حساسیت به پنی سیلین و راههای درمان آن (2 نکته مهم)

حساسیت به پنی سیلین چیست؟

حساسیت به پنی سیلین یک نوع واکنش آلرژیک است که زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی بدن ما به آنتی‌بیوتیک پنی سیلین بیش از حد واکنش نشان می‌دهد. پنی سیلین یکی از شایع‌ترین علل آلرژی به داروها به شمار می‌رود. بعضی از افرادی که به پنی سیلین حساسیت دارند ممکن است به دیگر آنتی‌بیوتیک‌ها مانند سفالوسپورین‌ها (مثل سفالکسین، سفپروزیل و سفوروکسیم) نیز حساس باشند. بسیاری از افراد فکر می‌کنند که به پنی سیلین حساس نیستند، اما تست پوستی بهترین راه برای شناسایی افرادی است که واقعاً به این آنتی‌بیوتیک حساس هستند.

پنی سیلین یکی از ارزان‌ترین و ایمن‌ترین آنتی‌بیوتیک‌ها است و کسانی که به آن حساسیت دارند معمولاً باید از آنتی‌بیوتیک‌های گران‌تر و گاهی سمی استفاده کنند.

علت حساسیت نسبت به پنی سیلین

پنی سیلین برای اولین بار توسط الکساندر فلمینگ در سال ۱۹۲۸ کشف شد و امروزه یکی از مهم‌ترین آنتی‌بیوتیک‌ها در دنیاست. خانواده پنی سیلین شامل بیش از ۱۵ داروی مرتبط است (مانند پنی سیلین، آمپی‌سیلین، آموکسی‌سیلین و …) که برای درمان بسیاری از عفونت‌های باکتریایی استفاده می‌شوند. این آنتی‌بیوتیک‌ها به صورت خوراکی و تزریقی موجود هستند و نسبت به دیگر آنتی‌بیوتیک‌ها، استفاده بیشتری دارند.

حساسیت به پنی سیلین به معنای واکنش شدید سیستم ایمنی به این آنتی‌بیوتیک است. اگر کسی آلرژی به پنی سیلین داشته باشد، واکنش‌های بدن او می‌تواند از بثورات پوستی (راش) تا حالت شدیدتری با نام آنفیلاکسی متفاوت باشد که می‌تواند خطرناک باشد.

زمانی که سیستم ایمنی به اشتباه پنی سیلین را به عنوان یک ماده مضر شناسایی کند، حساسیت به پنی سیلین ایجاد می‌شود. در این حالت، سیستم ایمنی برخی از سلول‌ها را فعال می‌کند تا آنتی‌بادی‌های خاصی به نام ایمونوگلوبولین E تولید کنند. این آنتی‌بادی‌ها مواد شیمیایی ایمنی را آزاد می‌کنند که موجب بروز علائم واکنش آلرژیک می‌شود.

پنی سیلین اغلب برای درمان عفونت‌های باکتریایی مانند گلو درد استفاده می‌شود، اما دلیل دقیق اینکه چرا برخی افراد به آن حساسیت دارند هنوز مشخص نیست. اگر فردی نسبت به پنی سیلین آلرژی داشته باشد، بهترین راه برای پیشگیری، خودداری از مصرف این آنتی‌بیوتیک و داروهای مرتبط با آن است.

شیوع حساسیت به پنی سیلین

تحقیقات نشان می‌دهد که حدود ۱۰ درصد از بیمارانی که تحت درمان با پنی سیلین قرار دارند، علائم آلرژی به این دارو را گزارش کرده‌اند. با این حال، بیشتر این افراد (بیش از ۹۰ درصد) در واقع آلرژی واقعی به پنی سیلین ندارند. در بسیاری از افرادی که آلرژی به پنی سیلین داشته‌اند، این حساسیت بعد از مدتی برطرف می‌شود، حتی اگر قبلاً تجربه آنفیلاکسی در اثر مصرف پنی سیلین داشته باشند.

حتی اگر فردی فکر کند که به پنی سیلین یا داروهایی مشابه مانند آموکسی‌سیلین حساسیت دارد، ممکن است این حساسیت با گذر زمان تغییر کند. به همین دلیل بهتر است با پزشک متخصص آلرژی مشورت کنیم تا درباره سابقه حساسیت به پنی سیلین صحبت کنیم و با انجام آزمایش‌های لازم، وجود یا عدم وجود حساسیت را تایید کنیم.

علائم حساسیت به پنی سیلین

بسیاری از افرادی که می‌گویند به پنی سیلین حساسیت دارند، در واقع به آلرژی واقعی مبتلا نیستند. در این افراد ممکن است واکنش‌های ناشی از پنی سیلین (مانند برخی انواع جوشدانه) وجود داشته باشد، اما باید گفت که تمامی این واکنش‌ها را نمی‌توان به عنوان آلرژی دانست.

نشانه های آلرژی به پنی سیلین شامل موارد زیر است:

• کهیر
• جوش های پوستی
• خارش پوست
• خس خس نفس
• ورم لب ها، زبان یا صورت (که به آن خیز عروقی یا آنژیوادم می‌گویند)

واکنش های آنافیلاکتیک

بدترین واکنش آلرژیک نسبت به پنی سیلین، یک حالت به نام آنافیلاکسی است که ممکن است خیلی خطرناک باشد. این واکنش بلافاصله پس از تماس با پنی سیلین در افرادی که حساسیت شدیدی دارند، ممکن است ایجاد شود. نشانه های آنافیلاکسی شامل موارد زیر است:

• دشواری در تنفس
• خس خس نفس
• کاهش فشار خون
• تورم در گلوی یا زبان
• احساس سرگیجه
• از دست دادن هوشیاری
• ضربان قلب سریع یا ضعیف

اگر فکر می‌کنید که واکنش آنافیلاکتیک دارید، باید فوراً به بیمارستان مراجعه کنید. همچنین اگر در حال تجربه واکنش آلرژیک هستید، سریعاً با پزشک خود تماس بگیرید تا کمک کند.

عواملی که منجر به واکنش شدید به پنی سیلین می‌شوند

واکنش‌های شدید آلرژیک به پنی سیلین می‌تواند خطرناک باشد. عوامل زیر ممکن است باعث این واکنش‌ها شوند:

• تست پوستی مثبت برای حساسیت به پنی سیلین
• کهیرهایی که به سرعت پس از ورود پنی سیلین به بدن شما ظاهر می‌شوند.
• تجربه یک واکنش آنافیلاکتیک قبلی به پنی سیلین

اگر در معرض هر یک از این موارد هستید، ممکن است پزشک یک آنتی بیوتیک دیگر را تجویز کند تا از واکنش‌های شدید آلرژیک جلوگیری شود. پزشک معمولاً با دوز کم پنی سیلین را شروع کرده و سپس به تدریج دوز را افزایش می‌دهد، تا بدن به این دارو عادت کند و واکنش نشان ندهد. این فرایند می‌تواند به تنظیم سیستم ایمنی بدن کمک کند. اما مهم است بدانید که این روش دائم نیست و ممکن است با استفاده مجدد از آنتی بیوتیک، واکنش‌های آلرژیک دوباره اتفاق بیفتند. در صورتی که با مشکلات پوستی مواجه هستید، واکنش آنافیلاکتیک ممکن است وضعیت پوستی شما را بدتر کند و شما ممکن است تا چند روز احساس بیماری کنید.

حساسیت به تزریق پنی‌ سیلین

قبل از تزریق پنی ‌سیلین

به خاطر داشته باشید که قبل از تزریق پنی‌ سیلین، اگر به هر نوع آنتی‌بیوتیک یا دارو حساسیت دارید، حتماً پزشک را مطلع کنید. همچنین اگر دچار بیماری‌هایی مانند آسم، بیماری کلیوی، خونریزی یا اختلال در خونریزی هستید، یا اگر سابقه اسهال بعد از مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها دارید، باید این موضوع را به پزشک بگویید. همچنین زنان باردار یا زنانی که قصد بارداری دارند باید حتماً پزشک را از وضعیت خود آگاه کنند. زیرا پنی‌سیلین ممکن است از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل شود و عوارضی برای نوزاد ایجاد کند.

تست پنی‌ سیلین

معمول‌ترین روش برای بررسی حساسیت به پنی‌سیلین و پیشگیری از عوارض آن، تست پوستی پنی‌سیلین است. پزشک ابتدا مقداری از ماده را بر روی پوست شما آزمایش می‌کند تا مشخص شود آیا واکنشی وجود دارد یا خیر.

برای تست حساسیت به پنی‌سیلین، پزشک معمولاً این دارو را زیر پوست بیمار تزریق می‌کند یا به پوست یک خراش کوچک می‌زند و بعد از آن ۱۵ تا ۲۰ دقیقه منتظر می‌ماند. اگر بیمار به پنی‌سیلین حساسیت داشته باشد، ناحیه تست و اطراف آن قرمز و متورم خواهد شد و ممکن است خارش نیز احساس کند. این علائم نشان می‌دهد که بیمار نسبت به این دارو حساس است. اگر هیچ علامت قرمزی یا خارش نداشته باشد، معمولاً می‌توان دارو را تزریق کرد. با توجه به اینکه حساسیت به آنتی‌بیوتیک‌هایی مثل پنی‌سیلین می‌تواند زیاد باشد، پزشکان پیشنهاد می‌دهند که هر بار قبل از تزریق این دارو، تست حساسیت انجام شود تا از بروز مشکلات بعدی جلوگیری شود.

درمان حساسیت به پنی‌سیلین

اگر یک بیمار بعد از تزریق پنی‌سیلین یا داروهای دیگر دچار شوک حساسیتی شود، ابتدا باید اقداماتی انجام شود تا جان او نجات پیدا کند. این اقدامات شامل احیای بیمار و باز کردن مجرای تنفسی‌اش می‌شوند. در ابتدا باید اکسیژن خالص و با غلظت بالا به بیمار بدهند و بعد وارد مرحله درمان شوک شوند. اگر بیمار بیهوش نیست، او را باید به حالت خوابیده به پشت یا به کنار قرار دهند. اولین داروی تزریقی برای درمان شوک حساسیتی، آمپول اپی نفرین است که زیر پوست تزریق می‌شود. بعد از آن داروهای آنتی‌هیستامین که به صورت رگ به رگ تزریق می‌شوند نیز باید داده شوند. داروهای گشادکننده راه‌های تنفسی هم در چنین شرایطی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بیشتر بخوانید:

گردآوری توسط بخش سلامت

مجله رضیم