تفاوت لیپید و چربی به همراه شرح کامل دسته بندی لیپیدها (2 نکته مهم)
لیپید چیست و چه تفاوتی با چربی دارد؟
بدن ما از ترکیبات مختلفی تشکیل شده است که مهمترین آنها شامل پروتئین‌ها، اسیدهای نوکلئیک، قندها و لیپیدها هستند. چربیها هم یکی از اجزای این ترکیبات هستند و نقش‌های حیاتی در بدن دارند. باید بدانید که چربیها نوعی لیپید هستند و گاهی اوقات بچه‌ها این دو را اشتباه می‌گیرند.
لیپیدها یک گروه بزرگ از ترکیبات هستند که بیشتر بر اساس ویژگی‌های فیزیکی آنها دسته‌بندی می‌شوند، زیرا از نظر ساختار شیمیایی بسیار متفاوت هستند و نمی‌توان یک ساختار واحد برای آنها تعیین کرد. به‌عنوان مثال، سورفاکتانت‌ها که در کیسه‌های هوایی وجود دارند، اسید بوتیریک در کره و کلسترول، هرچند از نظر شیمیایی کاملاً متفاوت هستند، ولی هر سه در گروه لیپیدها قرار می‌گیرند.
به‌طور کلی، لیپیدها را می‌توان از دو لحاظ متمایز کرد. اول اینکه آنها آب‌گریز هستند، یعنی در آب حل نمی‌شوند و فقط در حلال‌هایی مثل استون، برم، بنزن و اتانول حل می‌شوند. دوم اینکه بسیاری از آنها خاصیت آمفی پاتیک دارند، یعنی هم یک قسمت دوست‌دار آب و هم یک قسمت آب‌گریز دارند و می‌توانند میسل‌ها را تشکیل دهند. میسل‌ها ترکیباتی هستند که شامل هر دو نوع بخش هستند.
لیپیدها در بدن نقش‌های مختلفی دارند و تقریباً در همه ساختارها و اندام‌ها وجود دارند. شاید معروف‌ترین نوع چربیها، تری‌گلیسیریدها باشند که همان ذخیره لیپیدها در بدن هستند. همچنین لیپیدها به عنوان عایق گرما و محافظ بدن در برابر سرما عمل می‌کنند، به ویژه در حیوانات که در مناطق سرد زندگی می‌کنند و خواب زمستانی دارند.
یکی دیگر از وظایف لیپیدها، نقش آنها در متابولیسم بدن است. آنها و تری‌گلیسیریدها می‌توانند انرژی بیشتری نسبت به قندها از طریق چرخه گلیکولیز تولید کنند. برای مثال، از یک اسید چرب با دو کربن می‌توان ۴۵ ATP تولید کرد، در حالی‌که از یک مولکول گلوکز ۶ کربنه، ۳۸ مولکول ATP به‌دست می‌آید که نشان‌دهنده اهمیت بالای این ترکیبات در متابولیسم است.
در کشورهای پیشرفته، حدود ۴۰ درصد انرژی افراد از چربیها تأمین می‌شود، در حالی که در کشورهای در حال توسعه این عدد کمتر و حدود ۷۰ درصد انرژی از کربوهیدرات‌ها تأمین می‌شود.
نقش دیگری که چربیها در بدن دارند، در ساختار غشای سلول‌هاست. فسفولیپیدها مانند فسفاتیدیل اتانول آمین و فسفاتیدیل کولین، مهمترین لیپیدهای موجود در غشای سلول‌ها هستند و حوالی ۴۵ درصد ساختار غشای سلول‌ها را تشکیل می‌دهند.
در برخی بافت‌های بدن مانند غشای سلول‌های عصبی، لیپیدهای خاصی مثل گلیکواسفنگولیپیدها وجود دارند که در انتقال امواج عصبی نقش دارند.
همچنین یکی دیگر از وظایف مهم چربیها، حل کردن ویتامین‌های محلول در چربی مانند A، D، E و K است. لیپوپروتئین‌ها هم جزئی جدانشدنی از لیپیدها هستند که در انتقال و تنظیم چربیها، به ویژه تری‌گلیسیریدها و کلسترول، نقش مهمی دارند.
باید بگویم که بسیاری از بیماری‌ها با لیپیدها و اختلالات متابولیکی آنها مرتبط هستند. بنابراین هر گونه تغییر در رژیم غذایی و متابولیسم لیپیدها می‌تواند منجر به بیماری‌های خطرناکی شود. از مهمترین بیماری‌های مرتبط با لیپیدها، دیابت ملیتوس، چاقی و آترواسکلروز است.
اشاره کرد .
دسته بندی لیپیدها
لیپیدها، که یکی از گروه‌های مهم مواد در بدن هستند، به دسته‌های مختلف تقسیم می‌شوند. این دسته‌بندی به دلخواه انجام می‌شود و تقسیم‌بندی خاصی ندارد. اما به طور کلی می‌توان آنها را به سه دسته اصلی تقسیم کرد:
- لیپیدهای ساده: این لیپیدها شامل موادی هستند که در ساختار خود الکلی دارند، که بیشتر اوقات این الکل گلیسرول است، و همچنین شامل اسیدهای چرب می‌شوند.
- لیپیدهای مرکب: این نوع لیپیدها علاوه بر الکل و اسید چرب، ترکیبات دیگری مانند اسید فسفریک و قند نیز دارند.
- لیپیدهای مشتق شده: این لیپیدها معمولاً پیش ساز هستند و به نوعی به تولید دیگر مواد کمک می‌کنند.
1 ) لیپیدهای ساده
الف ) چربیها:
- چربی‌های مایع (که به آنها روغن هم گفته می‌شود)
- چربی‌های جامد
ب ) موم
2 ) لیپیدهای مرکب
الف ) فسفولیپیدها:
- لسیتین (فسفاتیدیل کولین)
- سفالین (فسفاتیدیل اتانول آمین)
- فسفاتیدیل اینوزیتول
- فسفاتیدیل سرین
- فسفاتیدیل گلیسرول
- کاردیولیپین
- پلاسموژن ها
ب ) اسفنگولیپیدها
اسفنگومیلین
ج) گلیکولیپیدها (گلیکواسفنگولیپیدها)
- سربزوزیدها
- گانگلوزیدها
- سولفاتیدها
- لیپوپروتئین‌ها
3) لیپیدهای مشتق شده
الف ) اسیدهای چرب
ب ) استروئیدها
کلسترول
