تومور مغزی بدخیم چیست ؟ (2 نکته مهم)

به رشد و تکثیر غیرطبیعی سلول‌ها در هر قسمتی از بدن “تومور” گفته می‌شود. این رشد غیرعادی ممکن است در سلول‌های مغز هم اتفاق بیفتد که در این صورت به آن تومور مغزی می‌گویند. سرعت رشد سلول‌های توموری متفاوت است و اگر این سرعت بالا باشد و تومور به سرعت رشد کند و به قسمت‌های دیگر مغز نفوذ کند، به آن تومور مغزی بدخیم می‌گویند. تومورهای بدخیم مغز ممکن است از سلول‌های خود مغز، پرده‌های اطراف مغز یا اعصاب خارج شده از مغز ایجاد شوند. به طور کلی، این تومورها معمولاً محدود به یک ناحیه خاص نیستند و سلول‌های آنها ممکن است به دورتر از ناحیه‌ای که تومور در آن قرار دارد منتقل شوند، به همین دلیل درمان آن‌ها سخت خواهد بود.

انواع تومورهای بدخیم مغزی

دکتر طبیب خوئی، جراح مغز و اعصاب، اشاره کرده‌اند که شایع‌ترین نوع تومور مغزی بدخیم، “گلیوبلاستوما مولتی‌فرم” نام دارد که به عنوان تهاجمی‌ترین نوع این تومورها شناخته می‌شود و درمان آن بسیار دشوار است و نیاز به چند روش درمانی دارد.
تبدیل تومورهای مغزی خوش‌خیم یا نیمه‌بدخیم به حالت بدخیم در مغز رخ می‌دهد و یکی از دلایل انجام جراحی در بیمارانی که این نوع تومورها را دارند، جلوگیری از تبدیل آن‌ها به حالت تهاجمی و بدخیم است، مگر آنکه تومور کاملاً خوش‌خیم و بدون احتمال رشد باشد.
حتی تومورهایی که به نام خوش‌خیم شناخته می‌شوند، مانند “مننژیوم”، ممکن است با وجود ظاهر خوش‌خیم، ماهیت تهاجمی و بدخیم داشته باشند و این موضوع ممکن است بلافاصله مشخص نشود و پس از تصویربرداری یا جراحی و بررسی نمونه تومور معلوم گردد. بنابراین، نام تومور مننژیوم به هیچ وجه به معنای بی‌خطر بودن آن نیست.

علائم تومور مغزی بدخیم و تشخیص آن

به طور کلی، تفاوت واضحی بین علائم تومورهای خوش‌خیم و بدخیم مغزی وجود ندارد. در واقع، در هر دو نوع ممکن است بیمار با سردرد، تهوع، استفراغ، اختلال بینایی، اختلال شنوایی، عدم تعادل، ضعف در اندام‌ها، مشکل در تکلم، تشنج و حتی کاهش سطح هوشیاری مواجه شود؛ اما در تومورهای بدخیم به دلیل رشد سریع‌تر، این علائم معمولاً با سرعت بیشتری بدتر می‌شوند و بیماری سریع‌تر پیشرفت می‌کند. برای مثال، بیمارانی که تومور مغزی خوش‌خیم دارند ممکن است سال‌ها سردرد داشته باشند، در حالی که در مورد تومور بدخیم، این روند ممکن است محدود به چند ماه یا کمتر شود و به سرعت شدت بگیرد.
معمولاً تشخیص تومور مغزی با انجام MRI انجام می‌شود و استفاده از ماده حاجب در هنگام تصویربرداری به تشخیص دقیق‌تر و تعیین احتمال بدخیمی تومور کمک می‌کند. با این حال، در بعضی موارد، انجام بررسی‌های تکمیلی با روش‌های پیشرفته‌تر MRI برای به دست آوردن جزئیات بیشتر ضروری است.

درمان تومور مغزی بدخیم

بعد از شناسایی تومور مغزی، لازم است در اسرع وقت به جراح مغز و اعصاب مراجعه کنید تا برنامه درمانی تعیین و روند درمان زودتر شروع شود. اقدام اول و مهم‌ترین مرحله در درمان تومور مغزی بدخیم، جراحی است. پژوهش‌های علمی نشان داده‌اند که هرچه میزان بیشتری از تومور برداشته شود، طول عمر بیمار و احتمال موفقیت درمان بیشتر خواهد بود، بنابراین اهمیت جراحی در روند درمان روزبه‌روز بیشتر می‌شود. جراحی در بسیاری از موارد امکان‌پذیر است و معمولاً می‌توان تمام یا بخش عمده‌ای از تومور را برداشت. اما گاهی به دلیل نزدیکی تومور به نواحی حساس مغز، امکان برداشت کامل آن وجود ندارد و قسمتی از آن برای حفظ عملکردهای حیاتی مغزی باقی می‌ماند. یک جراح با تجربه در جراحی تومور مغزی می‌داند که چه زمانی باید از برداشت تومور صرف‌نظر کند و کجا نقطه حساس در جراحی است و چه زمانی برداشت تمام تومور به نفع بیمار است و چه زمانی بهتر است که بخشی از آن باقی بماند تا سلامت بیمار حفظ شود.

با این حال، حتی اگر در عمل جراحی تمام تومور خارج شود، معمولاً سلول‌های توموری به نواحی سالم مغز نیز می‌روند، بنابراین درمان تومور مغزی تنها به جراحی محدود نمی‌شود و انجام درمان‌های تکمیلی مثل شیمی‌درمانی و پرتودرمانی بسیار مهم است.

درمان‌های غیرجراحی تومور مغزی بدخیم

اگرچه مهم‌ترین بخش درمان در تومور مغزی بدخیم جراحی است، اما قسمت جدایی‌ناپذیر این درمان، پرتودرمانی و شیمی‌درمانی نیز خواهد بود. دلیل استفاده از این روش‌های درمانی مکمل این است که
“““html

تقریباً هیچ وقت نمی‌توان سلول‌های توموری بدخیم که به بخش‌های طبیعی مغز نفوذ کرده‌اند را به طور کامل برداشت و مغز را از این سلول‌های بدخیم پاک کرد، حتی اگر تمام توده قابل مشاهده را برداریم. بنابراین، پرتودرمانی که شامل استفاده از اشعه ایکس و تاباندن آن به ناحیه تومور و اطراف آن می‌باشد، بسیار مهم می‌شود. روش‌های جدید در پرتودرمانی در سال‌های اخیر باعث افزایش دقت تابش اشعه و کاهش عوارض ناشی از آن شده‌اند.
شیمی درمانی نیز بخش دیگری از روند درمان است که به طرز خوشبختانه در تومورهای بدخیم مغزی به صورت قرص‌های خوراکی، چند روز در ماه انجام می‌شود. اگرچه استفاده از قرص‌های شیمی درمانی ممکن است عوارضی داشته باشد، اما عدم نیاز به بستری شدن و سهولت در تجویز آن‌ها، به راحتی بیماران کمک شایانی می‌کند.

عوارض و خطرات جراحی تومور مغزی بدخیم

هر عمل جراحی در مغز ممکن است عوارضی داشته باشد که نمی‌توان آنها را نادیده گرفت، اما در حال حاضر این عوارض تحت نظر بهترین جراحان مغز و اعصاب و جراحان تومور مغزی به شدت کاهش یافته و در کمتر از ۵ درصد موارد به وقوع می‌پیوندد. برخی عوارض و خطرات خاصی هستند که در هر عمل جراحی ممکن است پیش بیایند مانند عفونت، خون‌ریزی، تشنج و عوارض داخلی مثل آمبولی ریه یا عفونت ادراری. همچنین برخی عوارض ممکن است به محل تومور مرتبط باشند و در صورت آسیب به ناحیه حساس مغز، عوارضی مانند اختلال در بینایی یا شنوایی را به همراه داشته باشند. نکته مهم این است که هرچند این خطرات در جراحی‌ها وجود دارند، اما باید قبول کنیم که عمل جراحی بخش اساسی درمان تومور مغزی بدخیم است و یک جراحی موفق می‌تواند قدم بزرگی در بهبودی بیمار باشد.

طول عمر بیماران مبتلا به تومور مغزی بدخیم

پاسخ به این سؤال که طول عمر بیمار مبتلا به تومور مغزی چقدر خواهد بود، بسیار دشوار است و به عوامل مختلفی بستگی دارد. دانستن این موضوع برای بیمار و اطرافیان او خیلی مهم است، اما باید بدانید که هیچ‌کس نمی‌تواند زمان دقیق را برای طول عمر بیماران پیش‌بینی کند. مهم‌ترین عامل برای افزایش طول عمر بیماران و در برخی موارد بهبودی کامل‌شان، انجام جراحی موفق برای برداشتن کامل یا حداکثری تومور است. پیگیری دقیق خود بیمار و شروع درمان‌های تکمیلی در سریع‌ترین زمان ممکن نیز گام بعدی برای موفقیت و افزایش طول عمر بیماران خواهد بود. میزان بدخیمی تومور، سن بیمار و شدت علائم، عوامل مهم دیگری در تعیین بقای بیماران هستند.

پیشگیری از ابتلا به تومور مغزی بدخیم

شاید بتوان گفت که هیچ‌کدام از افراد مبتلا به این تومورها نتوانسته‌اند از ابتلا به آن‌ها جلوگیری کنند. بر خلاف بسیاری از بدخیمی‌های دیگر بدن انسان که با سیگار، الکل و اشعه‌های یونیزه مرتبط هستند، این عوامل خطر ارتباط نزدیکی با ابتلا به تومور مغزی بدخیم ندارند. پرتودرمانی با اشعه‌های یونیزه در گذشته، ممکن است ریسک ابتلا به برخی تومورهای مغزی بدخیم را افزایش دهد. همچنین، ایجاد ژن معیوب هنگام تشکیل نطفه، مهم‌ترین عامل ایجاد این تومورهاست، که البته تنها در موارد نادری این استعداد ژنتیکی ممکن است به ارث برسد.
اما نکته بسیار حائز اهمیت این است که مهم‌ترین گام در پیشگیری از عوارض ناشی از ابتلا به تومورهای مغزی بدخیم، تشخیص زودهنگام آن‌ها پس از ابتلا است؛ توجه به علائم عصبی در مراحل اولیه و مراجعه زودهنگام به جراح مغز و اعصاب می‌تواند به تشخیص سریع‌تر و موفقیت بیشتر درمان منجر شود.
با آرزوی سلامتی و بهبودی برای بیماران…

دکتر علیرضا طبیب خوئی

– جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات

– آندوسکوپی مغز و قاعده جمجمه
– جراحی تومورهای پیچیده مغزی
– جراحی میکروسکوپی بیماری‌های عروق مغز از جمله آنوریسم‌ها و کلافه‌های شریانی و وریدی برای درمان دائم و قطعی آن‌ها
– جراحی باز و لیزری و درمان غیرجراحی دیسک و دیگر بیماری‌های ستون فقرات
– رتبه اول بورد تخصصی جراحی مغز و اعصاب کشور

هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران
تلفن جهت تعیین وقت

22388301

22388302