تشخیص فرش اصل از تقلبی و غیر اصل
فرش‌های دستباف ایرانی به عنوان یکی از گنجینه‌های فرهنگی کشور شناخته می‌شوند. با توجه به شهرت و ارزش بالا این فرش‌ها، بازار پر رونقی برای خرید و فروش آنها وجود دارد. متأسفانه، این بازار جذاب باعث شده است که فرش‌های تقلبی و غیر اصل نیز در آن به فروش برسند. تشخیص فرش اصل از تقلبی می‌تواند چالشی برای خریداران باشد، زیرا فرش‌های تقلبی اغلب به شکلی دقیق طراحی می‌شوند تا شبیه فرش‌های اصلی به نظر برسند. در این مقاله، به بررسی روش‌ها و نکات کلیدی برای تشخیص فرش اصل از تقلبی خواهیم پرداخت.
ویژگی‌های فرش اصل ایرانی
برای تشخیص یک فرش اصل از تقلبی، در ابتدا باید با ویژگی‌های یک فرش ایرانی اصیل آشنا شوید. این ویژگی‌ها شامل مواردی چون نوع نخ، رنگ، طرح و شیوه بافت می‌شود.
1. نوع نخ و مواد استفاده‌شده
فرش‌های دستباف ایرانی معمولاً از نخ‌های طبیعی مانند پشم، ابریشم و پنبه ساخته می‌شوند. این در حالی است که فرش‌های تقلبی بیشتر از نخ‌های مصنوعی یا پلی‌استر استفاده می‌کنند. فرش‌های اصل معمولاً نرم‌تر و لطیف‌تر از فرش‌های تقلبی هستند.
2. رنگ‌ها و طرح‌های طبیعی
فرش‌های ایرانی به دلیل استفاده از رنگ‌های طبیعی که از مواد گیاهی به دست می‌آیند، معمولاً دارای رنگ‌های عمیق و زنده هستند. در مقابل، فرش‌های تقلبی اغلب با رنگ‌های شیمیایی رنگ‌آمیزی می‌شوند که ممکن است سریع‌تر محو شوند یا درخشندگی کمتری داشته باشند.
3. بافت دستباف
فرش‌های ایرانی به صورت دستی بافته می‌شوند و این امر موجب می‌شود که الگوی بافت آنها دقیق و متفاوت از هم باشد. فرش‌های تقلبی که به صورت ماشینی تولید می‌شوند، معمولاً الگوهای یکنواخت و منظم دارند.
روش‌های تشخیص فرش اصل از تقلبی
برای تشخیص فرش اصل از تقلبی، باید به چندین عامل توجه کنید. در ادامه به برخی از مهم‌ترین روش‌های تشخیص فرش اصل پرداخته‌ایم.
1. بررسی پشت فرش
یکی از ساده‌ترین روش‌ها برای تشخیص فرش اصل از تقلبی، بررسی پشت فرش است. در فرش‌های دستباف، پشت فرش معمولاً ناهماهنگ است و خطوط بافت به طور طبیعی و تصادفی دیده می‌شوند. در فرش‌های ماشینی، پشت فرش صاف و یکنواخت است.
2. آزمایش رنگ
یک روش ساده برای تشخیص اصالت رنگ فرش این است که مقداری از رنگ فرش را با آب مرطوب کنید. در فرش‌های اصل، رنگ‌ها معمولاً محو نمی‌شوند، اما در فرش‌های تقلبی رنگ‌ها به سرعت پخش می‌شوند و ظاهرشان تغییر می‌کند.
3. بررسی کیفیت الیاف
برای تشخیص فرش اصل از تقلبی، می‌توانید یک تکه از الیاف فرش را بکشید. فرش‌های دستباف معمولاً از الیاف طبیعی با کیفیت بالا ساخته شده‌اند که کشش کمی دارند، در حالی که فرش‌های ماشینی و تقلبی معمولاً از الیاف مصنوعی با کشش بیشتر ساخته می‌شوند.
4. تست سوختن
یکی دیگر از روش‌های مؤثر برای تشخیص فرش اصل از تقلبی، تست سوختن است. اگر الیاف فرش را بسوزانید، فرش‌های با الیاف طبیعی بوی چوب سوخته یا موی سوخته خواهند داد. در حالی که فرش‌های مصنوعی بوی پلاستیک یا مواد شیمیایی می‌دهند.
نکات کاربردی برای خرید فرش اصل
خرید فرش اصل ممکن است برای بسیاری از افراد یک چالش بزرگ باشد، به ویژه اگر تجربه کافی در این زمینه نداشته باشند. در ادامه به چند نکته کاربردی اشاره می‌کنیم که می‌تواند به شما در خرید فرش اصل کمک کند:
1. خرید از فروشگاه‌های معتبر
یکی از مهم‌ترین نکات هنگام خرید فرش، خرید از فروشگاه‌ها و مراکز معتبر است. فروشگاه‌های معتبر معمولاً ضمانت‌های لازم را برای اصالت محصولات خود ارائه می‌دهند.
2. مقایسه قیمت‌ها
فرش‌های اصل معمولاً قیمت بالاتری دارند، زیرا فرآیند بافت آنها زمان‌بر و پرهزینه است. اگر قیمت فرش به‌طور غیرمعمولی پایین باشد، احتمال تقلبی بودن آن وجود دارد.
3. درخواست گواهی اصالت
برخی از فروشندگان فرش‌های اصیل ایرانی گواهی‌نامه‌هایی مبنی بر اصالت فرش‌ها ارائه می‌دهند. این گواهی‌ها می‌توانند شامل اطلاعاتی درباره محل تولید، مواد استفاده‌شده و تاریخ تولید فرش باشند.
4. توجه به جزئیات
فرش‌های اصیل ایرانی از دقت و ظرافت بسیار بالایی برخوردارند. اگر در فرش مشاهده کردید که برخی از جزئیات طرح یا رنگ به‌طور واضح غیر دقیق و ناصحیح است، احتمالاً فرش تقلبی است.
انواع تقلب در فرش و راه‌کار تشخیص آن
تقلب در فرش‌ها معمولاً در سه زمینه بافت، جنس مواد اولیه و برند یا نام تجاری صورت می‌گیرد. در اینجا می‌خواهیم هر یک از این موارد را بررسی کرده و راه‌های شناسایی احتمال تقلب در آنها را معرفی کنیم.
ویژگی‌های فرش
بیشتر تقلب‌ها در فرش‌ها مربوط به معرفی ویژگی‌های آنها است. مثلاً ممکن است شما یک فرش ۷۰۰ شانه را به جای یک فرش ۱۲۰۰ شانه بخرید. اما برای درک این تقلب، ابتدا باید با این ویژگی‌ها آشنا شوید و سپس روش‌های صحت‌سنجی آنها را یاد بگیرید.
اولین ویژگی مهم فرش، عدد شانه آن است. منظور از شانه، تعداد گره‌های بافته شده در طول یک متر فرش است. مثلا در یک فرش ۷۰۰ شانه باید ۷۰۰ رج در طول یک متر وجود داشته باشد. کسانی که با فرش آشنا هستند، معمولاً با یک نگاه ساده به فرش، به خصوص به پشت آن، می‌توانند سریعاً تعداد شانه را تشخیص دهند. اما اگر تجربه کافی ندارید، می‌توانید با یک محاسبه ساده، تعداد شانه را با عدد اعلام شده توسط فروشنده چک کنید. به عنوان مثال، در فرش ۷۰۰ شانه، در طول ۱۰ سانتی‌متر باید ۷۰ رج بشمارید. بنابراین با قرار دادن یک خط کش بر روی فرش، می‌توانید بررسی کنید که در ۱۰ سانتی‌متر، چند رج بافته شده است. ۵۰ رج نشان‌دهنده ۵۰۰ شانه و ۷۰ رج نشان‌دهنده ۷۰۰ شانه خواهد بود.
دومین ویژگی مهم فرش، تراکم آن است. تراکم نشان‌دهنده فشردگی گره‌ها در عرض فرش می‌باشد. معمولاً عدد تراکم از عدد شانه بیشتر است. برای محاسبه صحت تراکم نیز می‌توانید از روش مشابهی که برای محاسبه شانه استفاده کردید، بهره ببرید.
نکته دیگری که درباره شانه و تراکم باید توجه کنید، استاندارد و نوشته‌ای است که پشت فرش وجود دارد. در استاندارد فرش، شانه و تراکم مهم هستند و این مشخصات صحت کیفیت فرش را تایید می‌کنند، ولی به سایر مسائل مانند جنس و کیفیت فرش نمی‌پردازند. به یاد داشته باشید که بررسی این ویژگی‌ها به‌ویژه زمانی که به دنبال خرید فرش‌های ظریف و ابریشم‌گونه هستید، از اهمیت بیشتری برخوردار است.
جنس مواد اولیه
طبیعتاً برای بافته‌هایی که از الیاف طبیعی و مصنوعی مختلف تولید می‌شوند، داشتن جنس مناسب از اهمیت خیلی بالایی برخوردار است. جنس مناسب همان چیزی است که موجب دوام و پایداری فرش شما خواهد شد. بسیاری از افراد تا وقتی که اولین بار به قالیشویی مراجعه کنند و نتیجه شستشوی فرش خود را ببینند، متوجه کیفیت جنس فرش خود نمی‌شوند. در واقع، شستشوی فرش معیاری خوب برای سنجش کیفیت جنس آن است. درست مانند کیفیت واقعی جنس مبلمان که هنگام شستن مبل بهتر نمایان می‌شود. به عنوان مثال، نشانه یک فرش با جنس خوب، توانایی حفظ زیبایی، ثبات رنگ و درخشش خود بعد از شستشو است. به هر حال، از آنجا که نمی‌توان این مسئله را در حین خرید فرش بررسی کرد، باید با جزئیات بیشتری درباره جنس فرش آشنا شوید.
گره‌های فرش ماشینی عموماً از چهار نوع مختلف مواد ساخته می‌شوند: اکریلیک خالص، ترکیب اکریلیک و پلی‌پروپیلن، پلی‌پروپیلن خالص و پلی‌استر یا ابریشم مصنوعی.
نکته اول این است که این مواد به ترتیب از بهترین به پایین‌ترین کیفیت مرتب شده‌اند. در واقع، فرش‌هایی که از اکریلیک خالص بافته شده‌اند، بهترین انتخاب برای شما هستند.
برای نمونه، این فرش‌ها دوام بالایی دارند و در برابر شرایط مختلف مانند شستشوی مکرر، نور خورشید و حرارت مستقیم، بسیار مقاوم هستند. همچنین، هزینه‌های شستشوی فرش اکریلیک به‌صرفه‌تر است زیرا تمیز کردن آنها راحت‌تر است. در مقایسه، فرش‌های با مواد ترکیبی قابلیت کمتری دارند و فرش‌های با مواد پلی‌استر یا ابریشم مصنوعی هرچند در ابتدا زیبا به نظر می‌رسند، اما خیلی زود از زیبایی اولیه‌شان کاسته می‌شود.
حالا چطور می‌توانیم فرش اکریلیک را شناسایی کنیم؟ چند نکته ساده وجود دارد. اولاً، بافت فرش اکریلیک بسیار منظم و یکنواخت است، بنابراین وقتی دست خود را بر روی آن می‌کشید، حس نرمی و سرخوردن خواهید داشت. این فرش‌ها همچنین نرم‌تر و لطیف‌تر از سایر مواد هستند.
علاوه بر این، فرش‌های اکریلیک معمولاً ضخامت کمتری دارند و حدود ۶ میلی‌متر هستند که باعث زیبایی بیشتر آنها می‌شود.
برند یا نام تجاری
آخرین نکته‌ای که باید برای تشخیص فرش اصل از تقلبی به آن توجه کنید، اعتبار و شهرت برند است. کارشناسان معتبر در زمینه قالیشویی توصیه می‌کنند که فرش را از برندهای معتبر خریداری کنید.
دلایل زیادی وجود دارد که برندهای مشهور کمتر به تقلب روی می‌آورند، بنابراین خرید از آنها معمولاً مطمئن‌تر است. همچنین، بهتر است حتماً از فروشگاه‌های رسمی یا معتبر خرید نمایید. زیرا ایجاد شناسنامه تقلبی برای یک فرش با نام یک برند معروف چندان دشوار نیست.
در نهایت، وجود گارانتی برای فرش به شما فرصتی می‌دهد تا از خدمات پس از فروش استفاده کنید، حداقل تا زمان اولین شستشوی آن. بنابراین هنگام انتخاب نهایی، حتماً وجود گارانتی در نظر بگیرید.
