تفسیر آزمایش سلول های خونی و رنج نرمال (CBS) (2 نکته مهم)

آزمایش کامل سلول های خونی (CBS) چرا و چه موقع درخواست می‌شود؟

شمارش کامل خون (CBC) یکی از معمول‌ترین آزمایشاتی است که بر روی خون انجام می‌شود. این آزمایش اطلاع‌رسانی مهمی از ترکیبات سلولی خون فراهم می‌کند و یک ابزار مهم برای پزشکان برای ارزیابی سلامت بیماران است.

این آزمایش برای بررسی سلامت کلی بدن، شناسایی و پیگیری مشکلات و بیماری‌هایی که روی سلول‌های خونی تأثیر می‌گذارند، مانند عفونت، التهاب، خون‌ریزی و کم‌خونی شیمی‌درمانی و همچنین برای بررسی احتمال ابتلا به سرطان انجام می‌شود.

شمارش کامل خون جزئی از برنامه معاینه سلامت است. برای پیگیری درمان بیماری‌هایی که روی سلول‌های خونی تأثیر می‌گذارند، این آزمایش در فواصل زمانی مشخصی انجام می‌شود.

نمونۀ مورد نیاز آزمایش سلول های خونی (CBS)

نمونه خون وریدی

آمادگی قبل از انجام آزمایش سلول های خونی

آمادگی خاصی نیاز ندارد.

خون شامل سه نوع سلول است که در مایعی به نام پلاسما وجود دارند:

1- گلبول‌های سفید (WBC) 2- گلبول‌های قرمز (RBC) و 3- پلاکت‌ها (PLT).

• این سلول‌ها در مغز استخوان تولید می‌شوند، مراحل اولیه بلوغ خود را در همان‌جا می‌گذرانند و وقتی به آنها نیاز باشد، مغز استخوان آنها را وارد خون می‌کند.
• امروزه در بسیاری از آزمایشگاه‌ها، آزمایش CBC با استفاده از دستگاه‌هایی انجام می‌شود که به همین دلیل می‌توان پارامترهای زیادی را بررسی کرد.
• این دستگاه‌ها نه تنها شمارش سلول‌های خونی را با دقت بالا ثبت می‌کنند، بلکه ویژگی‌ها و خصوصیات مختلف این سلول‌ها را نیز بررسی و گزارش می‌دهند.

یک آزمایش استاندارد CBC شامل پارامترهای زیر است:

1. بررسی گلبول‌های سفید (WBC): شمارش این گلبول‌ها و تشخیص نوع آنها بر اساس شکل و خواص ظاهری.
2. بررسی گلبول‌های قرمز (RBC): شمارش این گلبول‌ها، میزان هموگلوبین (Hb)، هماتوکریت یا درصد گلبول‌های قرمز خون (HCT)، میانگین حجم گلبول‌های قرمز (MCV)، میانگین مقدار هموگلوبین در گلبول‌های قرمز (MCH)، میانگین غلظت هموگلوبین (MCHC) و گاهی زمان گسترش توزیع گلبول‌های قرمز (RDW).
3. بررسی پلاکت‌ها (PLT): شمارش پلاکت‌ها، احتمالاً میانگین حجم پلاکت (MPV) و ممکن است گزارش توزیع پلاکت (PDW) نیز ارائه شود.

سه نوع سلولی که در آزمایش CBC بررسی می‌شوند عبارتند از:

1. گلبول‌های سفید (WBC) :

• (گلبول‌های سفید همچنین به نام لکوسیت (Leukocyte) شناخته می‌شوند). این گلبول‌ها به بدن کمک می‌کنند تا با عفونت‌ها و آسیب‌ها مقابله کند.

پنج نوع مختلف از گلبول‌های سفید وجود دارد:

• نوتروفیل‌ها، لمفوسیت‌ها، بازوفیل‌ها، ائوزینوفیل‌ها و مونوسیت‌ها. این پنج نوع در خون به نسبت‌های مشخصی وجود دارند.
• این نسبت‌ها بستگی به وضعیت بدن ممکن است تغییر کند. مثلاً یک عفونت باکتریایی می‌تواند تولید نوتروفیل‌ها را تحریک کند و به این ترتیب میزان این گلبول‌ها در خون افزایش می‌یابد.
• در آلرژی‌ها، میزان ائوزینوفیل و در عفونت‌های ویروسی، میزان لمفوسیت‌ها بالاتر می‌رود. همچنین در برخی از بیماری‌های سرطانی، تعداد گلبول‌های سفید می‌تواند به طور قابل توجهی افزایش یابد.

2. گلبول‌های قرمز (RBC) :

• گلبول‌های قرمز که به آنها ارتیروسیت (Erythrocyte) نیز گفته می‌شود در مغز استخوان ساخته می‌شوند و پس از بلوغ وارد جریان خون می‌شوند. این گلبول‌ها حاوی هموگلوبین هستند که پروتئینی است که اکسیژن را در بدن حمل می‌کند.
• به طور میانگین

“““html

یک گلبول قرمز حدود 120 روز عمر دارد، به همین خاطر مغز استخوان باید به طور مرتب گلبول‌های قرمز جدید بسازد و به جریان خون بفرستد. عوامل مختلفی می‌توانند بر تولید گلبول‌های قرمز توسط مغز استخوان تأثیر بگذارند.

• در آزمایش CBC، اندازه گلبول‌های قرمز هم بررسی می‌شود و باید همه گلبول‌ها به یک اندازه و یکنواخت باشند.
• برخی بیماری‌ها و شرایط مانند کمبود ویتامین B12 و فولات، و همچنین کمبود آهن می‌توانند بر شکل و ظاهر این گلبول‌ها تأثیر بگذارند. اگر تعداد گلبول‌های قرمز خون کمتر از حد نرمال باشد، به این حالت “کم‌خونی” می‌گویند.
• کم‌خونی معمولاً با نشانه‌هایی مانند خستگی و ضعف همراه است. همچنین بیماری نادری به نام پلی سیتمی وجود دارد که در آن تعداد گلبول‌های قرمز بیشتر از حد معمول است.

3. پلاکت‌ها (PLT):

• پلاکت‌ها که به آن‌ها ترومبوسیت هم می‌گویند، نقش بسیار مهمی در فرآیند لخته شدن خون دارند.
• اگر کسی تعداد پلاکت‌های خونش کم باشد، ممکن است در خطر خونریزی قرار بگیرد. در آزمایش CBC، تعداد و اندازه پلاکت‌ها نیز گزارش می‌شود.
• در آزمایش CBC معمولاً برای تأیید نتایج، گسترش خونی از نمونه بیمار تهیه و زیر میکروسکپ بررسی می‌شود تا نتایج این آزمایش تأیید شود.
• در بررسی گسترش خونی، هر گونه شکل غیرطبیعی سلول‌های خونی گزارش می‌شود که می‌تواند به پزشک در تشخیص بیماری و اتخاذ تصمیم کمک کند.

عوامل و شرایط مختلف بر تغییر تعداد سلول‌های خونی موثر هستند

• برخی از این تغییرات نیاز به پیگیری و درمان دارند، در حالی که برخی دیگر نیازی به اقدام خاصی ندارند. به عنوان مثال، خون دادن یا دریافت خون می‌تواند شمارش سلول‌های خونی را تغییر دهد، که در این حالت نیاز به اقدام ویژه‌ای نیست.
• برخی داروها، مانند داروهای شیمی‌درمانی، می‌توانند بر مغز استخوان تأثیر بگذارند و تولید سلول‌های خونی را تحت تأثیر قرار دهند.

WBS (گلبول‌های سفید خون):

• این گلبول‌ها از بدن در برابر عفونت‌ها محافظت می‌کنند. اگر عفونتی رخ دهد، گلبول‌های سفید به ویروس‌ها یا باکتری‌ها حمله می‌کنند و آن‌ها را نابود می‌سازند. گلبول‌های سفید خون بزرگ‌تر از گلبول‌های قرمز هستند اما در تعداد کمتری وجود دارند.
• مقدار طبیعی آن‌ها بین 4500 تا 11000 سلول در هر میلی‌متر مکعب است. افزایش تعداد WBS نشانه‌ای از واکنش التهابی، به ویژه عفونت، در بدن است.

RBS (گلبول‌های قرمز خون):

• گلبول‌های قرمز خون اکسیژن را از ریه‌ها به سایر نقاط بدن حمل می‌کنند و همچنین دی‌اکسیدکربن را به ریه‌ها برمی‌گردانند تا در زمان بازدم خارج شود.
• اگر تعداد گلبول‌های قرمز خون کم باشد (کم‌خونی)، بدن ممکن است در دریافت اکسیژن با مشکل مواجه شود. افزایش زیاد تعداد گلبول‌های قرمز می‌تواند باعث بسته شدن عروق خونی کوچکی شود.
• مقدار طبیعی RBC در مردان بین 4.5 تا 5.5 میلیون در میلی‌متر مکعب و در زنان بین 4.0 تا 5.0 میلیون در میلی‌متر مکعب و در نوزادان بین 4.1 تا 6.1 میلیون در میلی‌متر مکعب است.

HGB (هموگلوبین):

• هموگلوبین پروتئینی است که در گلبول‌های قرمز وجود دارد و وظیفه آن حمل اکسیژن و دی‌اکسیدکربن در خون است.
• اگر مقدار هموگلوبین خون بیشتر از حد طبیعی باشد، غلظت خون ایجاد می‌شود و اگر کمتر از حد طبیعی باشد، فرد به کم‌خونی دچار می‌شود. مقدار طبیعی هموگلوبین برای مردان 14 تا 18 گرم در دسی‌لیتر و برای زنان 12 تا 16 گرم در دسی‌لیتر است.

HCT (هماتوکریت):

• هماتوکریت به نسبت درصد گلبول‌های قرمز در خون اشاره دارد. خون از گلبول‌ها و پلاسما تشکیل شده است و هرچه هماتوکریت بیشتر باشد، حجم بیشتر خون را پلاسما تشکیل می‌دهد.
• مقدار هماتوکریت برای مردان بین 45 تا 52 درصد و برای زنان بین 37 تا 48 درصد طبیعی است. کمتر بودن هماتوکریت به معنی کم‌خونی و بیشتر بودن آن به معنی افزایش غلظت خون است.

MCV (متوسط حجم سلولی):

“`

MCV (حجم گلبول قرمز):

• MCV نشان می‌دهد که گلبول‌های قرمز خون چه اندازه‌ای دارند و این مورد در تشخیص نوع کم‌خونی اهمیت دارد.
• در اغلب موارد کم‌خونی فقر آهن، اندازه گلبول‌های قرمز کوچک‌تر می‌شود و در کم‌خونی‌های ناشی از کمبود ویتامین B12 یا فولات، اندازه آن‌ها بزرگ‌تر از حد طبیعی می‌گردد. مقدار طبیعی MCV بین 83 تا 97 فمتولیتر است.

MCH (متوسط هموگلوبین گلبولی):

• MCH مقدار متوسط هموگلوبین درون گلبول قرمز را محاسبه می‌کند. در کم‌خونی ماکروسیتیک، گلبول‌ها بزرگ‌ترند و MCH افزایش پیدا می‌کند، در حالی که در کم‌خونی ناشی از کمبود آهن، MCH کاهش می‌یابد. محدوده طبیعی آن بین 26 تا 32 پیکوگرم است.

MCHC (غلظت متوسط هموگلوبین گلبولی):

• زمانی که هموگلوبین به طور غیرطبیعی در گلبول قرمز رقیق می‌شود، این گلبول‌ها رنگ کمرنگ‌تری پیدا می‌کنند که معمولاً در کم‌خونی فقر آهن و تالاسمی دیده می‌شود.
• افزایش MCHC زمانی رخ می‌دهد که هموگلوبین به صورت غیرطبیعی در گلبول قرمز غلیظ شود، مثلاً در مواقعی که فرد دچار سوختگی شده است. مقدار طبیعی MCHC بین 32 تا 36 گرم در دسی‌لیتر است.

PLT (تعداد پلاکت‌ها):

• پلاکت‌ها اجزای کوچک و صاف خون هستند و اندازه آن‌ها نسبت به بقیه سلول‌های خونی بسیار کوچک‌تر است. تعداد طبیعی پلاکت‌ها در خون بین 150 هزار تا 450 هزار در هر میکرو میلی‌لیتر است.
• اگر تعداد پلاکت‌ها بالای 450 هزار باشد، به این حالت ترومبوسیتوز می‌گویند و اگر کمتر از 150 هزار شود، به آن ترومبوسیتوپنی می‌گویند.

MPV (متوسط حجم پلاکتی):

• MPV اندازه متوسط پلاکت‌ها را تعیین می‌کند. اگر این مقدار بالا باشد، به معنای بزرگ‌تر بودن پلاکت‌هاست که می‌تواند خطر حمله قلبی را افزایش دهد.
• اگر MPV پایین باشد، به معنای کوچک‌تر بودن پلاکت‌هاست و در این صورت فرد ممکن است بیشتر دچار خونریزی شود. مقدار طبیعی MPV بین 7.5 تا 11.5 فمتولیتر است.

همچنین بخوانید: