تزریق چیست و انواع تزریق کدام است ؟ (2 نکته مهم)
تزریق چیست ؟
تزریق یا انژکسیون در پزشکی به معنی روشی است که در آن داروهای مایع (آمپول) یا واکسن‌ها به وسیله سرنگ و سوزن به داخل بدن وارد می‌شوند.
انواع تزریق کدامند؟
تزریق زیر جلدی (S.C):
بافت زیر جلدی (Subcutaneous) یک بافت چربی است که خون‌رسانی کمتری دارد و به همین خاطر معمولا داروها در آن کندتر جذب می‌شوند. این زمان جذب برای این نوع تزریق حدود ۲۰ تا ۳۰ دقیقه است، در حالی که در تزریقات عضلانی حدود ۵ تا ۱۰ دقیقه زمان می‌برد. البته برخی داروها مانند هپارین در هر دو نوع تزریق با سرعت مشابه جذب می‌شوند.
برای تزریق‌های زیر جلدی، معمولاً از سرنگ‌های ۲ میلی‌لیتری یا کمتر و سوزن‌هایی با شماره ۲۴ تا ۲۶ و طول ۱٫۵ سانتیمتر استفاده می‌شود. تزریق S.C می‌تواند در هر محلی انجام شود، مانند بی‌حسی‌های موضعی. اما نقاط معمولی شامل قسمت بالای خارجی بازو، جلوی ران، شکم و کتف‌ها هستند. قبل از تزریق در این نوع، باید اقدام به آسپیراسیون کرد (به جز در مورد هپارین).
روش کار به این صورت است که با یک دست پوست محل تزریق گرفته می‌شود و سوزن با زاویه ۴۵ تا ۹۰ درجه زیر پوست وارد می‌شود و پس از آسپیراسیون، دارو تزریق می‌گردد. حداکثر مقدار دارویی که می‌توان بدون ایجاد درد شدید تزریق کرد، حدود ۲ میلی‌لیتر است و نباید بیشتر از ۵ میلی‌لیتر باشد.
تزریق داخل جلدی:
تزریقات داخل جلدی (Intradermal) برای تست‌های آلرژیک، برخی واکسیناسیون‌ها و بررسی پاسخ سیستم ایمنی استفاده می‌شوند. برای این کار معمولاً از سرنگ‌های یک میلی‌لیتر با سوزن‌های شماره ۲۵ تا ۲۷ استفاده می‌شود و غالباً در قسمت داخلی ساعد، حدود ۱۰ سانتیمتر پایین‌تر از آرنج انجام می‌گیرند.
برای این نوع تزریق، پوست محل با الکل تمیز شده و سوزن با زاویه ۱۵ درجه به عمق ۲ تا ۳ میلیمتر درون پوست وارد می‌شود و سپس دارو (معمولاً ۰٫۱ میلی‌لیتر) به آرامی تزریق می‌شود که به شکل یک برآمدگی کوچک نمایان می‌شود. در پایان بدون ماساژ سوزن خارج می‌شود و دور آن با یک دایره یک سانتیمتری علامت‌گذاری می‌شود و تاریخ و ساعت ثبت می‌گردد.
نکته: در تمامی تزریقاتی که سوزن به صورت مایل وارد پوست می‌شود، سر سوزن باید به سمت بالا باشد.
تزریق عضلانی:
رایج‌ترین نوع تزریق دارو به بیمار معمولاً از طریق تزریق عضلانی است. زمانی که دارو از راه گوارش جذب نمی‌شود یا به آن آسیب می‌زند، ناچار به استفاده از این روش هستیم.
در بین روش‌های مختلف تزریق، اگر مقدار دارو زیاد باشد یا بافت‌های سطحی را تحریک کند یا نیاز به جذب سریع‌تری داشته باشد، آن را به داخل عضله تزریق می‌کنند.
نحوه تزریق آمپول
معمولاً از سرنگ‌های ۲ تا ۵ میلی‌لیتری استفاده می‌شود. شماره و طول سوزن بسته به نوع ماهیچه، محل تزریق یا مقدار چربی که ماهیچه را پوشش می‌دهد و همچنین سن بیمار متفاوت است.
برای تزریق در ماهیچه سرینی (گلوتئال) معمولاً از سوزن‌های شماره ۲۰ تا ۲ استفاده می‌شود و برای تزریق در ماهیچه دالی معمولاً از سوزن‌های شماره ۲۳ تا ۲۵ استفاده می‌شود.
محل تزریق آمپول
الف-ناحیه پشت سرینی (دورسوگلوتئال) بر روی ماهیچه‌های ضخیم باسن:
محل تزریق در این ماهیچه معمولاً قسمت بالای خارجی باسن است، که معمولاً حدود ۵ تا ۸ سانتیمتر پایین‌تر از کرست ایلیاک قرار دارد. این محل به دو روش مشخص می‌شود.
یکی از روش‌ها این است که لب باسن را به چهار قسمت فرضی تقسیم کنیم تا مطمئن شویم که محل تزریق به اندازه کافی بالا است. انتخاب محل تزریق بدون لمس کرست ایلیاک روش قابل اعتمادی نخواهد بود. این عضله در کودکان زیر ۲ سال معمولاً توصیه نمی‌شود.
سال به دلیل نداشتن تحرک کافی، مکان مناسبی برای تزریق نیست و ممکن است به اعصاب سیاتیک در این نواحی آسیب برسد.
ب- ناحیه ونتروگلوتئال روی ماهیچه سرینی متوسط:
برای پیدا کردن محل تزریق روی این ماهیچه، کف دستتان را روی تروکانتر بزرگ قرار دهید به‌طوری که انگشتانتان به سمت سر بیمار باشد. معمولاً از دست راست برای ران چپ و از دست چپ برای ران راست استفاده می‌شود.
انگشت سبابه را روی بر جستگی بالایی و قدامی استخوان نشیمنگاهی قرار دهید و با انگشت میانی دستتان به سمت عقب حرکت کنید تا لبه کرست ایلیوم را پیدا کنید و سپس انگشت خود را به باسن فشار دهید.
محل تزریق در این حالت مرکز مثلثی خواهد بود که توسط انگشت سبابه، میانی و لبه کرست ایلیاک تشکیل می‌شود. این محل برای کودکان و بزرگسالان مناسب است.
بیمار می‌تواند به پشت دراز بکشد و بهتر است زانوها و لگن خم شده باشد تا ماهیچه مربوطه شل شود. حجم قابل تزریق بین ۱ تا ۵ میلی‌لیتر است.
ج- ماهیچه پهن داخلی (وستوس لترالیس):
ثلث این ماهیچه برای تزریق مناسب است. برای پیدا کردن محل تزریق، فاصله بین تروکانتر بزرگ و برجستگی خارجی زانو را به سه قسمت تقسیم کنید و ثلث میانی آن را انتخاب کنید. این محل هم برای کودکان و هم برای بزرگسالان مناسب است و بیمار می‌تواند به پشت دراز بکشد یا نشسته باشد.
د- ماهیچه دالی:
معمولاً از سطح خارجی این ماهیچه برای تزریق واکسن استفاده می‌شود.
بیشتر بخوانید:
