تعویض مفصل زانو : ناگفته های قبل و بعد از جراحی تعویض مفصل زانو (2 نکته مهم)

“`html
تعویض مفصل زانو
زمانی که زانو دچار آسیب و تخریب میشود، فرد ممکن است دردهای شدیدی را تجربه کند که مانع از انجام کارهای سادهای مثل بالا رفتن از پله یا حتی راه رفتن شود. گاهی اوقات این درد حتی در حین نشستن یا خوابیدن هم وجود دارد. اگر داروها و تغییر در فعالیتهای روزمره نتوانند مشکل بیمار را رفع کنند، معمولاً آخرین راهحل، تعویض مفصل زانو است.
مفصل زانو یکی از پیچیدهترین مفاصل بدن است و میتواند به دلایل مختلفی مانند آرتروز استخوان، استئوآرتریت، آرتریت روماتوئید، و آسیبهای دیگر دچار تخریب شود، که در این صورت ممکن است نیاز به تعویض مفصل زانو توسط پزشک متخصص باشد.
در این جراحی، میتوان مفصل زانو را به طور کامل با یک مفصل مصنوعی جایگزین کرد. در این مقاله سعی داریم مراحل جراحی از جمله بیهوشی، بستری شدن، آمادگی برای عمل، معاینه، آزمایشات و برنامههای مراقبتهای شخصی و تمرینات پس از عمل را توضیح دهیم.
ساختمان زانو
در دو طرف انتهای استخوان ران، دو برجستگی استخوانی به نام “کندیل” وجود دارد که بر روی سطح بالایی استخوان درشت نی قرار میگیرند. این سطح به نام “کفه درشت نی” شناخته میشود و به دو بخش بیرونی و درونی تقسیم میشود. استخوان درشت نی در شیار خاصی بین این دو کندیل حرکت میکند. استخوان کوچکتری به نام نازک نی نیز وجود دارد که به مفصل زانو وارد نمیشود و فقط یک مفصل کوچک را تشکیل میدهد که به یک طرف درشت نی متصل میگردد و حرکت زیادی ندارد.
غضروف مفصلی، مادهای است که انتهای استخوانها در هر مفصل را میپوشاند. این ماده معمولاً حدود ۲.۵ سانتیمتر ضخامت دارد، سفید و درخشان و بافتی لاستیکی است. غضروف مفصلی یک ماده لغزنده است که به استخوانها اجازه میدهد بدون آسیب دیدن بر روی هم بلغزند. وظیفه غضروف مفصلی این است که ضربات وارده را جذب کرده و سطحی کاملاً صاف ایجاد کند تا حرکت استخوانها آسانتر شود. تقریباً در هر نقطه از بدن که دو سطح استخوانی در مقابل هم حرکت میکنند، این غضروف وجود دارد. در زانو، غضروف مفصلی انتهای استخوان ران، سر استخوان درشت نی و پشت استخوان کشکک را میپوشاند.
- رباطها : رباطها (لیگمانها) نوارهای محکم بافتی هستند که انتهای استخوانها را به هم متصل میکنند. دو رباط مهم در هر طرف زانو وجود دارد: رباط کولترال داخلی (MCL) و رباط کولترال خارجی (LCL). داخلی مفصل زانو، دو رباط مهم دیگر وجود دارد که بین استخوان ران و درشت نی قرار دارند: رباط صلیبی قدامی (ACL) در جلو و رباط صلیبی خلفی (PCL) در عقب.
- مِنیسکها (menisci) : دو نوع رباط خاص به نام “منیسک” بین ران و درشت نی قرار دارند. این ساختارها را گاهی “غضروف زانو” هم مینامند، اما در واقع منیسکها با غضروف مفصلی که سطح مفصل را میپوشاند، متفاوت هستند.
- تاندونها : تاندونها (زردپیها) مانند رباطها هستند، با این فرق که عضلات را به استخوانها متصل میکنند. بزرگترین تاندون بدن، “تاندون کشککی” است که در اطراف زانو قرار دارد.
- عضلات : حرکت زانو و راه رفتن ما به یک ساختار حرکتی وابسته است که “ساختار راست کننده زانو” نامیده میشود. این ساختار در جلوی زانو قرار دارد و شامل استخوان کشکک، تاندون کشککی، تاندون چهارسر و عضلات چهارسر است. عضلات چهارسر که در جلوی ران قرار دارند، عضلاتی هستند که به تاندون چهارسر متصل میشوند.
علل و دلایل تعویض مفصل زانو
عمدهترین دلیل برای تعویض مفصل زانو بیماری آرتروز است. اگرچه آرتروز انواع مختلفی دارد، اما سه نوع اصلی این نوع آرتروز به شرح زیر است:
- آرتروز استخوان
- رماتیسم
- آرتروز ناشی از ضایعه
1. آرتروز استخوان
این نوع آرتروز معمولاً با افزایش سن و به دلیل کار زیاد رخ میدهد و بیشتر در افراد بالای 50 سال مشاهده میشود، اما ممکن است در جوانترها نیز دیده شود. در این نوع آرتروز، غضروفهایی که استخوانها را حمایت میکنند از بین میروند و منجر به بروز مشکلات میشوند.
“““html
استخوانها به هم ساییده میشوند و درد ایجاد میکنند.
اگر مفصل زانو به خاطر بیماری آرتروز یا ضربه آسیب ببیند، انجام کارهای ساده مانند پیادهروی و بالا رفتن از پله برای شما بسیار سخت خواهد شد. حتی ممکن است در زمان نشستن یا دراز کشیدن هم درد به سراغ شما بیاید.
2. آرتروز یا استئوآرتریت
آرتروز زانو مهمترین عاملی است که باعث ایجاد درد در زانوی افرادی بالای چهل سال میشود.
آرتروز زانو شایعترین نوع بیماری تخریبی در مفاصل بدن است. در آرتروز، مفاصل خشک و دردناک میشوند. همچنین به دلیل درد شدید، بیمار ممکن است از مفصلش استفاده نکند و به همین علت، عضلات اطراف مفصل ضعیف شده و حرکت مفصل برای او بسیار دشوار میشود.
3. آرتریت روماتوئید
در آرتریت روماتوئید، لایه سینوویال متورم شده و مایع زیادی ترشح میکند. التهاب این لایه به تدریج باعث آسیب به غضروف مفصل زانو میشود و در نتیجه درد و محدودیت در حرکت مفصل زانو ایجاد میکند.
4. رماتیسم
در این بیماری، نوارسینوال اطراف مفاصل ضخیم و متورم میشود. این تورم میتواند به غضروفها آسیب بزند و در نهایت منجر به درد و سفتی آنها شود. رماتیسم یکی از رایجترین انواع آرتروزهای ملتهب است.
5. آرتروزهای ناشی از آسیب
این نوع آرتروز یکی از بیماریهای جدی زانو است. شکستگی استخوانهای اطراف زانو و کشیدگی لیگامنتها با گذشت زمان باعث آسیب به غضروفهای زانو و در نتیجه درد آن میشود و عملکرد زانو را کاهش میدهد.
آرتروزهای استخوانی معمولاً باعث کشیده شدن استخوانها و در نهایت تحریک آنها میشوند.
وقتی درمانهای غیرجراحی مؤثر نبودهاند و بیمار علائم زیر را دارد، ممکن است نیاز به عمل جراحی تعویض مفصل زانو باشد:
- دردهای شدید زانو که فعالیتهای روزانه شما مانند پیادهروی، بالا رفتن از پله، نشستن و برخاستن از روی صندلی را مختل میکند و بسیار دردناک است. همچنین ممکن است نتوانید بدون درد قابل توجه ساعتها پیادهروی کنید یا مجبور باشید با عصا راه بروید.
- دردهای شدید که هنگام استراحت در شب و روز احساس میکنید.
- التهاب و تورم شدید مفاصل که با استراحت و درمانهای پزشکی بهبود نمییابد.
- بدشکل شدن مفصل زانو، مانند خم شدن به سمت داخل یا خارج.
- زمانی که درمانهایی چون داروهای ضد التهاب، تزریق کورتیکواستروئید، تزریق روغن، فیزیوتراپی و سایر جراحیها بیفایده باشند.
- قوس گرفتن زانو به سمت داخل یا خارج.
- خطرات عمل جراحی.
خطرات تعویض کامل مفصل زانو عبارتند از:
لخته شدن خون در پاها که ممکن است به ریهها برود (و باعث آمبولی ریه شود). آمبولی ریه میتواند باعث کوتاه شدن نفسها، درد قفسه سینه و حتی ایجاد شوک شود. دیگر خطرات تعویض کامل مفصل زانو شامل عفونت مجاری ادراری، حالت تهوع و استفراغ (معمولاً به داروهای ضد درد مربوط میشود)، سفتی و درد مزمن زانو، خونریزی در داخل مفصل زانو، آسیب عصبی، آسیب عروق خونی و عفونت زانو است که ممکن است نیاز به عمل مجدد داشته باشد. همچنین، خطرات بیهوشی شامل آسیب بالقوه به قلب، ریه، کلیه و کبد است.
عمل جراحی تعویض مفصل زانو
درمانهای غیرپزشکی مانند مدیتیشن یا پیادهروی مکرر معمولاً خیلی مؤثر نخواهند بود و شما را وادار میکنند که به عمل جراحی تعویض مفصل زانو رو بیاورید.
این جراحی یک روش مؤثر و مطمئن برای کاهش درد زانو است و میتواند به اصلاح بدشکلی زانو کمک کند. پس از انجام این عمل، شما قادر خواهید بود که به طور طبیعی به کارهای روزانهتان ادامه دهید.
بیش از 90 درصد افرادی که این جراحی را انجام دادهاند از کاهش درد و بهبود عملکرد مفصل خود صحبت میکنند. پس از این جراحی، نمیتوانید مانند قبل یعنی قبل از ابتلا به آرتروز فعالیتهای روزانه خود را انجام دهید، اما با انجام فعالیتهای مناسب و سبک، این مفصل جدید میتواند سالها دوام بیاورد.
در عمل جراحی تعویض مفصل زانو یا آرتروپلاستی زانو،
“““html
در عمل تعویض مفصل زانو، سطح مفصلی استخوانهای ران و ساق پا با یک سطح مصنوعی جایگزین میشود. هدف از این عمل کاهش درد زانو و بهبود حرکت در مفصل زانو و همچنین اصلاح تغییر شکلهایی است که ممکن است در این ناحیه ایجاد شده باشد.
اگر به هر دلیلی غضروف مفصل زانو آسیب ببیند، این موضوع میتواند باعث درد شدید و خشکی در مفصل شود که حرکت را محدود میکند.
در این شرایط، تعویض مفصل زانو میتواند به بهبود حرکت و کاهش درد کمک کند. پیشرفتهای اخیر در مواد و تکنیکهای جراحی این عمل را بسیار مؤثرتر از قبل کرده است. این جراحی یکی از موفقترین جراحیها در تاریخ پزشکی محسوب میشود و معمولاً مفصل مصنوعی زانو بیش از ۲۰ سال عمر میکند.
مهمترین عامل در تصمیمگیری برای انجام عمل جراحی تعویض مفصل، شدت درد و ناتوانی بیمار است که کیفیت زندگی او را تحت تأثیر قرار داده است، نه سن یا جنسیت بیمار.
ویدیو تعویض مفصل زانو
روند عمل جراحی مفصل زانو
بیهوشی
پس از پذیرش شما در بیمارستان، تیم متخصصان بیهوشی وضعیت شما را بررسی خواهند کرد. معمولترین نوع بیهوشی، بیهوشی عمومی است (که در آن شما به خواب میروید) یا بیهوشی اپیدورال یا ستون فقرات، که در این حالت شما بیدار هستید و فقط قسمت کمر به پایین بیحس میشود. تیم بیهوشی تشخیص میدهد که کدام نوع بیهوشی برای شما مناسبتر است.
عمل جراحی
عمل جراحی شما بین ۱ تا ۲ ساعت طول میکشد. جراح ارتوپد غضروفها و استخوانهای آسیبدیده شما را برمیدارد و ایمپلنتهای پلاستیکی و فلزی را جایگزین آنها میکند تا توازن و عملکرد زانوهای شما را بهبود بخشد.
بستری شدن در بیمارستان
بعد از عمل جراحی، شما چند روز در بیمارستان بستری خواهید بود.
آمادگی برای انجام عمل جراحی
ارزیابی جراحان ارتوپد شامل چندین مرحله است.
معاینه بیمار
اگر قصد انجام این عمل جراحی را دارید، جراح ارتوپد از شما میخواهد که قبل از انجام عمل، معاینههای لازم را توسط پزشک انجام دهید.
این معاینهها برای این است که جراح از سلامتی کامل شما به ویژه از نظر وضعیتهای فیزیکی مانند حرکت، استحکام و میزان استقامت آگاه شود. همچنین، بیمارانی که دچار بیماریهای خاصی مانند بیماریهای قلبی هستند، باید قبل از عمل با متخصص قلب مشورت کنند.
جمع بندی
علاوه بر آن، پزشک ارتوپد در مورد وضعیت عمومی سلامتی شما اطلاعات لازم را کسب میکند، از جمله چگونگی پیشرفت درد ناشی از این بیماری و اینکه چگونه این شرایط روی زندگی روزمرهتان تأثیر میگذارد.
“““html
در عملکرد ماهیچه ها.
آزمایشات
برای انجام این عمل، لازم است قبل از هر چیز آزمایشاتی مثل آزمایش خون، ادرار و نوار قلب انجام شود. همچنین عکسبرداریهای پیشرفته مانند ام آر آی و اسکنهای اشعه ایکس میتوانند تصاویر روشنی از وضعیت استخوانها و بافتهای آن به ما بدهند.
پزشک متخصص ارتوپد با بررسی این تصاویر به شما میگوید که بهترین راه برای خلاص شدن از درد و بهبود عملکرد شما، جراحی تعویض مفصل است. او ممکن است گزینههای دیگری مثل داروها، تزریقات، فیزیوتراپی و جراحیهای متفاوت را هم به شما معرفی کند.
همچنین پزشک به شما درباره خطرات و عوارض ممکن جراحی توضیح میدهد.
مصرف دارو
شما باید جراح ارتوپد را از داروهایی که مصرف میکنید مطلع کنید. او به شما میگوید که کدام داروها را ادامه دهید و چه دارویی را باید مصرف کنید.
ارزیابی دندانها برای انجام عمل جراحی
هرچند عفونت بعد از عمل خیلی نادر است، اما اگر باکتری وارد خون شما شود ممکن است عفونت دندانی ایجاد کند. برای جلوگیری از آسیب به دندانها، قبل از عمل باید درمانهایی برای دندانهای خود، مانند کشیدن دندان یا درمانهای مربوط به لثه، انجام دهید.
ارزیابی مجاری ادراری برای انجام عمل جراحی
بیماران با سابقه عفونتهای ادراری باید مورد بررسی قرار گیرند. در افراد مسن که مشکل پروستات دارند، انجام درمانهای قبل از عمل خیلی مهم است.
فعالیتهای اجتماعی
بعد از عمل جراحی، شما میتوانید به راحتی خم شوید و پیادهروی کنید، اما برای کارهایی مثل پخت و پز، خرید، حمام رفتن و شستن لباسها نیاز به کمک خواهید داشت. اگر به تنهایی زندگی میکنید، کارمندان بیمارستان یا گروههای اجتماعی میتوانند شخصی را به شما معرفی کنند تا در انجام کارهای روزمره به شما کمک کند. آنها همچنین در طول درمان و بهبودی کامل در کنار شما خواهند بود.
برنامههایی که در منزل باید انجام دهید
- داروهایی که برای شما تجویز میشود میتواند باعث تسریع بهبودی شما شود. با انجام فعالیتهای روزمره، به سرعت بهبود خواهید یافت.
- استفاده از یک میله یا دستگیره ایمن و سالم در حمام.
- استفاده از عصا هنگام بالا و پایین رفتن از پلهها.
- استفاده از یک صندلی محکم با بالشت بزرگ (ارتفاع 18 تا 20 اینچ) که پشتی محکم و دو دسته داشته باشد. برای زیر پای خود به یک چهارپایه نیاز دارید.
- استفاده از توالتهایی که دسته دارند و جلوگیری از استفاده از توالتهای معمولی.
- استفاده از یک صندلی یا چهارپایه محکم در حمام.
- حذف و یا دور ریختن فرشهای کهنه و فرسوده.
- استفاده از طبقه همکف ساختمان در طول بهبودی، چون بالا و پایین رفتن از پلهها برای بیمار بسیار مضر است.
نکاتی مهم درباره تعویض مفصل زانو
“““html
مراقبت های بعد از عمل
رفتار بیمار بعد از انجام جراحی میتواند تأثیر زیادی در بهبود وی داشته باشد. در ادامه نکات ضروری برای مراقبتهای بعد از عمل آورده شده است.
بعد از عمل جراحی، اقدامات زیر را انجام دهید:
- در تمرینات منظم و ورزشی سبک شرکت کنید تا قدرت و حرکت مفصل جدید خود را حفظ کنید.
- احتیاطهای لازم را رعایت کنید تا از آسیب دیدن و صدمه جلوگیری کنید. اگر استخوان یا ساق پای شما بشکند، ممکن است نیاز به عمل جراحی مجدد داشته باشید.
- اگر به دندانپزشکی میروید، حتماً به او اطلاع دهید که عمل تعویض مفصل انجام دادهاید؛ تا قبل از هرگونه جراحی دندان، برای شما آنتی بیوتیک تجویز کند.
- حداقل هر سال یک بار به پزشک ارتوپد مراجعه کنید و با انجام معاینات و عکسبرداری با اشعه ایکس از سلامت زانوهایتان مطلع شوید.
بیش از 90 درصد از عملهای تعویض مفصل تا 15 سال بعد از جراحی کارایی دارند. پیروی از دستورات جراح ارتوپد و مراقبت از مفصل جدید و سلامت عمومی بدن از عوامل مهمی است که میتواند به موفقیت عمل شما کمک کند.
مراقبت در بیمارستان
به طور معمول، بیماران بعد از تعویض زانو چند شب را در بیمارستان میگذرانند. در این مدت، داروهایی به آنها داده میشود. بیمار ممکن است در ابتدا گیج به نظر برسد، اما این حالت به تدریج بهبود مییابد.
اگر با بیهوشی عمومی جراحی تعویض مفصل زانو انجام شده باشد، بیمار باید چند ساعت چیزی نخورد و بعد از مدتی که با اجازه پرستار بود، چند قاشق آب به او داده میشود و اگر بیمار احساس ناراحتی نکرد، به تدریج مایعات بیشتری به او داده خواهد شد.
اگر عمل با بی حسی موضعی انجام شده باشد، سر بیمار نباید به مدت 24 ساعت پایین باشد و پشت تخت باید بالا نرود؛ در غیر این صورت ممکن است بیمار دچار سردرد شدید شود که این سردرد ممکن است چند روز ادامه یابد.
برای کاهش درد، داروهای مسکن به بیمار داده خواهد شد و او تشویق میشود پا و قوزک پای خود را بعد از عمل حرکت دهد. راه رفتن به کاهش ورم کمک میکند زیرا جریان خون را به عضلات پا افزایش میدهد و معمولاً از همان روز عمل جراحی، حرکت دادن زانوی او شروع میشود.
مفصل جدید زانو چه تفاوتی دارد
بهبود حرکت زانو یکی از اهداف جراحی تعویض کامل مفصل زانو است، اما به ندرت بازگشت کامل حرکت به زانو امکانپذیر است. حرکت زانوی تعویض شده بعد از جراحی معمولاً بر اساس دامنه حرکت زانوی بیمار قبل از جراحی قابل پیشبینی است.
بیشتر بیماران میتوانند انتظار داشته باشند که زانوی جدید خود را تا حد قابل قبولی صاف کرده و برای بالا رفتن از پلهها و سوار یا پیاده شدن از خودرو به اندازه کافی خم کنند. زانو زدن ممکن است گاه ایجاد ناراحتی کند، اما ضرری ندارد.
بیشتر افراد نوعی بی حسی را در پوست اطراف محل برش احساس میکنند و همچنین ممکن است نوعی سفتی را در زانوی خود، به ویژه با انجام فعالیتهایی که نیاز به خم شدن دارند، حس کنند.
به علاوه، بسیاری از افراد هنگام خم شدن یا راه رفتن، ممکن است صدای کلیک از مواد فلزی و پلاستیکی به کار رفته در زانو احساس کنند یا بشنوند. این امر طبیعی است و معمولاً با گذر زمان کاهش مییابد. اکثر بیماران آن را قابل تحمل میدانند، به خصوص وقتی که آن را با درد و محدودیتهایی که پیش از عمل داشتند مقایسه میکنند.
زانوی جدید ممکن است فلزیابهای امنیتی فرودگاهها و برخی ساختمانها را فعال کند. در صورت فعال شدن زنگ خطر، لطفاً به مامور امنیتی درباره تعویض مفصل زانو خود اطلاع دهید.
عوارض جراحی تعویض زانو
عوارض جراحی تعویض زانو (TKA) به سه دسته تقسیم میشوند:
عوارض خاص عمل جراحی
- عوارض عمومی بعد از عمل (از جمله عوارض ناشی از بیهوشی)
- عوارض پزشکی دیگر (عوارض بعد از عمل)
عوارض بعد از عمل عبارتند از
- از دست دادن خون
- عفونت
- خونریزی زودرس
- نقص در بهبود زخم
- شکستگیهای حین عمل
- مشکلات بیهوشی
- مشکلات قلبی و عروقی
- مشکلات تنفسی
- مشکلات کلیوی
بروز عوارض عصبی عروقی در بیمارانی که عمل TKA انجام میدهند نسبتاً نادر است.
“`
در بعضی از بیماران که به شکل خاصی از تغییرات زانو دچار هستند، عصب مهمی به نام عصب پوپلیتئال ممکن است آسیب ببیند. همچنین ممکن است در موارد نادری، شریان مهمی نیز دچار مشکل شود. آسیب به عروق خونی در کسانی که عمل جراحی اصلاحی انجام میدهند یا در بیمارانی که بدنشان به طور غیرعادی شکل گرفته است، رخ میدهد.
در یک تحقیق که به بررسی مرگ و میر بیمارانی که عمل تعویض مفصل زانو (TKA) انجام دادهاند نسبت به بیمارانی که در انتظار جراحی هستند پرداخته، نشان داده شده است که بیماران گروه اول در دو تا سه ماه بعد از عمل، خطر بیشتری برای مرگ دارند. یکی از دلایل این امر ممکن است بالاتر بودن سن این بیماران باشد.
در یک مطالعه مشابه دیگر بر روی 150 بیمار که عمل TKA یک طرفه و 150 بیمار دیگر که عمل دوطرفه انجام دادهاند، دیده شده که بیمارانی که عمل دو طرفه دارند، با عوارض بیشتری مواجه میشوند و نیاز به تزریق خون بیشتری دارند.
بیمارانی که شاخص توده بدنی (BMI) آنها بالای 30 است و بیمارانی که مشکلات تنفسی قبلی دارند، عوارض بیشتری نسبت به بیماران گروه یک طرفه دارند. به علاوه، بیمارانی که بالای 70 سال سن دارند نیز بیشتر با عوارض مواجه میشوند.
به تمرین کردن ادامه دهید!
لازم است حداقل دو تا سه بار در روز و هر بار 10 تا 15 دقیقه به تمرینات بپردازید. به خاطر داشته باشید که افزایش دامنه حرکتی در مراحل اولیه بهبودی بسیار مهم است. قویتر کردن عضلات اطراف زانو بعد از عمل جراحی میتواند به بهبودی سریعتر و بهتر شما کمک کند.
همچنین به پیادهروی ادامه دهید! هر روز سه تا پنج بار بیرون بروید و با افزایش قدرت خود، مدت زمان پیادهروی را نیز افزایش دهید.
انجام فیزیوتراپی بعد از تعویض مفصل زانو
برای اطمینان از بهبودی خوب و سریع در همه بیماران، بعد از عمل تعویض مفصل زانو، انجام فیزیوتراپی بسیار مهم است. این درمان بهتر است قبل از جراحی شروع شود و شامل موارد زیر میباشد:
ماساژ بافت نرم
- الکتروتراپی
- استفاده از عصا
- استفاده از محافظ کشی
- موبیلیزاسیون مفصل
- سوزن خشک
- آب درمانی
- درمان با یخ یا گرما
- تمرینات پیشرفته برای بهبود انعطافپذیری، قدرت (بهویژه در عضلات چهار سر ران) و تعادل
- توصیه به تعدیل فعالیتها
- آموزش
- اصلاح بیومکانیکی
- توصیه به استفاده از داروهای ضد التهاب
- توصیه به کاهش وزن در موارد لازم
- بازگشت تدریجی به برنامه فعالیتها
پاسخ سوالات رایج درباره جراحی تعویض مفصل زانو
بیشتر بخوانید: