خانه بروجردی ها در کجا قرار دارد ؟ (+ تصاویر)

تاریخچه خانه بروجردی ها

کاشان یکی از شهرهای باستانی و زیبای ایران است که جاذبه های گردشگری زیادی دارد، اما مهم ترین چیزی که در سفر به این شهر باید دید، خانه های تاریخی آن است. با مجله رضیم همراه باشید تا درباره تاریخ و معماری خانه بروجردی ها بیشتر بدانیم.

شهر کاشان که تاریخش به ۷ هزار سال می‌رسد، همیشه پر از آثار تاریخی و معماری های زیبا ایرانی بوده که هنوز هم پابرجا هستند.

این آثار همچنان هر گردشگری را به خود جلب می کنند و هر ساله، تعداد زیادی از مردم برای دیدن تاریخ و تمدن این شهر به کاشان سفر می کنند.

در واقع، از مهم ترین کارهایی که در سفر به این شهر باید انجام داد، بازدید از خانه های تاریخی است.

این خانه های تاریخی با معماری خاص و زیبایشان مانند جواهراتی در دل تاریخ کاشان درخشیده و توجه همه را جلب می کنند.

خانهٔ بروجردی‌ها یکی از آثار تاریخی کاشان است. این خانه در محلهٔ سلطان میراحمد قرار دارد و در نیمهٔ دوم قرن ۱۳ هجری در زمان قاجار ساخته شده و در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

خانه بروجردی‌ها، ساختمان زیبا و بزرگ در جنوب شرقی کاشان است. این خانه یکی از معروف‌ترین خانه‌های تاریخی شهر است و به دلیل اینکه صاحب آن، کالاهایی از بروجرد می‌آورده، به نام بروجردی مشهور شده و خود خانه نیز به همین نام نامگذاری شده است.

این بنا در اواخر سلطنت پهلوی به دلیل بی‌توجهی ساکنانش در حال خراب شدن بود، اما بعد از ثبت به عنوان اثر تاریخی، تعمیر و بازسازی شد و اکنون به عنوان یک مرکز فرهنگی و اداری استفاده می‌شود.

معمار این خانه، استاد علی مریم، یکی از برجسته‌ترین معماران کاشان بوده که در طراحی دو بنای تاریخی دیگر کاشان یعنی خانه تاریخی طباطبایی و تیمچه امین‌الدوله نیز نقش داشته است.

معماری خانه بروجردی ها

خانه بروجردی‌ها در زمینی به مساحت حدود ۷۰۰ مترمربع ساخته شده و خود بنا حدود ۳۰۰۰ مترمربع است. این خانه شامل دو حیاط اندرونی و بیرونی، دو ورودی اصلی و فرعی، هشتی، راهرو، حیاط، تابستان‌نشین، زمستان‌نشین، آشپزخانه و حیاط‌های سرپوشیده است و همچنین زیرزمینی وسیع دارد.

این بنا از نظر ویژگی‌های محلی، عناصر معماری و تزئینات داخلی بسیار مهم است. نقاشی‌های این بنا با تکنیک‌های مختلف و زیر نظر هنرمند بزرگ، مرحوم میرزامحمد خان غفاری ملقب به کمال‌الملک طراحی و اجرا شده است.

در سقف تالار، نورگیرها و بادگیرهای زیبایی قرار دارد که از نظر طراحی و اجرا در بین آثار منحصر به فرد معماری سنتی ایران جای دارند.

قدمت خانه بروجردی‌ها به سال ۱۲۹۲ هجری قمری برمی‌گردد که در کتیبه‌های تالار آن ثبت شده است.

طبق اطلاعات معتبر، ساخت این مجموعه حدود ۱۸ سال طول کشیده و از سال ۱۲۹۲ تا ۱۳۱۰ هجری قمری به طول انجامیده و در آن هنر بیش از ۱۵۰ هنرمند در زمینه گچ‌کاری و آینه‌کاری و دیگر هنرها به کار رفته است.

خانه بروجردی‌ها مطابق با شرایط آب و هوایی منطقه کویری کاشان

خانه بروجردی‌ها به گونه‌ای طراحی و ساخته شده که با اقلیم و شرایط آب و هوایی بیابانی کاشان سازگار است. در تابستان‌های گرم، بادگیرهای روی سقف به طور طبیعی هوای خنک و مطبوعی را به زیرزمین‌ها هدایت می‌کنند و در آن‌ها جریان می یابد.

این خانه به طور کلی شامل دو بخش بیرونی و اندرونی است که ورودی اصلی و هشتی میان این دو بخش مشترک است. همچنین، هر کدام از این دو بخش درب‌های جداگانه‌ای دارند.

“““html

که از طریق آن‌ها مستقیماً به کوچه دسترسی دارند.

اما قسمت بیرونی خانه، همان عمارت و حیاطی است که فعلاً مورد بازدید علاقه‌مندان قرار می‌گیرد و شامل راهروی ورودی، حیاط مرکزی، تالار سرپوشیده و نورگیر بالایی آن است. این خانه قدیمی زیبا، پر از عناصر معماری ایرانی است.

نقاشی‌های این خانه نیز تحت نظر دو هنرمند بزرگ نقاشی دوران قاجار ایران، مرحوم میرزا ابوالحسن غفاری کاشانی، بنیان‌گذار اولین مدرسه نقاشی در ایران و برادرزاده‌اش مرحوم میرزا محمدخان غفاری کاشانی معروف به “کمال الملک” طراحی شده و کارهای گچبری خانه نیز با نظارت این دو استاد انجام گردیده است.

این بنا اصلاً به صورت اندرونی و بیرونی وجود داشته و بخشی که در حال حاضر توضیح داده می‌شود، قسمت بیرونی خانه است. این قسمت از سال ۱۳۵۳ هجری شمسی به تملک سازمان میراث فرهنگی درآمده و در فهرست آثار تاریخی کشور ثبت شده است.

بخش اندرونی که در شمال شرقی و شرق بنا واقع است هنوز در دست مالکیت خصوصی است و یک حیاط بزرگ دارد که در دو سر آن دو فضای مهم قرار گرفته‌اند. نمای این دو بخش نسبت به دو جبهه دیگر بلندتر است.

ورودی اصلی در شمال ساختمان قرار دارد و به خاطر نحوه اتصال بین خانه و کوچه، جلوه زیبایی به ساختمان می‌بخشد. دیوارهای آن تا ارتفاع مشخصی فقط با گچ ساده پوشیده شده‌اند، ولی سقف آن تزیینات برجسته‌ای دارد.

در دیوارهای ورودی، سکّه‌هایی نصب شده که با دیزاین گچی به طاق‌نمای سقف مربوط می‌شود. ورودی از طریق در چوبی بزرگی با کنده‌کاری‌ها و گُل میخ‌های متعدد و دو کوبه که بر پاشنه سنگی می‌چرخد، به هشتی راه می‌یابد.

هشتی بعد از ورودی اصلی است و گنبدی با کاربندی‌های بسیار زیبا دارد که در وسط آن نورگیر تعبیه شده و از طریق دری مشابه در اصلی، که مقابل آن قرار دارد، به حیاط راه می‌یابد. بیش از نیمی از مساحت زمین به حیاط تعلق دارد.

معبر ورودی حیاط خانه بروجردی‌ها

معبر ورودی حیاط دالانی است که زینت‌های چندضلعی و هلالی دارد و راهرویی پیچ‌خورده با سقفی که در آن نورگیرهایی طراحی شده‌اند. در مرکز طولی حیاط، حوض بزرگی با سنگ سیاه تراش‌خورده قرار دارد و در اطراف آن پاشوهایی است که آب آن از قنات نصرآباد تأمین می‌شده است. در دو طرف حوض نیز چهار باغچه وجود دارد.

تابستان‌نشین که مهم‌ترین و اصلی‌ترین بخش خانه بروجردی‌هاست، درست مقابل ورودی اصلی و پشت به قبله قرار دارد و قوس بزرگ نمای آن که در تمام خانه‌های قدیمی کاشان دیده می‌شود، احتمالاً تقلیدی از طراحی مثلّث در نمای معماری اروپایی است که تحت تأثیر معماری ایرانی به صورت منحنی درآمده است.

در داخل محدوده قوس، گچبری‌های برجسته‌ای به چشم می‌خورد که تأثیر از تزیینات روسی مانند سماور و قوری دارند. تابستان‌نشین شامل دو اتاق، تالار اصلی، دو سرپوشیده فرعی، یک سرپوشیده اصلی، دو گوشواره، یک شاه‌نشین و تالار طَنَبی است.

در مرکز آن گنبدی با نورگیرهای زیبا و تزیینات مقرنس‌کاری قرار دارد. ایوان اصلی در محور تقارن تابستان‌نشین، بعد از حیاط قرار دارد که فضا را تقسیم کرده و برای استفاده ساکنان در فصل گرما طراحی شده است.

زمستان‌نشین در شمال مجاور راهرو ورودی است و شامل یک اتاق، یک شاه‌نشین با گچبری‌های زیبا و ایوان وسیع و آفتاب‌گیری است. در قسمت شرق، سه اتاق سه در سه وجود دارد که میان زمستان‌نشین و تابستان‌نشین قرار دارند و از طریق راهروهای مشترک به یکدیگر متصل می‌شوند.

سقف
“`

اتاق‌ها ساده و بدون تزیینات خاصی هستند. قسمت غربی زمستان‌نشین که شامل دو اتاق کوچک و یک فضای سرپوشیده می‌باشد، به بخش‌های شمالی و جنوبی بنا متصل می‌شود.

آشپزخانه بزرگ و وسیع است و در شمال و سمت راست مجموعه قرار دارد. برای ورود به آشپزخانه باید از یک راهرو باریک عبور کنید. در گذشته، زیرزمین که در زیر سه بخش شمالی، جنوبی و غربی قرار دارد، بیشتر به عنوان سرداب و انبار استفاده می‌شد.

در قسمت شمالی بنا یک تالار پنج دری با شاه‌نشین وجود دارد که برای پذیرایی از مهمانان در نظر گرفته شده است و یک مهتابی در جلوی آن قرار دارد، به علاوه یک بادگیر هم در پشت تالار وجود دارد.

فضای داخلی تالار خانه بروجردی‌ها

فضای داخلی تالار با گچ‌بری‌های زیبا تزئین شده است. در دو طرف مهتابی، دو اتاق کوچک سه دری وجود دارد که نسبت به تالار و فضاهای اطراف آن ارتفاع کمتری دارند و شکل خاصی را به اتاق‌ها می‌دهند. در دو طرف آن، دو اتاق بهار خواب وجود دارد که به خاطر نور خوب و گرمای زیاد، بیشتر در فصل زمستان از آن‌ها استفاده می‌شود.

در شمال شرقی، آشپزخانه واقع شده است. در این بخش، اتاق‌ها و ایوان‌های سرپوشیده وجود دارند که در جلوی ایوان‌ها، پله‌هایی به سمت سرداب‌ها ساخته شده است. این سرداب‌ها در بخش‌های مختلف ساختمان قرار دارند و با استفاده از بادگیرها، هوا در آن‌ها خنک و مطبوع نگه‌داری می‌شود.

به طور کل، خانه بروجردی‌ها به لحاظ طراحی، معماری، تاریخ، تزئینات و نقاشی‌های گچی از بهترین آثار تاریخی کشور محسوب می‌شود. بخش بیرونی آن در سال ۱۳۵۳ توسط دولت خریداری شده و با شماره ۱۰۸۲ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.

تا کنون، مرمت‌های مختلفی بر روی بخش‌های مختلف خانه انجام شده و مهارت‌های کارشناسان و استادکاران اداره میراث فرهنگی کاشان برای تثبیت نقاشی‌ها و استحکام بخشیدن به بنا، به کار گرفته شده است. اما برخی تغییرات غیراصولی نیز در این بین انجام شده است.

بیشتر بخوانید: