت‌های اضافی در طحال ذخیره می‌شوند و ممکن است سرطان طحال سبب بزرگ شدن آن شده و پلاکت‌های بیشتری را در خود ذخیره کند.

---

تشخیص ترومبوسیتوپنی

“““html

چگونه انجام می گیرد؟

برای این کار از این افراد آزمایش خون گرفته می‌شود. در این آزمایش تعداد پلاکت‌ها را در یک نمونه خون محاسبه می‌کنند. کسانی که به برخی از انواع خاص سرطان مبتلا هستند، بیشتر در معرض خطرند و به همین دلیل پزشک از آن‌ها آزمایش می‌گیرد.

درمان پلاکت خون پایین یا ترومبوسیتوپنی

بهبود افرادی که تحت شیمی درمانی قرار گرفته‌اند:

افرادی که متوجه کاهش پلاکت‌ها شده‌اند، به احتمال زیاد بعد از شیمی درمانی با خطر بیشتری روبرو هستند. به همین دلیل باید بین دوره‌های درمانی خود فاصله بیشتری داشته باشند. همچنین برخی از افراد داروی اوپرلوکین یا نیومگا دریافت می‌کنند که به پیشگیری از ترومبوسیتوپنی کمک می‌کند.

درمان برای افرادی که جراحی سرطان انجام داده‌اند:

پزشک ممکن است درمان را تا زمانی که پلاکت‌ها به سطح نرمال برسند، به تأخیر بیندازد. این کار خطر خونریزی شدید را کاهش می‌دهد.

افرادی که پلاکت بسیار کمی دارند، به تزریق پلاکت نیاز دارند:

تزریق پلاکت می‌تواند از خونریزی شدید جلوگیری کند. اگرچه پلاکت‌های تزریقی تنها سه روز دوام دارند و برخی افراد ممکن است به تزریق‌های چند باره نیاز داشته باشند. معمولاً این پلاکت‌ها با تزریق‌های مکرر نیز ماندگار نخواهند بود.

موارد زیر می‌تواند از خونریزی در این افراد جلوگیری کند:

• قبل از مصرف داروهای خاص، با پزشک خود مشورت کنید زیرا این داروها ممکن است مشکلات خونریزی را تشدید کنند.
• از مسواک نرم استفاده کرده و برای کاهش احتمال خونریزی لثه‌ها، نخ دندان نکشید.
• بینی خود را چرب کنید تا نرم بماند و از خشکی و خونریزی جلوگیری شود.
• هنگام کار با قیچی، چاقو، سوزن و دیگر وسایل تیز دقت کنید.
• مراقب سوختگی در حین آشپزی باشید.
• از تیغ الکتریکی برای شیو استفاده کنید.
• از انجام ورزش‌هایی که ممکن است منجر به آسیب دیدگی شوند، خودداری کنید.
• از تیز کردن ناخن‌ها بپرهیزید.

---

مشکلات ناشی از کمبود پلاکت درمان نشده

1. خونریزی زخم‌ها بند نمی‌آید

پلاکت‌ها مسئول بهبود زخم‌ها و جلوگیری از خونریزی هستند. وقتی قسمتی از بدن دچار زخم می‌شود، پلاکت‌ها تمام تلاششان را می‌کنند تا خونریزی را متوقف کنند. اما در افراد مبتلا به ترومبوسیتوپنی، این پلاکت‌ها به درستی عمل نمی‌کنند و خونریزی به سختی متوقف می‌شود.

2. کم‌خونی

خونریزی‌های شدید خطر ابتلا به کم‌خونی را افزایش می‌دهند. کم‌خونی شدید می‌تواند روی پوست عمیق تأثیر بگذارد و به کبودی منجر شود. همچنین، کمبود خون ممکن است به دلیل خونریزی داخلی یا خارجی بوجود آید، مانند مواردی که در خانم‌ها به دنبال قاعدگی بیشتر رخ می‌دهد.

3. کبودی که مانع انجام فعالیت‌های روزانه می‌شود

این کبودی‌ها به دلیل خونریزی غیرقابل کنترل اتفاق می‌افتند و لزوماً به دلیل ضربه نیستند، اما ممکن است فعالیتهای روزانه‌تان را تحت تأثیر قرار دهند و احتیاط را لازم می‌کند.

4. خستگی ناشی از انجام فعالیت‌های روزانه

زمانی که تعداد سلول‌های خونی کم می‌شود، ممکن است احساس خستگی بیشتری کنید. کم‌خونی غالباً باعث خستگی و ناراحتی خلق و خو می‌شود. ابتلا به بیماری‌های مزمن مانند ترومبوسیتوپنی می‌تواند خستگی را تشدید کرده و خطر آسیب‌دیدگی را بالا ببرد.

5. خونریزی داخلی

خونریزی…
“`

کمبود پلاکت می‌تواند گاهی اوقات بر روی مغز اثر بگذارد و این زمانی رخ می‌دهد که تعداد پلاکت‌ها در هر میلی‌لیتر خون به کمتر از ۲۰,۰۰۰ برسد.

اگر تعداد پلاکت‌ها به ۵,۰۰۰ یا کمتر باشد، این وضعیت بسیار خطرناک است و فرد باید به سرعت تحت درمان قرار گیرد. هرچند آسیب مغزی در این شرایط نادر است، اما می‌تواند منجر به خونریزی در ریه، قلب و دیگر ارگان‌های حیاتی شود.

۶. عفونت جدی

کمبود پلاکت خطر ابتلا به عفونت‌های جدی را افزایش می‌دهد، به ویژه اگر طحال فرد برداشته شده باشد. علائم این نوع عفونت‌ها عبارتند از:

• تب و لرز شدید
• خستگی ناگهانی
• علائم مشابه آنفولانزا
• سردرد
• درد بدن
• سفتی گردن
• تنگی نفس

این وضعیت‌ها و علائم باید هرچه سریع‌تر تحت درمان قرار گیرند.

۷. کاهش امید به زندگی

در حال حاضر هیچ درمانی برای کمبود پلاکت یا ترومبوسیتوپنی وجود ندارد. این به معنای این نیست که این بیماری کشنده است. مرگ و میر مستقیم به دلیل ترومبوسیتوپنی نادر است، اما به دلیل مشکلاتی مثل خونریزی مغزی یا درمان‌های سخت، امید به زندگی فرد مبتلا ممکن است کاهش یابد.

عوامل مختلفی مانند سن، تاریخچه خانوادگی ابتلا به این نوع بیماری، خونریزی‌های داخلی و سلامت کلی جسم شما می‌توانند بر شدت خطرات این بیماری تأثیر بگذارند.

همچنین بخوانید: